Giáo dục không có chỗ cho sự giả dối

Cả 3 vụ án đọng lại trong dư luận đều có sự trùng hợp đến bất ngờ, khi các đối tượng phạm tội là là những lãnh đạo, giáo viên, cán bộ phòng giáo dục, sĩ quan công an... có vai trò và nhiệm vụ quan trọng, tạo thành một “vòng tròn” khép kín để bảo đảm kỳ thi diễn ra an toàn, đúng pháp luật. Khi thực hiện hành vi phạm tội, các bị cáo cho rằng hành vi của mình không thể bị phát hiện vì được thực hiện một cách bài bản, tinh vi, có sự “bọc lót”, kín kẽ giữa các khâu từ tổ chức đến thực hiện. Hành vi phạm tội dù có kín kẽ đến đâu thì cũng sẽ bị phát giác và chịu sự trừng trị của pháp luật.

Các bị cáo trong phiên xét xử tại Hà Giang.

Khi điểm số của thủ khoa “lên tiếng”

3 vụ án liên quan đến gian lận trong kỳ thi THPT quốc gia được phát lộ khi các dữ liệu điểm thi của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) thông tin rộng rãi trong năm 2018. Và những thí sinh có mức điểm khủng càng được chú ý hơn khi đó là năm điểm thi tụt rất mạnh do độ khó của đề thi được đẩy lên cao. Khi điểm thi được công bố, tốp 11 thí sinh đứng đầu về điểm thi được Bộ GD-ĐT cung cấp cho báo chí. Ngay lập tức, thông tin này được rất nhiều người quan tâm. Khi đó báo chí muốn đăng bài về những gương mặt tiêu biểu này.

Nhưng, trong số đó, chỉ có một thí sinh là học sinh chuyên THPT Hùng Vương, Phú Thọ cởi mở trò chuyện với phóng viên qua điện thoại. Còn các thí sinh ở Sơn La, Hà Giang lại e dè một cách khó hiểu. Cộng đồng mạng và cả báo chí khi đó đều tìm cách truy cập vào Facebook của các thí sinh này thì kỳ lạ, Facebook của thí sinh ở Phú Thọ có điểm 10 toán thì hiển thị rất nhiều lời chúc mừng vui vẻ nhưng Facebook của những thí sinh ở Sơn La, Hà Giang trong tốp 11 này lại im lìm. Trên mạng khi đó cũng xuất hiện những bình luận giễu cợt, giận dữ khi nhắc đến các “thủ khoa” Hà Giang, Sơn La và Hòa Bình.

Vụ việc dần được sáng tỏ khi các cuộc thanh tra, kiểm tra được Bộ GD-ĐT tiến hành. Những thông tin tuy chưa đầy đủ nhưng khá chính xác so với kết luận sau này ghi nhận “hành trình” gian lận trong thi cử diễn ra tại cả 3 tỉnh Hà Giang, Sơn La sau đó là Hòa Bình. Sự thật “phát lộ” được ví như những cơn cuồng phong của một trận bão lớn. Cho đến thời điểm hiện tại, những con số biết lên tiếng.

Kế hoạch tinh vi giống nhau đến kỳ lạ

Tại các phiên xét xử, từ lời khai của các bị cáo, một kế hoạch tinh vi, hoàn hảo, nâng, sửa điểm thi được các bị cáo khai nhận. Theo đó kế hoạch đã được lập ra từ trước khi kì thi được diễn ra, có sự bàn bạc, thống nhất thực hiện của một “ê-kíp” và một quy trình khép kín hoàn hảo.

Theo HĐXX TAND tỉnh Hà Giang, với vai trò là Phó Chủ tịch Hội đồng thi, Trưởng ban chấm thi Triệu Thị Chính (Phó Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Hà Giang) đã đưa cho Nguyễn Thanh Hoài (cựu Trưởng phòng Khảo thí) danh sách 13 thí sinh và bảo Hoài nâng điểm môn Ngữ văn cho thí sinh. Đối với bị can Phạm Văn Khuông (Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Giang), mặc dù không tham gia vào hội đồng thi nhưng đã nhờ Nguyễn Thanh Hoài nâng điểm cho con trai mình. Hai bị cáo Nguyễn Thanh Hoài và Vũ Trọng Lương (nguyên Trưởng và Phó trưởng Phòng khảo thí và quản lý chất lượng, Sở GD-ĐT Hà Giang) đều thừa nhận hành vi bàn bạc, lên kế hoạch thực hiện nâng điểm thi cho 107 thí sinh.

Theo đó, Vũ Trọng Lương đã thực hiện hành vi nâng điểm cho các thí sinh. Một mình Lương đã thao tác trên máy tính can thiệp sửa kết quả 309 bài thi các môn của 107 thí sinh trong quá trình xử lý bài thi trắc nghiệm, qua đó nâng điểm cho 107 thí sinh. Nguyễn Thanh Hoài đã bàn bạc, thống nhất với Vũ Trọng Lương thực hiện việc nâng điểm cho các thí sinh, thể hiện vai trò chỉ đạo. Hoài đã đưa danh sách các thí sinh cần được nâng điểm cho Lương để Lương thực hiện thao tác trên máy tính can thiệp sửa kết quả bài làm của các thí sinh.

Lê Thị Dung giữ chức vụ Phó đội trưởng thuộc Phòng An ninh chính trị nội bộ Công an tỉnh Hà Giang, dù không được phân công thực hiện nhiệm vụ liên quan trong kỳ thi nhưng thông qua quan hệ công tác, Dung đã nhờ Hoài nâng điểm cho 20 thí sinh tham dự kỳ thi này là con cháu, bạn bè quen biết của Dung.

Tại phiên xét xử sơ thẩm vụ án “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, 15 bị cáo liên quan đến gian lận thi cử tại Hòa Bình. Đứng trước bục khai báo, Đỗ Mạnh Tuấn (cựu Phó Hiệu trưởng Trường nội trú Lạc Thủy) khai, trước khi diễn ra kỳ thi THPT Quốc gia năm 2018, bị cáo và Nguyễn Quang Vinh (cựu Trưởng phòng khảo thí Sở GD-ĐT Hòa Bình) ngồi uống nước tại nơi làm việc trong Sở GD-ĐT Hòa Bình. Lúc đó, Vinh đề cập có một số thí sinh là con em cán bộ và các mối quan hệ ngoại giao cần nâng, sửa điểm để đủ xét tuyển đại học, cao đẳng và bảo Tuấn xem thế nào. Sau đó, Tuấn cho rằng phải làm từ gốc, từ bài thi của thí sinh thì Vinh đồng ý.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho Mạnh Tuấn thực hiện tội phạm, Vinh đã lựa chọn, đề xuất Mạnh Tuấn là thành viên tổ chấm bài thi trắc nghiệm. Sau đó, Tuấn trao đổi với Vinh về việc bản thân sẽ thay đổi kết quả bài thi còn Vinh và Khương Ngọc Chất (cựu Trưởng phòng An ninh chính trị nội bộ Công an tỉnh Hòa Bình) tạo điều kiện cơ sở vật chất, con người, chìa khóa, mở cửa, niêm phong.

Sau khi bộ GD-ĐT công bố đáp án các môn thi trắc nghiệm trên mạng, Mạnh Tuấn đã chuẩn bị bút chì, tẩy, dao rọc giấy, đáp án các môn thi trắc nghiệm do Bộ công bố; danh sách thông tin các thí sinh cần nâng điểm. Danh sách này do Vinh cung cấp cho Mạnh Tuấn. Mạnh Tuấn cùng Khắc Tuấn bóc niêm phong cửa phòng, sử dụng chìa khóa do Vinh cung cấp để vào trong thực hiện can thiệp nâng điểm bài thi cho thí sinh.

Lúc này, các bị cáo lấy bài thi của thí sinh cần nâng điểm, đối chiếu với đáp án của Bộ GD-ĐT, tẩy đáp án sai, tô lại đáp án đúng; cất lại bài thi vào túi thi, dập ghim hoặc phết hồ dán niêm phong túi bài thi để tránh bị phát hiện. Sau đó dùng máy tính quét lại bài thi, ghi đè lên file ảnh đã quét, đổi ngày giờ trên máy tính và gửi kết quả về bộ GD-ĐT. Hai người đã thực hiện việc sửa 145 bài thi của 58 thí sinh.

Tại phiên xét xử, HĐXX thẩm vấn đối với nhóm bị cáo thuộc tổ chấm thi môn ngữ văn trong vụ án sửa điểm thi THPT Quốc gia 2018 xảy ra tại tỉnh này. Các bị cáo đều khai nhận, đã nhận sự chỉ đạo từ bị cáo Diệp Thị Hồng Liên (cựu Phó trưởng Phòng khảo thí) về việc nâng điểm thi môn ngữ văn.

Tại phiên xét xử về gian lận thi cử Sơn La trong kỳ thi năm 2018, ông Lò Văn Huynh là Phó ban chấm thi kiêm phụ trách chấm thi môn tự luận đã lợi dụng chức vụ quyền hạn được giao để trực tiếp thỏa thuận, nhận 1,3 tỉ đồng cùng thông tin 3 thí sinh để nâng điểm.

Ngoài ra, ông Huynh còn nhận thông tin 4 thí sinh khác nhờ nâng điểm. Tối 30-6-2018, ông Huynh cùng các bị cáo Nguyễn Thị Hồng Nga, Cầm Thị Bun Sọn và Đặng Hữu Thủy đã rút bài thi trắc nghiệm để nâng điểm cho 32 thí sinh. Với môn tự luận, Huynh cùng Nga và Nguyễn Thị Thanh Nhàn cung cấp khóa phách, tác động nâng điểm cho 12 thí sinh, trong đó có 3 thí sinh Huynh nhận giúp.

Trần Xuân Yến - nguyên Phó Giám đốc Sở GD-ĐT là tổ trưởng tổ xử lý bài thi trắc nghiệm và chịu trách nhiệm về kết quả chấm thi nhưng làm trái công vụ khi nhận thông tin 13 thí sinh, chuyển cho Nguyễn Thị Hồng Nga để nhờ nâng điểm. Ông Yến còn bị cáo buộc đã đồng thuận cho phép các bị cáo Nguyễn Thị Hồng Nga, Đặng Hữu Thủy và Cầm Thị Bun Sọn rút bài thi trắc nghiệm mang về nhà để sửa điểm.

Mặc dù ông Yến không tham gia sửa bài thi nhưng đã tạo điều kiện cho nhóm đồng phạm thông qua việc đã không chỉ đạo niêm phong ngay các bài thi sau khi quét để nhóm của bà Nga dễ dàng rút bài thi. Khi bị thanh tra, ông Yến đã chỉ đạo bà Nga che giấu sai phạm bằng cách xóa dữ liệu trên máy tính.

Xét xử vụ án liên quan đến gian lận thi cử tại tỉnh Hòa Bình.

“Nhân thân” đặc biệt của những thí sinh được nâng điểm

Khi vụ án được đưa ra xét xử, cũng là lúc dư luận giật mình về nhân thân đặc biệt của những thí sinh được nâng điểm trong các kỳ thi này. Điểm đặc biệt, là có những thí sinh là con em cán bộ, lãnh đạo trong tỉnh, có những thí sinh được nâng điểm là do được cha mẹ “đưa hối lộ” để nâng điểm. Tuy nhiên, về nguồn cơn của vụ nâng điểm, có sự trùng hợp bất thường giữa những cán bộ địa phương có con được nâng điểm, đó là họ đều cho rằng, con mình được nâng điểm không phải là do họ yêu cầu, họ chỉ nhờ xem điểm và tự nhiên điểm số của con được nâng lên(?!).

Tại Hà Giang, cả 5 bị cáo đều khẳng định không nhận hay hứa hẹn nhận bất kỳ quà, tiền, vật chất gì từ những người nhờ nâng, xem điểm. Các phụ huynh cũng phủ nhận việc biếu quà, tiền. Cả hai phía đều khẳng định: Nhờ và giúp đỡ nhau vì “quan hệ tình cảm”. Lê Thị Dung (cán bộ Công an tỉnh Hà Giang) dù thừa nhận “đã sai khi nâng điểm” song nói phần nhiều những người nhờ đều là “ân nhân”. Vì thế, nếu không giúp đỡ thì bị cáo thấy “tâm can áy náy”. “Tôi chỉ nghĩ đến việc tạo phúc”, bị cáo khai.

Hai bị cáo còn lại là cựu Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Giang Phạm Văn Khuông, Triệu Thị Chính cũng khẳng định không nhận hay đưa lợi ích vật chất nào. Ông Khuông cho rằng được anh em cấp dưới quý nên giúp nâng điểm cho con trai ông(!).

Tại Hòa Bình, bị cáo Hồ Chúc là bị cáo duy nhất bị truy tố về tội “Đưa hối lộ”. Trả lời trước tòa, Chúc khai, đặt vấn đề có hai người cháu nhờ Mạnh Tuấn xem xét có giúp đỡ. Từ sự can thiệp của Tuấn, hai thí sinh này lần lượt được nâng 18,8 và 14,95 điểm. Chúc đưa Tuấn 300 triệu đồng, nói rằng gia đình học sinh có quà cảm ơn. Khẳng định với HĐXX, Hồ Chúc nói số tiền trên là của phụ huynh hai thí sinh được nâng điểm. Tuy nhiên, cả hai phụ huynh phủ nhận toàn bộ, không nhờ Chúc nâng điểm mà chỉ nhờ khi nào có kết quả của Bộ GD-ĐT thì xem điểm giúp.

Tại Sơn La, các bị cáo Lò Văn Huynh (Trưởng Phòng khảo thí) đã lợi dụng chức vụ để thỏa thuận, nhận 1 tỷ từ Nguyễn Minh Khoa (Phó Phòng An ninh chính trị nội bộ công an tỉnh) và nhận 300 triệu từ Lò Thị Trường để giúp nâng điểm cho 4 thí sinh đủ đỗ vào trường công an.

Nguyễn Thị Hồng Nga (chuyên viên khảo thí) bị cáo buộc nhận 1,04 tỷ từ Trần Văn Điện (cán bộ Trung tâm Giáo dục thường xuyên) để giúp nâng điểm cho 4 thí sinh. Còn Cầm Thị Bun Sọn đã nhận 440 triệu của Hoàng Thị Thành để sửa điểm cho 1 thí sinh. Quá trình điều tra, Huynh không thừa nhận đã trao đổi, thỏa thuận và nhận 1 tỷ đồng từ ông Khoa. Huynh chỉ thừa nhận khoản tiền 300 triệu nhận từ Trường. Còn ông Khoa cũng phủ nhận đưa hối lộ tiền.

Ngoài ra, bị cáo Trần Văn Điện cũng không thừa nhận đưa cho Nguyễn Thị Hồng Nga hơn 1 tỷ. Các bị cáo Cầm Thị Bun Sọn và Hoàng Thị Thành đều thừa nhận hành vi đưa, nhận tiền.

Các vụ án khép lại, hành vi phạm tội của các bị cáo là rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, trực tiếp xâm hại đến hoạt động đúng đắn của cơ quan nhà nước, làm mất niềm tin của nhân dân trong công tác thi cử, xúc phạm danh dự của các thầy cô giáo, làm mất cơ hội của các học sinh có năng lực trong học tập, gây bức xúc trong dư luận quần chúng nhân dân...

Phiên tòa xét xử gian lận thi cử tại Sơn La đang được tiếp tục. Mức án được VKSND tỉnh Sơn La đề nghị: Nguyễn Thị Hồng Nga (cựu chuyên viên Phòng khảo thí) và Lò Văn Huynh (cựu Trưởng Phòng khảo thí) là hai bị cáo bị đề nghị 23-25 năm tù; Cầm Thị Bun Sọn (cựu Phó Phòng Chính trị tư tưởng) 9-11 năm tù tổng hợp 2 tội “Nhận hối lộ” và “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.

Trần Xuân Yến (cựu Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La) 7-8 năm tù; Đặng Hữu Thủy (Hiệu phó Trường THPT Tô Hiệu) 6-7 năm tù; Đỗ Khắc Hưng (cựu trung tá, cán bộ Phòng An ninh chính trị nội bộ Công an tỉnh Sơn La) 5-6 năm tù; Nguyễn Thanh Nhàn (cựu Phó trưởng Phòng khảo thí và quản lý chất lượng giáo dục) và Đinh Hải Sơn (cựu thiếu tá, nguyên Đội phó Đội Giáo dục, Phòng An ninh chính trị nội bộ Công an tỉnh Sơn La) cùng mức án 2-3 năm tù.

Ở nhóm “Đưa hối lộ”, Nguyễn Minh Khoa (nguyên cán bộ Công an tỉnh Sơn La và Trần Văn Điện (giáo viên) cùng 12-13 năm; Hoàng Thị Thành (cán bộ Hội Nông dân huyện Quỳnh Nhai) và Lò Thị Trường (làm tự do) cùng 2-3 năm tù.

Trần Tâm