Già hóa dân số & sa sút trí tuệ

Theo TS Trần Thị Hà An, Trưởng phòng Điều trị tâm thần người già, Viện Sức khỏe tâm thần, thời gian qua, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận không ít bệnh nhân mất trí nhớ đến nỗi không nhớ nổi chồng, con hay người thân trong gia đình. Thậm chí có trường hợp nửa đêm dậy đòi đi nấu cơm hay châm nến, thắp hương khắp nhà...

Một bệnh nhân sa sút trí tuệ đang điều trị tại Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai

Theo thống kê, hiện nay trên thế giới số người trên 65 tuổi chiếm khoảng 8% dân số và ở Việt Nam chiếm khoảng 5,73%. Số người trên 65 tuổi được dự đoán sẽ tăng gấp đôi vào năm 2050. Hiện nay, Việt Nam đang bước vào quá trình già hóa dân số với tỷ lệ người trên 65 tuổi tăng nhanh kéo theo nhiều bệnh lý, trong đó có bệnh sa sút trí tuệ.

Năm 2015, trên thế giới có gần 50 triệu người mắc bệnh sa sút trí tuệ, chiếm khoảng 5% tổng số người trên 60 tuổi. Ước tính, cứ mỗi 3 giây có thêm 1 người mắc căn bệnh sa sút trí tuệ.

TS Trần Thị Hà An phân tích, sa sút trí tuệ là hội chứng lâm sàng do tổn thương não gây ra với các biểu hiện đặc trưng là suy giảm trí nhớ, định hướng, chú ý, ngôn ngữ, tri giác… Ngoài ra, người bệnh sa sút trí tuệ có thể có nhiều triệu chứng rối loạn tâm lý, hành vi và suy giảm chức năng nặng nề tùy từng thể, từng giai đoạn của bệnh.

Tại Viện Sức khỏe tâm thần, bệnh nhân nhập viện thường có triệu chứng bệnh Alzheimer, có những bệnh nhân sa sút trí tuệ đến mức không tự mặc được quần áo, thậm chí có những hành vi bất thường, hoang tưởng, ảo giác, đặc biệt là mất ngủ. Rất nhiều bệnh nhân vào viện trong tình trạng không ăn được, nói rất ít, khó giao tiếp, đi đâu cũng phải có người thân đi theo giám sát. Ngoài ra, có trường hợp không nhớ nổi chồng, con, không còn tình cảm gắn kết với gia đình, chợt vui, chợt buồn, thậm chí người thân chỉ cần trái ý là đánh, chửi ngay. Có người bệnh không thể phân biệt được đêm và ngày, ngày thì ngủ gà gật nhưng đêm lại thức, cứ nửa đêm là làm ầm ĩ rồi gọi cả nhà dậy nấu ăn...

Thực tiễn điều trị cho thấy, bệnh nhân mắc sa sút trí tuệ không chỉ là người già mà còn là những người có tiền sử chấn thương sọ não, béo phì, đái tháo đường type 2… Trong đó, bệnh nhân nữ nhập viện nhiều hơn. Người có trình độ học vấn cao ít mắc bệnh sa sút trí tuệ.

“Sa sút trí tuệ là bệnh của người già nhưng không phải tất cả người già đều mắc bệnh mà ngay người trẻ cũng mắc bệnh. Thông thường người già khi đã mắc bệnh sa sút trí tuệ sẽ kèm theo nhiều bệnh khác” - TS Trần Thị Hà An nói. Đáng chú ý, những người chăm sóc bệnh nhân sa sút trí tuệ hay bị ốm hơn so với người thường, số lần phải đi khám bệnh tăng, dùng nhiều thuốc hơn, nguy cơ phải nhập viện cao hơn, nguy cơ trầm cảm cao hơn. Vì thế mới có chuyện ở Viện Sức khỏe tâm thần, bác sĩ chăm sóc cho người bệnh sa sút trí tuệ, đồng thời cũng phải tư vấn, hỗ trợ cho người chăm sóc nhiều hơn.

Chính vì như vậy, sa sút trí tuệ là gánh nặng lớn không những cho bản thân người bệnh mà cả gia đình và xã hội. Cho nên việc quản lý, chăm sóc và điều trị người bệnh cần được tiến hành càng sớm càng tốt. Phương pháp điều trị có thể dùng thuốc, không dùng thuốc hoặc chăm sóc toàn diện giúp làm giảm triệu chứng, làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.

Theo TS Trần Thị Hà An, để phòng bệnh sa sút trí tuệ, nhiều người hiện nay đang lạm dụng các loại thuốc, thực phẩm chức năng bổ não. Khoảng 90% bệnh nhân đến viện đều lạm dụng các loại thuốc, thực phẩm chức năng bổ não. Trong khi đó, tập thể dục, tăng cường vận động, giao tiếp… là những cách cải thiện trí nhớ, phòng bệnh hiệu quả hơn nhiều việc dùng thuốc.

TS Trần Thị Hà An khẳng định: Căn bệnh sa sút trí tuệ chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên, việc phát hiện sớm sẽ giúp người bệnh kiểm soát bệnh, làm chậm quá trình sa sút, kéo dài thời gian ổn định, giảm gánh nặng cho bệnh nhân, gia đình và xã hội.

10 biểu hiện bệnh sa sút trí tuệ:

1. Giảm trí nhớ làm rối loạn cuộc sống hằng ngày.

2. Khó khăn trong việc lên kế hoạch hoặc giải quyết vấn đề.

3. Khó khăn trong việc hoàn thành các công việc quen thuộc.

4. Nhầm lẫn về thời gian và không gian.

5. Khó nhận biết về hình ảnh trực quan và mối quan hệ trong không gian.

6. Phát sinh vấn đề mới với từ ngữ khi viết, đọc.

7. Đặt nhầm chỗ các đồ vật và mất khả năng tìm lại đồ vật.

8. Giảm khả năng phán đoán hoặc ra quyết định.

9. Thu mình khỏi công việc hoặc hoạt động xã hội.

10. Thay đổi cảm xúc và nhân cách.

Nguyễn Bách