Giang thép Thái Nguyên: Loạt phụ lục hợp đồng với nhà thầu Trung Quốc gây thiệt hại thế nào?

Vậy quá trình vi phạm này diễn ra như thế nào?

Theo kết luận thanh tra vừa được Thanh tra Chính phủ chính thức công bố, dù đã rót hơn 4.400 tỷ đồng, đến nay dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - TISCO vẫn đang chỉ là đống sắt gỉ, với những thiết bị không phù hợp.

Đáng chú ý, theo hồ sơ do TISCO cung cấp và xác nhận của Cục Đăng kiểm Việt Nam, trong khi nhà thầu - Công ty Tập đoàn Xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) chưa chuyển đủ thiết bị theo hợp đồng; số máy móc đã cung cấp thì sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật, không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam… với tổng giá trị hóa đơn nhập khẩu là 38,8 triệu USD, nhưng TISCO đã không yêu cầu tái xuất, phạt vi phạm, giảm trừ khi thanh toán mà còn làm các thủ tục để tiếp nhận và thanh toán tới gần 110 triệu USD.

Chưa hết, TISCO còn nhanh tay thanh toán thay MCC tiền thuế là 11,6 triệu USD và phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là 4,737 tỷ đồng, vượt cả giá trị toàn hợp đồng.

Đơn cử như có 42 chiếc ô tô trị giá hơn 1 triệu USD được nhập về thì đều sai khác về tải trọng giữa hồ sơ TISCO xin đăng ký đăng kiểm với kết quả kiểm tra của Cục Đăng kiểm. Theo quy định, 42 ô tô này không được phép tham gia giao thông đường bộ, vì vậy, TISCO đã có văn bản gửi xin Cục Đăng kiểm cho những chiếc xe này chỉ hoạt động trong phạm vi hẹp, phục vụ sản xuất trong dây chuyền công nghệ nội bộ của công ty, không tham gia giao thông công cộng.

Cùng với đó, 5 đầu máy toa xe trị giá hơn 5 triệu USD cũng được nhập về bị sai khác về thông số, ký hiệu, trong đó Cục Đăng kiểm đã thông báo với TISCO việc có 2 đầu máy không được phép hoạt động trên mạng đường sắt quốc gia và TISCO cũng lại tiếp tục đề nghị cho 2 đầu máy được hoạt động trong phạm vi nội bộ.

Ngoài ra, còn có các máy móc, thiết bị đã nhập khẩu với tổng giá trị 31,5 triệu USD có sai khác về mã hiệu, thông số kỹ thuật, xuất ứ, tên nhà cung cấp thiết bị…

Đáng chú ý, TISCO cùng với MCC đã ký hợp đồng thầu phụ giao cho Công ty Cổ phần Xây dựng Công nghiệp Việt Nam (VINAINCON), các nhà thầu phụ khác thực hiện phần C và thanh toán giá trị theo giá điều chỉnh mà sau đó, Thanh tra Chính phủ đã kết luận đây là “hành vi cố ý làm trái quy định pháp luật về đầu tư, không đúng nội dung hợp đồng EPC số 01 #.”

Đơn vị này đã sử dụng số liệu tổng hợp do VINAINCON lập chi phí phát sinh phần C hơn 15 triệu USD không có cơ sở nhưng vẫn trình các Bộ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. TISCO còn thỏa thuận để MCC được hưởng chi phí quản lý giá trị phần C với số tiền hơn 708 nghìn USD, gây thất thoát vốn đầu tư.

Trong khi đó, Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) thì không thẩm tra nhưng vẫn trình Thủ tướng và các Bộ phê duyệt chi phí phát sinh phần C hơn 15 triệu USD.

Đồng thời, Bộ Công thương có văn bản giới thiệu và đề nghị VNS, TISCO giao VINAINCON là nhà thầu phụ và có ý kiến theo đề nghị TISCO ký hợp đồng với các nhà thầu phụ khác theo hình thức hợp đồng đơn giá và điều này được Thanh tra Chính phủ kết luận là không đúng thẩm quyền được giao, vi phạm quy định pháp luật về đầu tư.

Sau đó, VINAINCON đã không thực hiện cam kết theo hợp đồng mà tiếp tục ký 40 hợp đồng giao việc và khoán cho 29 nhà thầu khác với giá hơn 505 tỷ. Điều đáng chú ý hơn, đó là VINAINCON và các nhà thầu được VINAINCON giao việc cũng không thực hiện các điều khoản cam kết trong hợp đồng được ghi nhận khi nhiều hạng mục không được thi công và TISCO đã phải gửi văn bản cho VINAINCON cho rằng, “tiến độ thi công trên công trường rất chậm, không thể chấp nhận được".

Với những sai phạm nghiêm trọng này, Thanh tra Chính phủ xác định trách nhiệm thuộc về lãnh đạo Bộ Công thương, Phó Tổng Giám đốc VNS, Tổng Giám đốc và các cán bộ có liên quan thuộc TISCO, VINAINCON… và đặc biệt, từ năm 2017, Thanh tra Chính phủ đã chuyển hồ sơ, tài liệu cho Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an để điều tra.

Nội dung điều tra bao gồm việc Tổng Giám đốc TISCO và một số cán bộ thuộc TISCO, VNS, Bộ Công Thương có liên quan trong việc ký các Biên bản thỏa thuận phân chia công việc Phần C, chuyển một số phần việc từ Phần P sang Phần C; ký hợp đồng giao VINAINCON, các nhà thầu phụ khác thực hiện Phần C; thanh toán theo đơn giá điều chỉnh không đúng Hợp đồng EPC làm phát sinh tăng TMĐT, gây thất thoát vốn đầu tư;

Công an cũng sẽ điều tra việc Tổng Giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trong việc ký các phụ lục hợp đồng EPC và một số văn bản tiếp nhận nhiều loại máy móc thiết bị không đúng chủng loại, thông số kỹ thuật, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa không đúng Hợp đồng EPC, tiêu chuẩn về quản lý chất lượng hàng hóa, bất lợi cho TISCO, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư; Việc Tổng Giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trình, phê duyệt và thanh toán nhiều khoản tiền cho MCC, các Nhà thầu phụ, các tổ chức tư vấn, vi phạm quy định, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Việc VINAINCON lập dự toán Phần C theo đơn giá điều chỉnh, báo cáo các Bộ, ngành, Thủ tướng Chính phủ thiếu căn cứ; vi phạm hợp đồng thực hiện Phần C, chậm tiến độ Dự án, phát sinh tăng tổng mức đầu tư và bán thầu hưởng phí trái pháp luật cũng sẽ bị điều tra.

Xuân Hưng