Giải Nobel Hòa bình 2018: Những người tiên phong chống dùng bạo lực tình dục như vũ khí chiến tranh

Giải Nobel Hòa bình 2018 được trao cho bác sĩ phụ khoa Denis Mukwege và Nadia Murad - một phụ nữ người Iraq là nạn nhân của bạo lực tình dục - “vì những nỗ lực trong việc chấm dứt sử dụng bạo lực tình dục như một vũ khí chiến tranh và xung đột vũ trang”. Theo Ủy ban trao giải, cả hai người chiến thắng đã “giúp cho thấy sự rõ ràng hơn về bạo lực tình dục thời chiến”.

Giải thưởng được Ủy ban Nobel Na Uy công bố trưa ngày 5.10 tại Viện Nobel Na Uy ở Oslo. Ủy ban gồm 5 người do Quốc hội Na Uy bầu ra đã lựa chọn ra hai người chiến thắng của giải thưởng uy tín này.

Có 331 ứng viên cho giải Nobel Hòa bình 2018 - con số cao thứ hai từ trước đến nay ở hạng mục này. Trong đó, có 216 cá nhân và 115 tổ chức, theo Ủy ban Nobel. Theo thông lệ, tên của những người được đề cử trao giải Nobel Hòa bình không được tiết lộ trong thời hạn 50 năm.

Tuy nhiên, một số ứng viên vẫn được những người đề cử họ tiết lộ. Trước khi giải thưởng được công bố, giới phân tích đã có những đánh giá về các ứng viên tiềm năng cho việc giành chiến thắng giải Nobel Hòa bình 2018, trong đó có lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae -in với những bước tiến chung trong việc hướng tới thiết lập lại quan hệ giữa Hàn Quốc và Triều Tiên. Ứng viên tiếp theo là Tổng thống Mỹ Donald Trump, theo Guardian. Trong khi đó, AP tiết lộ, trong số những ứng viên cho Nobel Hòa bình năm nay có cả nhóm Mũ bảo hiểm trắng (White Helmets), tờ Novaya Gazeta của Nga, Edward Snowden và Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn (UNHCR).

Theo The Guardian, Denis Mukwege - một bác sĩ phụ khoa người Congo đã tham gia điều trị hàng nghìn nạn nhân bị hãm hiếp trong chiến tranh. Bác sĩ phụ khoa người Congo là ứng viên sáng giá cho giải Nobel trong suốt hàng chục năm qua.

Denis Mukwege và Nadia Murad là người chiến thắng giải thưởng Nobel Hòa bình năm 2018. Ảnh: Nobel Prize - AP

Ủy ban trao giải Nobel Na Uy đã vinh danh bác sĩ Denis Mukwege là “biểu tượng tiên phong, thống nhất của cả trong nước và quốc tế trong cuộc đấu tranh để chấm dứt bạo lực tình dục trong chiến tranh và xung đột vũ trang”.

Bác sĩ Denis Mukwege đã dành phần lớn cuộc đời giúp đỡ các nạn nhân của bạo lực tình dục ở Cộng hòa Dân chủ Congo. Ông và nhân viên đã điều trị cho hàng nghìn bệnh nhân là nạn nhân của bạo lực tình dục.

Biên tập viên tờ Guardian Katharine Viner từng vinh danh ông là “một trong những người đàn ông đương đại vĩ đại nhất”. Năm 2011, Katharine Viner gặp bác sĩ Mukwege khi cô viết về Đông Congo, nơi được xem như là “thủ phủ” của nạn hiếp dâm trên thế giới và là nơi tồi tệ nhất trên trái đất đối với phụ nữ.

Trong khi đó, Nadia Murad - thành viên của nhóm thiểu số Yazidi ở Iraq. Tháng 8.2014, cô cùng với nhiều người phụ nữ khác ở làng Kocho ở Sinjar, bắc Iraq bị IS bắt cóc và liên tục bị hãm hiếp, ngược đãi.

Nadia Murad bị bắt cùng với các chị em gái của mình. Ngoài ra, 6 anh em trai của cô và mẹ cũng bị IS sát hại. Những phần tử khủng bố đã sát hại tất cả nam giới trong làng Kocho và bất cứ người phụ nữ nào bị xem là quá già để có thể hãm hiếp.

Ở tuổi 25, Nadia Murad là người trẻ tuổi thứ hai từng nhận giải Nobel Hòa bình. Trước đó, Malala Yousafzai - nhận giải Nobel Hòa bình năm 2014 khi 17 tuổi. Ủy ban trao giải Nobel cho biết, Nadia Murad đã thể hiện sự “can đảm hiếm thấy trong việc kể lại nỗi đau chính mình từng trải qua”. Không chỉ là nhân chứng dũng cảm kể lại những hành vi lạm dụng bản thân đã phải hứng chịu, chủ nhân của một nửa giải Nobel Hòa bình 2018 cũng đã lên tiếng thay cho các nạn nhân khác và được vinh danh ở nhiều giải thưởng quốc tế.

Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Donald Tusk đã chúc mừng Denis Mukwege và Nadia Murad đồng thời ca ngợi họ về “lòng dũng cảm, sự khoan dung và nhân văn mà họ thể hiện trong cuộc chiến hàng ngày của họ”.

Hải Anh