Gia tăng xu hướng người trẻ tuổi bị đột quỵ

Bác sỹ Phạm Văn Cường, Trung tâm Đột quỵ não-BV Trung ương Quân đội 108 cho biết: Đột quỵ luôn là nỗi ám ảnh về sức khỏe với mọi nền y tế trên thế giới. Trong những năm gần đây, nhiều nghiên cứu cho thấy tỉ lệ đột quỵ não ở người trẻ tuổi ngày càng tăng. Theo Tổ chức Đột quỵ Hoa Kỳ năm 2019, số lượng bệnh nhân đột quỵ ở những người trẻ đã tăng hơn 44% trong 10 năm gần đây và khoảng 15% bệnh nhân đột quỵ mỗi năm có độ tuổi từ 18 đến 50.

Tại Việt Nam, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi đang có xu hướng tăng lên, trung bình khoảng 2% mỗi năm, trong đó số lượng nam giới cao gấp 4 lần nữ giới. Đối với Trung tâm Đột quỵ não-BV Trung ương Quân độ 108 trong năm 2020 đã ghi nhận và điều trị trường hợp nhỏ tuổi nhất là 12 và nhiều trường hợp khác trong độ tuổi thanh thiếu niên bị đột quỵ não.

Gần đây là ca bệnh nữ, 29 tuổi chuyển đến BV trong tình trạng ý thức chậm, liệt hoàn toàn nửa người phải. Qua chụp phim cắt lớp vi tính não và mạch não cho thấy, bệnh nhân bị chảy máu não vùng thái dương, tràn máu vào trong não thất. Điều đáng chú ý, bệnh nhân này không hề có tiền sử bệnh lý tăng huyết áp và rối loạn chức năng đông máu. Rất may mắn, sau 15 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân đã được ra viện trong tình trạng tỉnh, tự đi lại vận động được.

Bệnh nhân 29 tuổi bị đột quỵ dù không có tiền sử tăng huyết áp, rối loạn chức năng đông máu. Ảnh: BVCC

Bác sỹ Cường cho biết, những nguyên nhân chủ yếu khiến người trẻ tuổi mắc đột quỵ gồm: Bệnh lý dị dạng mạch máu não. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên đột quỵ chảy máu não ở những người trẻ tuổi. Sự phát triển bất thường của mạch máu não có thể gây nên những túi phình-với thành mạch máu mỏng, là nguyên nhân có thể gây xuất huyết não.

Do hút thuốc lá, nguyên nhân này chiếm khoảng 50% số bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi có hút thuốc lá. Những nghiên cứu mới nhất cho thấy có sự tương quan giữa số lượng thuốc hút mỗi ngày và nguy cơ đột quỵ não. Thuốc lá có chứa khoảng 7.000 chất độc hóa học như carbon monoxide, formaldehyde, arsenic và cyanide.

Nguyên nhân rối loạn chuyển hóa mỡ máu: Có khoảng từ 50%-60% bệnh nhân nhồi máu não trẻ tuổi có rối loạn chuyển hóa mỡ máu, có sự khác biệt nhẹ giữa nam và nữ, trong đó nam giới hay gặp hơn nữ.

Do bệnh béo phì và lười vận động: Các nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy, khoảng 10% các bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi có thừa cân. Ngoài ra các chỉ số chu vi vòng bụng, tỉ lệ vòng bụng/vòng hông, tỉ lệ vòng bụng/chiều cao còn có mối liên quan chặt chẽ hơn đến nguy cơ đột quỵ.

Nguyên nhân đái tháo đường và tăng huyết áp: Đái tháo đường gặp ở 30% bệnh nhân đột quỵ trẻ và với bệnh tăng huyết áp là khoảng 10%. Đặc biệt với khu vực Đông Nam Á, tỉ lệ bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não trẻ tuổi có đái tháo đường lên tới 54,8%. Tại Việt Nam, đang có sự gia tăng nhanh bệnh tiểu đường ở người trẻ, thậm chí với trẻ em.

Do uống rượu bia-đặc biệt là rượu nặng có liên quan chặt chẽ đến sự tăng lên của bệnh lý chảy máu não ở bệnh nhân trẻ tuổi. Nghiên cứu của Tạp chí Y khoa Lancet (Anh) về tình trạng sử dụng đồ uống có cồn tại 189 quốc gia và vùng lãnh thổ giai đoạn 1990-2017 cho thấy, Việt Nam là quốc gia có tốc độ tăng tiêu thụ rượu lớn nhất thế giới, gần 90% kể từ năm 2010, gấp khoảng 2,5 lần tốc độ tiêu thụ của Ấn Độ (37,2%). Năm 2017, bình quân mỗi người Việt uống gần 9 lít đồ uống có cồn, con số này tại Ấn Độ là 5,9 lít; Nhật Bản là 7,9 lít...

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 15 triệu người mắc đột quỵ não, khoảng 5 triệu người trong số đó tàn phế vĩnh viễn và 5 triệu người tử vong. Vì vậy, ta cần có các biện pháp phòng tránh đột quỵ não kịp thời bằng cách tạo thói quen sinh hoạt lành mạnh như: Tích cực vận động thể dục thể thao, hạn chế sử dụng thức ăn nhanh, các thực phẩm chế biến sẵn, nói không với thuốc lá, hạn chế bia rượu…

Đồng thời, ngay cả những người trẻ tuổi cũng không nên bỏ qua việc thăm khám sớm tại các cơ sở y tế khi có biểu hiện của bệnh lý đột quỵ (yếu liệt tay chân, méo miệng, nói khó …). Hãy nhớ rằng, đột quỵ não là căn bệnh không chừa một ai và người trẻ cũng hoàn toàn không miễn nhiễm với đột quỵ.

Vân Hà