Gặp tác giả bài thơ 'Nước non ngàn dặm' trên đỉnh Trường Sơn

Cánh lính trẻ chúng tôi lần đầu tiên diện kiến nhà thơ, được nghe ông nói chuyện, đọc thơ là một vinh dự lớn trong đời. Riêng tôi (trợ lý đồ bản Ban tác chiến Sư đoàn) có may mắn được tháp tùng phục vụ Đại tá Tư lệnh trưởng Nguyễn Lang trong buổi làm việc với đồng chí Tố Hữu và đoàn công tác.

Đến giờ giải lao, nhà thơ Tố Hữu thân mật chuyện trò vui vẻ với mọi người, cùng Tư lệnh tản bộ ngắm cảnh trong khuôn viên nhà tư lệnh cạnh hội trường giao ban Sư đoàn. Tuy ở rừng nhưng khu nhà ở và nơi làm việc của Tư lệnh được các chiến sỹ công binh khéo tay thiết kế, xây dựng giống như một khu vườn thượng uyển thơ mộng, ẩn sâu dưới những tán cây cổ thụ cành lá xum xuê giữa đại ngàn Trường Sơn. Các giò phong lan đủ loại màu sắc, treo mắc lủng lẳng trên giàn thiên lý. Các loài chim, thú được nuôi dưỡng trong những chiếc lồng xinh xinh, nhảy hót líu lo chào khách.

Tư lệnh tóc bạc trắng vận bộ đồ bà ba xanh lá cây dã chiến, đi bên cạnh nhà thơ dáng vẻ thư sinh, nho nhã. Vừa đi tư lệnh vừa giới thiệu, "giảng giải" như một nhà sinh vật cảnh. Nhà thơ thích thú dừng lại khá lâu trước một chú gấu con chưa đầy tuổi đang bị nhốt trong lồng sắt. Tư lệnh mở lồng bắt gấu trao cho nhà thơ ẵm vào lòng, gấu con ngoan ngoãn hít thở khắp người nhà thơ như một chú cún con. Thấy vậy, Tư lệnh vui vẻ nói:

- Tôi tặng anh mang về Hà Nội đấy!

- Cám ơn anh! Tôi sẽ gửi nó vào vườn thú Bách Thảo, nhờ anh em nuôi hộ.

Rồi ông ứng tác luôn 4 câu thơ tặng lại Tư lệnh với nhan đề là “Tư lệnh Gấu”. Lâu ngày tôi không còn nhớ hết, nhưng bài thơ có đại ý “Đánh giặc hung như gấu/ Đời thường sống như tiên…”, làm mọi người cười vang, tán thưởng.

Khi nhà thơ Tố Hữu nói chuyện với cán bộ, chiến sỹ Sư đoàn, Tư lệnh nhắc khéo ông đọc bài thơ có câu “Làm bí thư hoài có bí thơ?”. Nhà thơ cười vui và giải thích lý do ra đời bài thơ đó! Rồi ông đọc thơ và nói chuyện nhiều về tình hình sáng tác thơ ca chống Mỹ, ghi nhận lớp tác giả trẻ vừa có thơ hay được giải trên báo chí như: Phạm Tiến Duật, Nguyễn Duy, Nguyễn Đức Mậu…

Ông tâm sự: “Đã lâu tôi mới có chuyến hành hương xuyên Việt trên tuyến hành lang Đông - Tây của tuyến đường mòn Hồ Chí Minh huyền thoại. Đi đến đâu cảnh và người cũng làm tôi xúc động, gây nhiều cảm hứng để sáng tác. Sau chuyến đi này về, thể nào tôi cũng có thơ về Trường Sơn, về nước non ngàn dặm của Tổ quốc mình!”.

Sau đó không lâu, bước vào chiến dịch mùa khô năm 1973 - 1974, trong những kiện hàng chuyển ra mặt trận, chúng tôi đã nhận được bài thơ dài “Nước non ngàn dặm” của nhà thơ Tố Hữu, in trên giấy khổ nhỏ bằng cuốn sổ tay, rất tiện cho lính ta bỏ túi. Chúng tôi chuyền tay nhau đọc, chép và nhanh chóng thuộc lòng bài thơ. Bài thơ đã chuyển tải được tinh thần Nghị quyết của Bộ Chính trị, tiên đoán được khát vọng của toàn dân tộc vào ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Bài thơ ra đời cách nay đã 46 năm có lẻ, nhưng những câu thơ đậm nét về khí thế Trường Sơn ngày ấy vẫn còn đọng mãi trong tâm trí chúng tôi, những người lính trẻ năm xưa, người cựu chiến binh hôm nay của “Hội truyền thống Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh” huyền thoại: “Trường Sơn Đông nắng Tây mưa/ Ai chưa đến đó như chưa hiểu mình” hay “Mấy chàng lính trẻ măng tơ/ Ngêu ngao gõ bát hát chờ cơm sôi!”… nghe thật xúc động, đáng yêu và khí thế. Và chỉ sau hai năm kể từ ngày nhà thơ Tố Hữu vào chiến trường, chiến dịch Hồ Chí Minh mùa xuân 1975 toàn thắng! Nước non ngàn dặm của dân tộc ta được thu về một mối.

Gần nửa thế kỷ trôi qua, cả nhà thơ và Tư lệnh đã trở thành người thiên cổ lâu rồi. Lớp lính trẻ Trường Sơn ngày ấy bây giờ cũng đã bước vào tuổi lục tuần cả rồi. Bồi hồi nhớ lại ký ức xưa nhân chuẩn bị cho kỷ niệm 60 năm mở đường Trường Sơn (19/5/1959- 2019) hùng vĩ, xin được ghi lại câu chuyện thú vị đã trở thành “nỗi nhớ mang theo” của một cựu chiến binh.

Lê Lân