Facebook phát triển AI viết truyện ngắn

Những âm thanh dồn dập phát ra như thể lời chỉ dẫn đến với một giấc mơ đầy lo âu, hay có lẽ là một phần của bài kiểm tra Voight-Kampff (được thiết kế để phân biệt người nhân bản dựa trên khả năng đồng cảm của họ) trong bộ phim khoa học viễn tưởng Tội phạm nhân bản (Blade Runner) của Mỹ. Và rồi, một giọng đọc vang lên: “Ngươi là một ma sói. Ngươi bắt đầu biến đổi. Nhưng thay vì chuyển hóa thành một quái thú, ngươi lại ở trong hình dạng một chú cún con.”

Đừng lầm tưởng! Đó không phải là sản phẩm của con người, mà là của một dự án được Trung tâm nghiên cứu công nghệ AI của Facebook (FAIR) có trụ sở tại Paris, Pháp phát triển, sử dụng AI để sáng tác những mẩu truyện ngắn.

Mặc dù Tập đoàn mạng xã hội lớn nhất thế giới không hy vọng AI có thể thay thế người kể chuyện, nhưng họ vẫn đặt mục tiêu thương mại hóa sản phẩm. Có nghĩa là, công nghệ của Facebook có khả năng hiểu và vận dụng ngôn ngữ viết. Điều này sẽ giúp Facebook hoạt động tốt trong việc tự động đề xuất những gì con người hay máy móc sẽ viết tiếp, dịch văn bản, tương tác trực tuyến với người dùng, thí dụ như ứng dụng công nghệ chatbot.

Không đơn giản như việc chỉ tìm từ này để thay thế từ kia, việc chuyển đổi hoặc tạo ra các đoạn văn bản có phần phức tạp hơn, đặc biệt là khi xử lý vấn đề ngữ pháp của ngôn ngữ khác. Nhiều hệ thống hiện tại còn dịch từng chữ của văn bản từ ngôn ngữ gốc sang ngôn ngữ dịch; tuy vậy, chất lượng chỉ gọi là “tạm chấp nhận” đối với các câu ngắn.

Trong khi đó, nhiều chương trình cũng thiếu các cơ chế hiệu quả để kiểm tra lại những gì được viết ra - một điều cần thiết trong bất kỳ cấu trúc tường thuật nào. Những hạn chế trên có thể dẫn đến hậu quả không mong muốn, chẳng hạn như sự lặp lại và tính nhất quán trong văn bản.

“Thí dụ, trong một câu chuyện, cùng một nhân vật có thể bị thay đổi tên giữa chừng. Hoặc ở câu trước miêu tả một nhân vật đang ở trong nhà, nhưng câu tiếp lại nói người đó đang chạy ngoài bãi biển,” bà Angela Fan, nghiên cứu sinh Tiến sĩ tại Trung tâm FAIR, nhấn mạnh.

Những vấn đề như vậy sẽ xuất hiện khi một “cỗ máy” viết truyện ngắn. Do đó, nhóm nghiên cứu do bà Fan đứng đầu đã phát triển một thuật toán nhằm xử lý tất cả những vấn đề này cùng một lúc và tự viết thử một số câu chuyện. Đầu tiên họ tích hợp cho nó một bộ dữ liệu khổng lồ hoàn chỉnh với hơn 300.000 câu chuyện để chương trình có thể “lấy cảm hứng” từ đó.

Để tránh các vấn đề trước đây với kiểu tường thuật ngô nghê, nhóm nghiên cứu đã thiết kế thuật toán chia nhỏ câu chuyện thành các yếu tố và lên dàn ý trước khi viết nó. Mỗi phần của thuật toán tập trung vào một phần việc cụ thể thí dụ như chuỗi hành động theo lô-gích hoặc tạo các tên nhân vật độc nhất.

Đầu tiên, máy đọc lời gợi ý. Sau đó, nó tạo ra các vị từ và luận cứ - những bộ phận cấu thành của bất kỳ một câu nào. Các vị trí còn lại được ghép bởi các thành tố cụ thể như danh từ và đại từ sẽ được thêm vào sau này.

Tiếp theo, câu chuyện được hình thành, như giải bài điền từ vào chỗ trống. Máy cũng sử dụng linh hoạt các động từ cũng như dữ liệu về tên riêng. Thí dụ, những từ như “Bilbo Baggins”, “anh ta” và “hobbit” đều có liên kết với nhau theo một cách nào đó, nhưng được sử dụng theo đúng thứ tự để câu chuyện trôi chảy. AI còn có thể cho biết nó điền từ ở những vị trí cụ thể nào, để nó trở nên nhất quán hơn trong lần thứ hai và thứ ba khi làm như vậy.

Theo các nhà nghiên cứu, một trăm câu chuyện viết bởi thuật toán này đã được đánh giá bởi ba người. Những người này tỏ ra thích thú với những câu chuyện mới hơn là những gì mà các chương trình AI của nhóm bà Fan viết trước đó.

Giáo sư Eric Atwell, chuyên gia AI trong ngôn ngữ của Đại học Leeds (Anh), cho biết thiết kế này là một bước tiến từ việc tạo ra một chuỗi các từ để trở thành câu hoàn thiện. Tuy nhiên, ông nói thêm, phương pháp này chưa thể “hiểu được câu chuyện như trực giác của con người”.

Về phần mình, nhà khoa học Mike Lewis, một thành viên trong nhóm nghiên cứu, hy vọng thuật toán AI này còn hữu ích cho các hệ thống chuyển đổi văn bản khác, đồng thời nhấn mạnh rằng AI sẽ khó “soán ngôi” con người kể chuyện trong tương lai gần.

“Mặc dù con người đã đạt những tiến bộ lớn gần đây trong việc ứng dụng AI vào nhiều lĩnh vực, tôi vẫn ngạc nhiên về việc AI có thể tạo ra những câu chuyện có cốt truyện hay. Máy tính có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ dễ dàng hơn so với con người, nhưng viết truyện thì hoàn toàn ngược lại”, ông Lewis khẳng định.

Ngân Anh