Gần 30 năm gánh án oan 'giết chồng, giết cha': Nỗi uất nghẹn và đoạn trường đòi bồi thường 12,5 tỷ

Ngày 9/7, Tòa án Nhân dân (TAND) tỉnh Điện Biên đã thương lượng thỏa thuận bồi thường oan sai với gia đình bà Đặng Thị Nga (83 tuổi, trú tại huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên) đã bị TAND tỉnh Lai Châu “cũ” kết tội "giết chồng, giết cha".

Bà Nga bị giam giữ 205 ngày, bị truy tố oan sai 28 năm (từ năm 1990 đến tháng 10/2017). Sau khi có cơ sở xác định vụ án bị oan sai, các cơ quan tố tụng tỉnh Điện Biên đã ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án, đình chỉ bị can. Tiếp đó tháng 10/2017, TAND tỉnh Điện Biên đã tổ chức xin lỗi công khai 3 mẹ con bà Nga.

Căn cứ theo quy định của pháp luật về bồi thường do cơ quan trong hoạt động tố tụng gây ra oan sai, TAND tỉnh Điện Biên đã tổ chức thương lượng bồi thường thiệt hại đối với gia đình bà Nga.

Qua 5 lần tổ chức thương lượng, TAND tỉnh Điện Biên vẫn chưa thống nhất được mức bồi thường oan sai cho ba mẹ con bà Đặng Thị Nga.

Tại những lần thương lượng đầu tiên, Luật sư Vũ Thị Nga là đại diện hợp pháp cùng với gia đình bà Nga yêu cầu cơ quan tố tụng bồi thường cho gần 30 năm mang thân phận bị can với tội "giết chồng, giết cha" là 18 tỷ đồng.

Tại buổi thương lượng lần 2 vào ngày 20/7/2018, TAND tỉnh Điện Biên chấp nhận bồi thường cho gia đình bà Đặng Thị Nga 12,5 tỷ đồng.

Theo đó, mức bồi thường TAND tỉnh thương lượng bồi thường cho tổn thất tinh thần, sức khỏe với bà Nga là 7,6 tỷ; với anh Trịnh Công Hiến (con trai bà Nga, đã mất) hơn 1,9 tỷ và với anh Trịnh Huy Dương 2,9 tỷ.

Bà Nga đã 83 tuổi, chịu oan sai nhiều năm nhưng đến nay gia đình vẫn chưa được nhận tiền bồi thường từ cơ quan tố tụng.

Trao đổi với phóng viên, ông Phạm Văn Nam - Chánh án TAND tỉnh Điện Biên cho biết: “Vụ án oan sai đối với gia đình bà Đặng Thị Nga trú tại huyện Tuần Giáo, tỉnh Lai Châu cũ, nay là tỉnh Điện Biên xảy ra từ những năm 1990. Oan sai bắt đầu từ khi cơ quan tố tụng tỉnh Lai Châu khởi tố, truy tố vụ án. Căn cứ hồ sơ tài liệu điều tra, Hội đồng xét xử TAND tỉnh Lai Châu lúc đó đã kết án đối với 3 người trong gia đình bà Đặng Thị Nga.

Sau khi có căn cứ để kết luận vụ án bị oan sai, theo quy định của pháp luật, TAND tỉnh Điện Biên đã tổ chức công khai xin lỗi, đồng thời nhiều lần mời đại diện gia đình bà Đặng Thị Nga đến để thảo thuận bồi thường thiệt hại theo quy định”.

Vị Chánh án cũng cho biết thêm, gia đình bà Nga đã yêu cầu cơ quan trong tố tụng gây ra oan sai bồi thường 18 tỷ đồng. Tuy nhiên, căn cứ theo quy định của pháp luật TAND tỉnh Điện Biên nhận thấy mức tiền 18 tỷ mà gia đình bà Nga đưa ra không đúng với quy định. Sau 4 lần thương lượng đều không thành.

Căn nhà nhỏ gần chân đèo Pha Đin của gia đình bà Nga.

Chia sẻ với phóng viên, anh Trịnh Huy Dương (con trai bà Nga) cho hay: “Số tiền bồi thường 12,5 tỷ đồng cho gia đình tôi suốt gần 30 năm mang tội “giết chồng, giết cha” là không thỏa đáng. Tuy nhiên, mẹ tôi năm nay đã 83 tuổi, ốm đau bệnh tật không sống được bao lâu. Nửa đời người bà phải vào vòng lao lý bởi sự tắc trách của cơ quan tố tụng nên gia đình không muốn kéo dài việc bồi thường nữa”.

“Gia đình tôi, đặc biệt là mẹ tôi mong muốn việc bồi thường được thực hiện nhanh chóng với số tiền 12,5 tỷ đồng theo thỏa thuận lần 2 ngày 20/7/2018 mà TAND tỉnh Điện Biên đưa ra. Chúng tôi không còn yêu cầu bồi thường 18 tỷ đồng như trước đây.

Thời gian bị oan quá lâu, bây giờ gia đình mong việc bồi thường kết thúc sớm để bù đắp phần nào cho bà. Chúng tôi chỉ sợ đến lúc mẹ tôi qua đời mà vẫn chưa được nhận bồi thường…”, anh Dương nói.

Tuy nhiên, đến thời điểm này, số tiền bồi thường 12,5 tỷ đồng mà gia đình anh Dương chấp nhận trong cuộc thương lượng ngày 9/7 vừa qua lại không được TAND tỉnh Điện Biên chấp nhận. Lãnh đạo TAND tỉnh Điện Biên nay lại cho rằng, mức tiền mà gia đình đưa ra là không đúng quy định, sau đó đã lập biên bản thương lượng không thành đối với yêu cầu của gia đình bà Nga. Đồng thời đề nghị người bị hại khởi kiện ra tòa án bằng vụ án dân sự.

Theo nội dung vụ án, năm 1989, thi thể ông Trịnh Huy Tùng (chồng bà Nga) được tìm thấy dưới giếng. Cơ quan Công an huyện Tuần Giáo đã khởi tố, bắt giam 3 mẹ con bà Nga để điều tra về tội Giết người.

Năm 1990, TAND tỉnh Lai Châu cũ (nay là Điện Biên) mở phiên xử sơ thẩm và phạt bà Đặng Thị Nga 36 tháng tù treo về tội Che giấu tội phạm. Hai con trai của bà Nga là Trịnh Công Hiến và Trịnh Huy Dương bị tòa buộc tội đã giết ông Tùng, tuyên án lần lượt 18 năm tù và 12 năm tù.

“Được” hưởng án treo, bà Nga lặn lội đến khắp các cơ quan trung ương kêu oan cho mình và hai con. Sau đó, tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại Hà Nội đã tuyên hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại.

Tháng 1/1992, trong quá trình điều tra lại, VKSND tỉnh Lai Châu cũ có quyết định hủy bỏ việc tạm giam với anh Hiến và anh Dương sau 28 tháng tạm giam.

Tuy nhiên, cũng kể từ đó vụ án bị treo lơ lửng gần 30 năm mà không có bất cứ kết luận nào dù gia đình bà Nga liên tục gửi đơn kêu oan. Ba mẹ con dù được “tự do” bên ngoài nhưng tội danh giết người và che giấu tội phạm vẫn ngày ngày bám theo.

Năm 2016, cơ quan tố tụng liên ngành tỉnh Điện Biên vào cuộc để giải quyết đơn kêu oan của bà Nga và con trai.

Tháng 9/2017, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình đã đề nghị cơ quan tố tụng liên ngành sớm giải quyết vụ án dưới chân đèo Pha Đin.

Tháng 10/2017, cơ quan tố tụng liên ngành đã quyết định đình chỉ bị can, tuyên bố bà Nga và hai con trai không phạm tội Giết người và Che giấu tội phạm.

Một điều đau đớn trong vụ án này là anh Trịnh Công Hiến đã qua đời trước khi được minh oan. Theo lời kể gia đình, khi còn trong trại giam, anh xăm lên mình ba chữ “đời oan trái”, nói khi nào được minh oan sẽ tự tay xóa đi. Thế nhưng vì áp lực từ tiếng xấu của kẻ giết cha quá nặng nề, anh suy sụp, có lần tự sát rồi qua đời vào năm 2004. Án chưa kịp minh oan, vết xăm chưa kịp xóa thì anh đã mất do bệnh tật.

Thu Hương