EVFTA: Cải cách phải song hành cùng lợi ích
EVFTA và IPA mang lại nhiều lợi ích cho Việt Nam nhưng đi kèm với đó là yêu cầu cải cách để đảm bảo hiện thực hóa những lợi ích và giảm thiểu tối đa các rủi ro tiềm ẩn.
EVFTA và IPA mang lại nhiều lợi ích cho Việt Nam nhưng đi kèm với đó là yêu cầu cải cách để giảm thiểu tối đa các rủi ro tiềm ẩn.
Việc tham gia các hiệp định tự do thương mại thế hệ mới như CPTPP hay EVFTA vừa tạo ra cơ hội nhưng cũng là thách thức đối với Việt Nam.
Nhìn ở mặt tích cực, đây là cơ hội các doanh nghiệp Việt Nam tăng cường tiếp cận vào các thị trường xuất khẩu lớn.
Bên cạnh đó người tiêu dùng Việt Nam cũng có điều kiện tiếp cận với hàng hóa nhập khẩu từ các thị trường EU với tiêu chuẩn hàng đầu thế giới khi thuế nhập khẩu được về gần như bằng 0%. Không chỉ cắt giảm thuế mà Hiệp định EVFTA cũng mở ra những cơ hội hợp tác mới trong các lĩnh vực khác như mua sắm công, quyền sở hữu trí tuệ, giải quyết tranh chấp nhà đầu tư và quản lý doanh nghiệp nhà nước … và những cơ hội này sẽ góp phần thúc đẩy làn sóng cải cách tiếp theo của Việt Nam.
Bên cạnh những cơ hội thì cũng phải kể đến những thách thức. Trước hết, Việt Nam sẽ phải tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt là các doanh nghiệp trong nước, để tận dụng tối đa các thỏa thuận và chống lại sự cạnh tranh đang có xu hướng gia tăng trên thị trường nội địa ở một số lĩnh vực nhất định.
Thứ hai, trong một số lĩnh vực nhất định có các quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt đòi hỏi tái cấu trúc các chuỗi giá trị.
Ví dụ, trong ngành hàng may mặc, các doanh nghiệp Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệpphải cơ cấu lại nguồn cung ứng các nguyên liệu đầu vào này để tuân thủ quy tắc xuất xứ, và tận dụng được thuế quan xuất khẩu.
Cuối cùng, việc thực hiện các cam kết về cắt giảm thuế quan tạo một mặt tạo ra lợi ích kinh tế to lớn mở cửa thị trường, nhưng mặt khác cũng làm giảm nguồn thu của Chính phủ và Việt Nam sẽ cần huy động các nguồn tài chính công khác để phát triển.
Vì vậy, nhìn chung EVFTA dự kiến sẽ tạo ra lợi ích đáng kể cho Việt Nam, nhưng đi kèm với đó là yêu cầu cải cách để đảm bảo hiện thực hóa những lợi ích và giảm thiểu tối đa các rủi ro tiềm ẩn từ các hiệp định tự do thương mại.
Trong bối cảnh đó, Ngân hàng Thế giới khuyến nghị, ưu tiên hàng đầu khi thực hiện các cam kết FTA, đặc biệt là các cam kết phi thuế quan đòi hỏi Việt Nam phải cải cách sâu hơn.
Ví dụ, Việt Nam sẽ cần xây dựng một hệ thống giải quyết tranh chấp nhà đầu tư mạnh mẽ để giúp giảm thiểu rủi ro liên quan đến tranh chấp và nợ.
Thứ hai, cải cách để nâng cao năng lực cạnh tranh. Ví dụ, Việt Nam vẫn có nhiều dư địa để cải thiện môi trường pháp lý, đặc biệt là liên quan đến các chính sách thuận lợi hóa thương mại để hạ thấp hàng rào phi thuế quan, giảm chi phí thương mại và hậu cần (hiện đại hóa hải quan, đơn giản hóa thủtục hành chínhvà minh bạch, áp dụng cơchế một của Quốc gia,...).
Thứ ba, có những cải cách quan trọng đi kèm cần phải được thực hiện. Ví dụ, trong EVFTA, mặc dùcác rào cản xuất khẩu sản phẩm thực phẩm sang thị trường EU được cắt giảm, nhưng các nhà xuất khẩu Việt Nam phải tuân thủ các yêu cầu vêàn toàn thực phẩm rất nghiêm ngặt và cũng như đáp ứng những nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng ở các thị trường này, như thực phẩm hữu cơ.
