Giải pháp nào tháo gỡ cho Dự án cao tốc BOT Trung Lương - Mỹ Thuận?

Các nhà thầu thi công nền hạ cho dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận - Ảnh: Báo Giao thông

Không điều chỉnh lãi suất vay vốn nhà đầu tư sẽ dừng dự án

Cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận là dự án trọng điểm quốc gia nằm trong quy hoạch phát triển mạng đường bộ cao tốc Việt Nam. Cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận dài 51 km, rộng 4 làn xe, có tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là 9.668 tỷ đồng được khởi công từ tháng 2/2015 do liên danh nhà đầu tư gồm Công ty Tuấn Lộc - Yên Khánh - BMT - Thắng Lợi - Hoàng An - Cầu đường C2 làm nhà đầu tư theo hình thức BOT.

Liên danh nhà đầu tư này lập ra Công ty cổ phần BOT Trung Lương - Mỹ Thuận. Thực tế khi triển khai dự án Công ty cổ phần BOT Trung Lương - Mỹ Thuận chỉ huy động 1.542 tỷ đồng vốn chủ sở hữu, còn lại 8.126 tỷ đồng vay tại các ngân hàng thương mại.

Ngày 15/6/2018, Công ty cổ phần BOT Trung Lương - Mỹ Thuận đã ký hợp đồng tín dụng vay vốn với 4 ngân hàng (Vietinbank, BIDV, VPbank và Agribank) với khoản vay lên tới 8.126 tỷ đồng với lãi suất 10,83%.

Đúng sau hơn 1 tháng, ngày 25/7, chủ đầu tư đã gửi văn bản “cầu cứu” lên cơ quan chức năng do thiếu khả năng hoàn vốn tại dự án Đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận. Bởi, theo ông Phan Anh Dũng, Giám đốc Công ty cổ phần BOT Trung Lương - Mỹ Thuận cho biết, hiện trần lãi suất vốn vay được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ấn định tại dự án (6,75%/năm) đang thấp hơn rất nhiều so với lãi suất thực tế mà nhà đầu tư đang đàm phán với 4 nhà tài trợ vốn (10,83%/năm).

Sự vênh nhau giữa lãi vay thực tế và lãi vay cam kết trong hợp đồng BOT, đã làm phương án tài chính của Dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận bị đẩy vào tình trạng đình trệ. Bởi theo như tính toán, trong suốt vòng đời dự án, tức bao gồm lãi vay trong khoảng thời gian xây dựng là 1.086 tỷ đồng và cộng với lãi vay dồn trong suốt thời gian khai thác dự án lên tới 6.516 tỷ đồng, tăng 3.082 tỷ đồng so với lãi vay trong phương án tài chính của dự án này.

Từ tính toán đó, nhìn thấy lợi nhuận của mình bị mất, nên Công ty cổ phần BOT Trung Lương - Mỹ Thuận thi công cầm chừng bằng nguồn vốn chủ sở hữu để xin điều chỉnh lãi vay cam kết trong hợp đồng.!?

“Trong trường hợp không được chấp thuận thì nhà đầu tư sẽ phải dừng dự án để tránh thua lỗ lớn”, Giám đốc Công ty cổ phần BOT Trung Lương - Mỹ Thuận cho biết.

Dự án sẽ cán đích đúng hạn nếu tháo gỡ khó khăn về lãi suất!

Để tháo gỡ vấn đề này, Bộ Tài chính và Bộ Giao thông vận tải đã đề cập đến các giải pháp gỡ vướng cho dự án này.

Cụ thể, Bộ Tài chính đưa ra 2 phương án. Thứ nhất, Bộ Giao thông Vận tải và Công ty cổ phần BOT Trung Lương - Mỹ Thuận có trách nhiệm thực hiện theo hợp đồng BOT đã ký. Nếu 2 bên không tiếp tục thực hiện sẽ chấm dứt hợp đồng.

Nhưng theo Bộ Tài chính, việc chấm dứt hợp đồng BOT cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận quá phức tạp. Lý do, phải thực hiện lại các khâu lựa chọn nhà đầu tư mới, giải quyết các phát sinh đối với nhà đầu tư cũ mất nhiều thời gian và công sức.

Đồ họa dự án Cao tốc Trung ương - Mỹ Thuận

Thứ hai, tiếp tục để BOT Trung Lương - Mỹ Thuận thực hiện dự án, cho phép Bộ Giao thông vận tải và nhà đầu tư đàm phán, cập nhật lại quy định lãi vay trong hợp đồng BOT.

Về phía Bộ Giao thông vận tải cho rằng trường hợp chấm dứt hợp đồng với nhà đầu tư hiện nay, cùng với việc lựa chọn nhà đầu tư mới sẽ kéo dài thêm 1 năm và không kịp hoàn thành dự án vào năm 2020 theo kế hoạch.

Còn để gỡ vướng cho dự án, Bộ Giao thông vận tải sẽ điều chỉnh lại dự án và sửa đổi hợp đồng BOT, theo hướng tính lãi vay trong hợp đồng dựa trên lãi vay trung bình của các ngân hàng thương mại? Trong trường hợp các quy định pháp luật về lãi suất thay đổi, Bộ Giao thông vận tải kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép ký phụ lục hợp đồng cập nhật, điều chỉnh làm cơ sở để triển khai giải ngân phần khối lượng chưa thực hiện của dự án.

Như vậy, chấm dứt hợp đồng BOT với nhà đầu tư hoặc chấp thuận tháo gỡ khó khăn trong huy động vốn để nhà đầu tư tiếp tục thực hiện dự án cao tốc BOT Trung Lương - Mỹ Thuận là 2 phương án được Bộ Tài chính và Bộ Giao thông Vận tải thống nhất trình Chính phủ quyết định số phận dự án này?

Được biết, với phương án điều chỉnh lại mức lãi suất, một số ý kiến cho rằng, việc này sẽ tạo ra tiền lệ “lời ăn lỗ xin điều chỉnh”, giảm giá trị của hợp đồng đã ký kết và giải pháp để không lặp lại câu chuyện này là phải đấu thầu rộng rãi. Bởi, thời gian qua đã có nhiều dự án BOT lớn do Bộ Giao thông vận tải là cơ quan nhà nước có thẩm quyền thời gian qua gặp vướng mắc về lãi suất vốn vay và đề xuất xin điều chỉnh lãi suất.

Một chuyên gia về PPP cho rằng, để tránh những trường hợp phải xử lý theo kiểu tình huống tương tự những dự án này, thời gian tới cần đấu thầu rộng rãi dự án BOT theo tiêu chuẩn đầu ra. Khi đó, lãi suất sẽ do chính nhà đầu tư đề xuất trong hồ sơ dự thầu, theo tính toán của chính nhà đầu tư, sát với thị trường và chấp nhận lời ăn lỗ chịu.

Về lãi suất vốn vay, Bộ Tài chính cho biết, Bộ đã lấy ý kiến về dự thảo Thông tư mới để thay thế Thông tư 75/2014/TT-BTC ngày 12/6/2014 về quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí thẩm tra thiết kế công trình xây dựng. Trong đó, Thông tư mới sẽ quy định lãi suất áp dụng đối với các dự án PPP triển khai mới sẽ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định trên cơ sở tham khảo mức lãi suất cho vay trung bình của một số ngân hàng thương mại. Mức lãi suất này làm cơ sở để các bộ, địa phương phê duyệt dự án, hồ sơ mời thầu, lãi suất chính thức là lãi suất do các nhà đầu tư trúng thầu bỏ trong hồ sơ dự thầu.

Về dự án Trung Lương - Mỹ Thuận, tại phiên chất vấn tại kỳ họp Quốc hội khóa XIV, Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho rằng, khó khăn lớn nhất hiện nay liên quan quy định tại Thông tư 75 của Bộ Tài chính. Cụ thể, ngân hàng cấp tín dụng được tính lãi suất khoảng 7,5%, trong khi mức mà các ngân hàng cho vay với công trình tương tự khoảng 10,5%. Đây là một sự chênh lệch rất lớn, nhà đầu tư hay ngân hàng đều không thể chấp nhận lỗ 3%. Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết Bộ đã báo cáo Chính phủ về vấn đề này, sắp tới Thủ tướng sẽ chủ trì một cuộc họp giải quyết dứt điểm vấn đề chênh lệch lãi suất.

Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh, sau khi được tháo gỡ khó khăn về vấn đề lãi suất, cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận sẽ hoàn thành ngay trong năm 2020./.

PC (tổng hợp)