Ebru - nghệ thuật vẽ tranh trên mặt nước độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ

Ebru là phương pháp vẽ tranh trên bề mặt nước, tạo ra các mẫu họa tiết tương tự như đá cẩm thạch mịn. Đây là một trong những hình thức nghệ thuật lâu đời nhất của Thổ Nhĩ Kỳ, tồn tại từ thời đế chế Ottoman vào đầu thế kỷ 16. Thời đó, mọi người dân Ottoman đều dùng Ebru để trang trí phần gáy cho các cuốn sách của họ. Không chỉ là một hình thức nghệ thuật, tạo nên những tác phẩm tuyệt đẹp, Ebru còn có chức năng là một loại mật mã đặc biệt. Khi họa tiết trang trí Ebru trên một cuốn sách nào đó bị ngắt quãng, chứng tỏ ai đó đã để lại tin nhắn bí mật trong cuốn sách ấy.

Một bức tranh Ebru. Ảnh: Wikimedia Commons

Bước đầu tiên trong vẽ tranh trên mặt nước là tạo nên một lớp màu nền nhiều màu sắc. Các họa sĩ sẽ vảy màu vào nước, tạo thành các chấm tròn nhiều màu sắc và kích cỡ trên mặt nước. Cây cọ vẽ để càng gần mặt nước sẽ tạo ra các chấm tròn càng lớn. Đây cũng chính là lúc các nghệ sĩ tạo nên hiệu ứng hoa văn cẩm thạch cho tác phẩm của mình. Sau đó, người họa sĩ sẽ bắt đầu dùng cọ vẽ có đầu nhỏ hơn để bắt đầu vẽ hình trên bề mặt màu đã tạo. Khi hoàn thành tác phẩm, họ sẽ úp giấy lên mặt nước để in toàn bộ bức tranh lên giấy, tạo thành tác phẩm hoàn thiện cuối cùng. Garip Ay, một họa sĩ vẽ tranh trên mặt nước tại Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, bí quyết để màu vẽ có thể cô đọng trên mặt nước và không bị loang vào nhau nằm ở việc pha chế thêm các hợp chất để nước có một độ sánh phù hợp.

“Một trong những điều thú vị nhất của Ebru là sử dụng mật của bò để làm hỗn hợp làm ướt. Mật bò có tác dụng rất tốt trong việc giữ cho màu nổi trên bề mặt nước, không bị loang vào nhau, và cuối cùng là giúp bức tranh bám chắc trên bề mặt giấy. Ngoài ra, các cây cọ dùng để vẽ Ebru đều được làm bằng tay. Phần thân cọ được làm từ cành cây hoa hồng, trong khi phần chổi thì được làm từ lông ngựa, nhờ đó giữ được nhiều phẩm màu trên cọ vẽ hơn”, Garip Ay nói.

Hiện nay, các họa sĩ đã tìm ra nhiều cách khác để tạo hỗn hợp làm ướt như sử dụng chất tẩy rửa hoặc xà phòng rửa bát. Tuy nhiên, những nghệ nhân Ebru ở Thổ Nhĩ Kỳ vẫn ưa thích phương pháp truyền thống hơn.

Nghệ thuật vẽ tranh trên mặt nước thường không giới hạn kỹ thuật vẽ, quá trình vẽ nghe khá đơn giản. Tuy nhiên, kỳ thực Ebru đòi hỏi rất cao sự khéo léo, kiên nhẫn cũng như tài năng sáng tạo của người nghệ sĩ. Một họa sĩ phải thực hành nhuần nhuyễn cách vẽ Ebru trong nhiều thập kỷ trước khi họ thực sự được coi là bậc thầy của nghệ thuật vẽ tranh trên mặt nước.

“Khi thưởng thức quá trình vẽ Ebru, mọi người sẽ cảm thấy thư giãn và nhẹ nhàng. Nhưng theo tôi, vẽ Ebru thực sự rất khó. Khi vẽ Ebru, các màu rất dễ bị lẫn vào nhau, do đó bạn phải thật cẩn thận trong việc kiểm soát các màu. Khi đang vẽ trên nước, rất nhiều khả năng có thể xảy ra, và bạn phải học cách xử lý tình huống thật linh hoạt”, Garip Ay nói.

Các tác phẩm được vẽ trên nước sẽ cho cảm giác mượt mà, tạo nên cảm giác rung động đặc biệt cho người thưởng tranh. Với hình thức vẽ tranh Ebru, chuyển động tự nhiên của nước tạo nên những đường nét tròn trịa, uyển chuyển, rất tự nhiên, kết hợp với sự tài hoa, khéo léo của bàn tay người nghệ sĩ, sẽ tạo nên những tác phẩm đáng kinh ngạc./.

Hồ Điệp/VOV1