Giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn
Số doanh nghiệp thành lập mới đang trong xu hướng giảm, trong khi số đơn vị rút lui khỏi thị trường lại gia tăng, thể hiện sự trầm lắng trong hoạt động khởi nghiệp nói chung.
5 tháng đầu năm 2023, cả nước có 95.000 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động. Ảnh minh họa: TTXVN
Số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường có xu hướng tăng, Tư lệnh ngành kế hoạch và đầu tư cho biết, hiện, Chính phủ và các bộ, ngành đang thực hiện quyết liệt các giải pháp về tiếp cận nguồn vốn, hỗ trợ lãi suất, tìm kiếm thị trường, đơn hàng,… để kịp thời hỗ trợ các doanh nghiệp vượt qua giai đoạn này; đặc biệt, là các ngành, lĩnh vực có số liệu doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường gia tăng trong thời gian qua.
*Trầm lắng hoạt động khởi nghiệp
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 5 tháng đầu năm 2023, cả nước có 95.000 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động, giảm 3,7% so với cùng kỳ năm trước; bình quân một tháng có 19.000 doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động.
Số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 88.000 doanh nghiệp, tăng 22,6% so với cùng kỳ năm trước; bình quân một tháng có 17.600 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Như vậy, số doanh nghiệp thành lập mới đang trong xu hướng giảm, trong khi số đơn vị rút lui khỏi thị trường lại gia tăng, thể hiện sự trầm lắng trong hoạt động khởi nghiệp nói chung.
Cụ thể, trong số 88.040 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường; tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực kinh doanh bất động sản (tăng 47,1%); y tế và hoạt động trợ giúp xã hội (tăng 42%); dịch vụ lưu trú và ăn uống (tăng 32,8%); vận tải kho bãi (tăng 28,6%); xây dựng (tăng 25,5%)…
Theo đó, kinh doanh bất động sản tiếp tục là lĩnh vực chịu áp lực và ảnh hưởng nặng nề, nhất khi số doanh nghiệp kinh doanh bất động sản rút lui khỏi thị trường có xu hướng tăng mạnh trong năm 2022 (tăng 42,4% so với năm 2021) và trong 5 tháng đầu năm 2023 (tăng 47,1% so với cùng kỳ năm 2022).
Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp thuộc lĩnh vực dệt may, da giày, nông lâm thủy sản, vật liệu xây dựng... hiện đang đối diện sự bất lợi do việc đứt quãng chuỗi cung ứng, mất cân đối trong quan hệ cung-cầu, biến động về giá đầu vào. Đặc biệt, tình trạng thiếu đơn hàng khiến không ít đơn vị phải đối phó bằng cách giãn ca lao động luân phiên hoặc cắt giảm nhân công.
Ông Nguyễn Liêm, Giám đốc Công ty cổ phần gỗ Lâm Việt cho biết: từ cuối năm 2022 đến nay, lượng đơn hàng xuất khẩu của công ty giảm sâu, do hai thị trường xuất khẩu chính là Mỹ và EU đều giảm cầu tiêu dùng. Dù đã vào giữa quý II/2023, nhưng số lượng đơn hàng vẫn rất khan hiếm, chỉ đủ để nhà máy hoạt động khoảng 40% công suất. Trong khi đó, nhà máy phải hoạt động đạt ít nhất 70% công suất thiết kế thì doanh nghiệp mới hòa vốn và giữ được việc làm cho người lao động.
Theo ông Nguyễn Liêm, đây cũng là tình trạng chung của nhiều doanh nghiệp ngành gỗ trong những tháng qua. Phần lớn doanh nghiệp hiện chỉ duy trì được từ 35 - 40% công suất nhà máy, phải bù lỗ nếu muốn duy trì sản xuất nên rất khó bảo toàn lực lượng lao động. Nhiều doanh nghiệp sau thời gian cắt giảm giờ làm vẫn không thể gồng được chi phí buộc phải cắt giảm dần nhân công, chờ tín hiệu đơn hàng mới.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm cho rằng, trong bối cảnh trên doanh nghiệp bị ảnh hưởng là điều dễ hiểu, nhất là đối với những doanh nghiệp nhỏ và vừa mới thành lập vì năng lực tài chính, quản trị cũng như kinh nghiệm hạn hẹp nên thiếu sức chống chịu khi thực tế khắc nghiệt nảy sinh.
Người dân đến làm thủ tục tại Phòng Đăng ký kinh doanh (Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội). Ảnh Mạnh Khánh-TTXVN
* Gỡ khó về vốn cho doanh nghiệp
Nhiều ý kiến cho rằng, quy mô vốn đăng ký trung bình của doanh nghiệp thành lập mới giảm so với cùng kỳ năm 2021, phản ánh những khó khăn lớn của khu vực tư nhân, nền kinh tế.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, vốn đăng ký bình quân trên một doanh nghiệp trong năm 2022 đạt 10,7 tỷ đồng, giảm 22,3% so với năm 2021. Số vốn đăng ký bình quân trên một doanh nghiệp trong 5 tháng đầu năm 2023 chỉ đạt 9,2 tỷ đồng, giảm 24,1% so với cùng kỳ năm 2022, giảm 34,2% so với cùng kỳ năm 2021, là mức thấp nhất trong 5 tháng đầu năm kể từ năm 2017.
Trong 5 tháng đầu năm 2023, tổng số vốn đăng ký của doanh nghiệp thành lập mới chỉ đạt mức 568.711 tỷ đồng, chỉ bằng khoảng hơn 70% tổng số vốn cùng kỳ trong các năm chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 (năm 2021 con số này là 778.327 tỷ đồng và năm 2022 là 761.035 tỷ đồng).
Theo khu vực kinh tế, 5 tháng đầu năm nay, có 623 doanh nghiệp thành lập mới thuộc khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản, giảm 31,8% so với cùng kỳ năm trước; 14,8 nghìn doanh nghiệp thuộc khu vực công nghiệp và xây dựng, giảm 8,2%...
Thời gian qua, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam liên tiếp phải đối mặt với khó khăn, thử thách. Những biến động khó dự báo đã liên tiếp bào mòn sức khỏe của doanh nghiệp, do vậy, doanh nghiệp cần được tiếp sức để vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay, phục hồi và phát triển ổn định.
Trước khó khăn của doanh nghiệp, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất, Chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ phục hồi, phát triển sản xuất thông qua các giải pháp về ổn định thị trường tài chính, tiền tệ tháo gỡ khó khăn về vốn, tạo thuận lợi trong tiếp cận tín dụng để doanh nghiệp có thêm nguồn lực phục hồi và phát triển.
Bên cạnh đó, Chính phủ đẩy mạnh thực thi các chính sách tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp như: giảm thuế, phí, gia hạn chính sách cho vay trả lương, chính sách hỗ trợ người lao động thuê nhà để giúp doanh nghiệp giảm chi phí, có tiền duy trì sản xuất kinh doanh và giữ được người lao động.
Bộ Tài chính cũng đã trình Chính phủ xem xét, ban hành Nghị định gia hạn thời hạn nộp thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất năm 2023 đối với doanh nghiệp, tổ chức và hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Dự kiến số tiền thuế, tiền thuê đất được xem xét gia hạn là hơn 110 nghìn tỷ đồng.
Đáng lưu ý, nhằm mục tiêu kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh phục hồi và phát triển, Bộ Tài chính đang dự thảo Nghị quyết về giảm thuế giá trị gia tăng; đề xuất tiếp tục giảm 2% mức thuế suất thuế VAT đến hết ngày 31/12/2023. Thực hiện phương án này là phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện nay và qua đó thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh sớm phục hồi, phát triển.
Cùng với đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đề xuất, Chính phủ đẩy mạnh cải cách thể chế, cắt giảm các thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, đặc biệt là tổ chức thực thi chính sách của bộ máy hành chính các cấp phải thuận lợi hơn; giải quyết các quy định pháp luật còn chưa cụ thể, chồng chéo, mâu thuẫn giữa các ngành, lĩnh vực.
Mặt khác, các bộ, ngành cần tập trung tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa. Đẩy mạnh phát triển, khai thác thị trường truyền thống, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA đã ký kết để khai thác hiệu quả các thị trường; tổ chức kết nối các doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng của những doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp lớn toàn cầu; tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp, nâng cao nhận thức về sản xuất và tiêu dùng bền vững đáp ứng tiêu chuẩn, quy định ngày càng khắt khe của các nước phát triển.
Về phía doanh nghiệp, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trong điều kiện nền kinh tế tiếp tục có nhiều khó khăn và khó dự báo, ngoài sự hỗ trợ từ phía các quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp cần phải chủ động có kế hoạch ứng phó với những tình huống bất ngờ hoặc các cuộc khủng hoảng chưa dự báo trước.
Trong ngắn hạn, các doanh nghiệp cần cân đối dòng tiền, thay đổi quy mô sản xuất, hình thức và phương thức kinh doanh phù hợp với điều kiện thực tế, mở rộng tìm kiếm thị trường, nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm.
Ngoài nguồn vốn từ các ngân hàng thương mại, cần đa dạng hóa các hình thức huy động vốn từ Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ bảo lãnh tín dụng... Còn trong dài hạn, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực quản trị rủi ro để thích ứng tốt hơn với biến động của môi trường đầu tư kinh doanh…/.
