Gặp họa sĩ gốm có nhiều tác phẩm gợi cảm nhất Việt Nam

Họa sĩ Phan Thanh Sơn (trái) bên các tác phẩm của mình. Ảnh: M.H

"Nhịp điệu ánh sáng chạy khắp tác phẩm là chúng tôi thành công"

Trong lần tình cờ gặp lại Sơn "Gốm" (họa sĩ Phan Thanh Sơn - giảng viên khoa Mỹ thuật truyền thống, Đại học Mỹ thuật Công nghiệp), tôi nhận thấy ở anh nhiều điều bất ngờ, thú vị. Dù không gian Sơn Gốm sáng tạo nằm khuất sâu trong Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội nhưng khu sáng tác gốm luôn trong cảnh lao động miệt mài hết công suất. Bàn tay nghệ sĩ đều đang thoăn thoắt chuốt, vuốt hết sức lành nghề, chỉ một chốc, cục đất sét vô tri đã thành hình hài.

Chia sẻ với chúng tôi, họa sĩ Thanh Sơn hào hứng: "Làm không biết mệt chỉ mong mỗi sản phẩm ra lò đều đặc biệt, ấn tượng, có nhịp điệu ánh sáng chạy suốt trên tác phẩm thì tác phẩm đó chúng tôi mới cho là thành công".

Bởi theo giải thích của anh Sơn, điêu khắc là có hình, có khối, để hình khối đẹp phải dựa vào ánh sáng, mà ánh sáng phải có nhịp điệu chạy từ đầu đến cuối. Giống như một bức tranh nó phải có nhận vật chính, nhân vật phụ; trong đám cưới có cô dâu chú rể là nhân vật chính đẹp nhất, tạo điểm nhấn nhất, tất cả khách là làm nền. Nhưng không có khách thì không có đám cưới, cái phụ nó phải phụ trợ cho cái chính, cùng hòa quyện tạo nên một tác phẩm hoàn hảo.

"Chơi đất" đã trở thành cái tên gắn liền với con đường nghệ thuật của anh, bởi tất cả đều bắt nguồn từ đất, qua thử thách của lửa và nghệ thuật tạo men màu mà nên. Năm 2007 là cuộc triển lãm "Chơi đất" đầu tiên với tất cả những ngẫu hứng sáng tạo (hơn 200 tác phẩm) của hai con người trẻ tuổi Phan Thanh Sơn và Hà Viết Cương. "Lần "chơi" đầu tiên đó như một cuộc thăm dò đánh giá từ giới chuyên môn cũng như khách tham quan để đón nhận tất cả lời khen tiếng chê với mong muốn được hoàn thiện mình", anh Sơn chia sẻ.

Sau 12 năm với 4 lần tổ chức thực hiện triển lãm "Chơi đất", họa sĩ Phan Thanh Sơn đã gặt hái nhiều thành công. Bây giờ tên tuổi của anh đã gắn liền với 2 từ "Chơi đất" và được giới chuyên môn đánh giá cao. Nhiều tác phẩm ấn tượng mang đầy yếu tố ngẫu hứng, hồn nhiên của điêu khắc Tây Nguyên cùng các yếu tố tạo hình dân gian như tác phẩm: "Tình già", "Cuộc sống", "Jazz", "Chuyện chị em", "Tắm nắng", "Tiếng còi"...

"Chơi đất" 2007 đã trở thành một sự kiện văn hóa được trưng bày trong không gian triển lãm "Gốm Sông Hồng - 2008" ở thành phố Đà Nẵng. Nhiều tác phẩm "Chơi đất" 2007 đã góp mặt trong Festival Bress 2008- Pháp.

Ở "Chơi đất II" - 2013 có tính sáng tạo mạnh mẽ hơn, cá tính nhân vật lộ rõ trong sự chuyển động của hình khối, thoát khỏi cái hoang dã của phong cách châu Phi… Đặc biệt ở mảng tượng thiếu nữ, với biểu hiện tính phồn thực ẩn dưới sự biến ảo của men màu, vẻ đẹp của một nửa thế giới trở nên kỳ ảo không dung tục thể hiện qua các tác phẩm như: "Gió đầu đông", "Men tình", "Cuối thu"…

Qua các mùa triển lãm, họa sĩ Phan Thanh Sơn được giới nghệ sĩ gốm nhận xét, đây là một những họa sĩ gốm có nhiều "tác phẩm sexy nhất Việt Nam". Về các tác phẩm của họa sĩ Phan Thanh Sơn, ông Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Mỹ thuật và nhiếp ảnh (Bộ VH-TT&DL) nhận xét, "đó thực sự là các tác phẩm hội họa gốm".

Hiện nay, họa sĩ Phan Thanh Sơn tiếp tục miệt mài tô tô, vẽ vẽ, lau mài những pho tượng đất đang chờ đến ngày được nung để chuẩn bị cho "Chơi đất IV". Anh cho biết: "Lần này, tôi thoát khỏi mặc định công thức của men, màu, đất, phong cách thể hiện đang dần trở về với bản ngã riêng của người sáng tác với "Gió thu", "Thay áo", "Du cư"… và hơn 100 tác phẩm đang dần được hoàn thiện, những tác phẩm gốm sẽ tự nói lên câu chuyện của riêng mình".

May mắn là chưa bị vợ ghen bao giờ

Một số tác phẩm của họa sĩ Phan Thanh Sơn.

Yêu nghề làm gốm nhưng họa sĩ Phan Thanh Sơn không muốn bó mình trong những khuôn mẫu xa xưa đó mà khai sinh thêm nhiều món đồ gốm mới, mẫu mã khác lạ, sáng tạo, làm dày thêm "bộ sưu tập" gốm ngày nay.

Một trong những đam mê trong sáng tác của họa sĩ Phan Thanh Sơn là mảng tượng nữ - những bức tượng mà khi bắt gặp ai cũng phải xuýt xoa vì sự gợi hình, gợi cả cảm xúc. Trong con mắt của họa sĩ Phan Thanh Sơn, hình ảnh người phụ nữ hiện lên rất động, đa trạng thái, đa sắc và sắc thái nào cũng đáng yêu, từ phụ nữ cho con bú, phụ nữ gội đầu, chải tóc đến phụ nữ buộc tóc, chăm sóc con cái… đều rất đẹp.

Anh thổ lộ, những tượng ấy có không ít hình ảnh thật của người phụ nữ ngoài đời thực, hoặc có những tượng anh được đặt hàng trước đó. Được biết có không ít phụ nữ không ngần ngại tiếp cận anh để có được tượng theo ý mình. "Tất cả những bức tượng tôi làm, vợ tôi đều thích và cổ vũ. Tôi chưa bị vợ truy vấn hay ghen bao giờ", anh bày tỏ.

Theo họa sĩ Phan Thanh Sơn, để làm thành công một tác phẩm gốm nói chung, tượng nữ nói riêng, ngoài hình khối thì có men màu hỗ trợ và qua lửa đốt mới cho ra tác phẩm đa sắc. Vì vậy phải làm chủ được nhiệt độ mới mong ra được men màu mong muốn. Nếu mỗi men sẽ chín ở nhiệt độ khác nhau nhưng mình kết hợp nhiều men trên một tác phẩm thì phải tính toán rất kỹ và phải có kinh nghiệm. Có được kinh nghiệm đó cũng phải trả giá rất nhiều.

Đến xưởng gốm nơi họa sĩ Phan Thanh Sơn làm việc, chúng tôi được chứng kiến đôi bàn tay tài hoa cho ra đời hàng trăm tác phẩm gốm với muôn kiểu hình hài, dáng vẻ. Dường như khi tâm hồn gắn chặt với những tinh hoa của trời đất, ngày ngày nhào nặn, biến bùn đất thành những tác phẩm nghệ thuật, những họa sĩ gốm vẫn cứ trẻ mãi nên lúc nào cũng muốn được "Chơi đất", thổi hồn cho đất.

Mai Hạnh