Giải Oscar tạo ra hạng mục mới nhằm đối phó với phim siêu anh hùng?

Kể từ lần đầu tiên đăng cai vào năm 1929, tới nay giải thưởng Viện Hàn Lâm, hay còn gọi là giải Oscar vẫn được coi là phần thưởng danh giá nhất dành cho những người làm việc trong ngành điện ảnh. Sự kiện trao giải hàng năm đều thu hút sự chú ý lớn của truyền thông cũng như người yêu phim ảnh, và vinh danh những cá nhân, tác phẩm xuất sắc nhất của môn nghệ thuật thứ bảy.

Dù danh giá là vậy, nhưng những năm gần đây lượng người theo dõi sự kiện Oscar trên truyền hình ngày càng giảm sút. Nguyên nhân lớn nhất được cho là bởi lễ trao giải có thời lượng quá dài (5 tiếng cho sự kiện chính, 2 tiếng trên thảm đỏ). Sự dài hơi này có thể làm mất lòng nhiều người vốn chỉ quan tâm đến các hạng mục quan trọng như Phim hay nhất, Nam/nữ diễn viên xuất sắc nhất,… Tuy nhiên, cũng có giả thuyết rằng Oscar mất khán giả do những bộ phim được đề cử phần lớn đều không được nhiều người biết đến.

Cụ thể, trong 10 phim được đề cử tại sân khấu Oscar thì phải có tới 9 cái tên thuộc những thể loại như chính kịch, tâm lý xã hội, hài kịch và đôi khi cả nhạc kịch. Ngược lại, dòng phim hành động bom tấn, hay kinh dị rất ít khi có mặt tại lễ trao giải danh giá này. Nguyên nhân có lẽ là vì phim hành động hay bị xem là sáo rỗng, chỉ thỏa mãn thị giác khán giả chứ không có chiều sâu nghệ thuật.

Trong quá khứ, giải Oscar từng nhiều lần làm ngơ hàng loạt phim hành động kinh điển như Star War, Star Trek, Jurassic Park, Indiana Jones,… Trừ một số ngoại lệ như Chúa Tể của những chiếc nhẫn, Avatar,… thì các phim bom tấn hầu như chỉ dự thi ở những hạng mục nhỏ như kỹ xảo, phối âm, biên tập,…

Mới đây, viện hàn lâm Oscar đã tuyên bố kể từ năm 2019, lễ trao giải sẽ có thêm một hạng mục mới mang tên “Thành tự xuất sắc cho phim đại chúng”. Mục đích của hạng mục này được cho là để vinh danh những tác phẩm hành động bom tấn mà thông thường không được lòng hội đồng Oscar. Tuy nhiên, việc công bố giải thưởng mới này lại đang khiến nhiều người phải đặt câu hỏi.

Trước hết, chưa rõ tiêu chí của viện hàn lâm về “phim đại chúng” là gì, dựa trên doanh thu, kỹ xảo hay yếu tố khác. Có thể hiểu nôm na khái niệm này nhằm ám chỉ những bộ phim bom tấn thu được nhiều tiền vé ngoài rạp. Nhưng rõ ràng có rất nhiều phim hành động vừa có doanh thu lớn, tràn ngập kỹ xảo, vừa cực kỳ có chiều sâu như Inception, Dunkirk, Interstellar,… Những bộ phim như vậy liệu còn có thể coi là “phim đại chúng” nữa hay không?

Không thể phủ nhận rằng những năm gần đây, phim bom tấn đang ngày càng được lòng giới phê bình và nhận sự đầu tư rất kỹ lưỡng bởi các hãng sản xuất. Chỉ riêng dòng phim siêu anh hùng đã thu về hàng chục tỷ đô la, khiến ngành công nghiệp điện ảnh không thể coi thường. Trong quá khứ, họa hoằn lắm mới có một tác phẩm siêu anh hùng được tranh tài ở các hạng mục chính (The Dark Knighttrong hạng mục Nam diễn viên phụ, Logantrong hạng mục kịch bản chuyển thể). Liệu giải thưởng “phim đại chúng” mới lập ra này có giúp những bộ phim đó được vinh danh nhiều hơn hay không?

Câu trả lời, theo nhiều fan hâm mộ của thể loại hành động, có lẽ là không. Đối với họ, hạng mục mới chỉ là một chiêu chơi bẩn nước đôi của viện hàn lâm. Một mặt, nó sẽ giúp lễ trao giải thu hút thêm người xem, nhưng mặt khác, nó sẽ đóng vai trò một “cái thùng” để hội đồng Oscar ném vào đó các phim hành động ăn khách mà họ không muốn công nhận. Những bom tấn hành động như Fast And Furious, Mad Maxvà nhất là phim siêu anh hùng sẽ phải chen chúc trong một hạng mục duy nhất này, dọn đường cho phim chính kịch truyền thống tiếp tục lên ngôi ở các giải quan trọng hơn như Phim Hay Nhất.

Trường hợp tương tự cũng từng xảy ra tại giải Oscar đối với thể loại hoạt hình. Trước khi bước sang thế kỷ 21, một số phim hoạt hình vẫn được đề cử ở hạng mục Phim hay nhất tại Oscar, tiêu biểu như Người Đẹp và Quái Vật (1992). Từ năm 2001, hạng mục “phim hoạt hình xuất sắc nhất” ra đời, vinh danh những siêu phẩm như Toy Story, Frozen, Spirited Away… Tuy nhiên cũng từ năm đó, gần như chẳng có phim hoạt hình nào được đề cử Phim hay nhất nữa.

Năm ngoái, nhiều người hâm mộ siêu anh hùng DC đã rất thất vọng khi bộ phim Wonder Woman không nhận được đề cử nào, dù là cho diễn viên nữ chính (cho Gal Gadot) hay đạo diễn (Patty Jenkins). Năm nay, đến lượt fan Marvel đặt niềm tin vào hai bom tấn Black Panther và Avengers: Infinity War. Liệu họ có được toại nguyện không? Liệu Infinity War và Black Panther có được tranh tài ở những hạng mục hiển hách như phim hay nhất, kịch bản xuất sắc nhất, đạo diễn xuất sắc nhất hay không? Hay chúng sẽ chỉ được tranh giải trong hạng mục “phim đại chúng” mới tinh và xem ra không có nhiều ý nghĩa này?

Tuấn Vũ