Đưa điện vượt trùng khơi

Ngày mới của người dân vạn chài trên Cù Lao Xanh

Cù là vất vả - Lao là nhọc nhằn

Cù Lao Xanh (tức xã đảo Nhơn Châu) còn gọi là đảo Phi Vân là một hải đảo nằm gần vịnh Xuân Đài thuộc xã Nhơn Châu, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Cù lao này có diện tích 365ha, dân số hơn 2.000 nhân khẩu. Khoảng cách địa lý từ thành phố Quy Nhơn ra Cù Lao Xanh là hơn 20km nhưng lại cách xã Xuân Hòa, thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên chỉ gần 10km. Cù Lao Xanh nguyên là đất của tỉnh Phú Yên được sáp nhập về Quy Nhơn sau năm 1975, đây là một trong các đảo tiền tiêu của Tổ quốc có vị trí chiến lược quốc phòng quan trọng.

Giống như tên gọi của đảo, Cù Lao Xanh được bao phủ bởi màu xanh của những thảm thực vật và cây rừng còn tương đối nguyên vẹn. Đã bao đời nay, người dân trên đảo sống nhờ vào nguồn đánh bắt hải sản ven bờ, cũng bởi công nghệ đánh bắt cá hiện đại với những tàu cá có công suất lớn để đánh bắt xa khơi chưa đủ sức để đầu tư. Chính vì lẽ đó, nguồn tài nguyên hải sản ven bờ dần cạn kiệt cũng là lúc thanh niên trai tráng, người trẻ rời đảo vào đất liền kiếm kế sinh nhai. Trên đảo ngày thường chỉ còn lại người già và trẻ nhỏ, sống nhờ vào nguồn tiền do con cái từ đất liền gửi về và một ít tôm, cá bắt được từ những chiếc thuyền thúng.

Xã đảo Nhơn Châu mấy năm trở lại đây được ví như “Hòn Ngọc” còn nguyên sơ với tiềm năng khai thác du lịch rất lớn. Khách du lịch khắp nơi dần biết đến với tên gọi Cù Lao Xanh bởi nơi đây ẩn chứa nhiều điều mới lạ do thiên nhiên ban tặng mà ít nơi đâu sánh được. Nơi xã đảo này cứ lặn xuống biển là thấy san hô với những đàn cá nhỏ đủ màu sắc tung tăng bơi lội. Đảo không chỉ làm say lòng người bằng biển xanh cát trắng, Cù Lao Xanh còn hấp dẫn bởi “rừng đá” chỉ toàn đá tảng, đá tròn lớn nhỏ đủ hình thù, lạ mắt mà hài hòa đến kì lạ, xếp chồng lên nhau. Trong những hốc đá đêm ngày hứng gió biển, nhiều loài chim quý như nhạn, yến quần tụ làm tổ, sinh sôi nảy nở, hòa tiếng hót cùng tiếng gió vi vu, tiếng sóng tạo nên bản hòa ca tuyệt diệu của biển trời. Người dân trên đảo thật thà, chất phác và vô cùng hiếu khách. Cù Lao Xanh sẵn sàng các yếu tố để phát triển, điều kiện “cần và đủ” giờ đây là điện.

Ông Nguyễn Văn Hớn sống tại Thôn Trung, một vạn chài lâu năm trên đảo chia sẻ với ánh mắt nhìn xa xăm nơi tận cùng chân biển:“Đảo bây giờ khác lắm rồi. Ngày xưa quanh đảo đánh bắt đâu cũng được cá, tôm, vào cuối tháng ba âm lịch hàng năm là mùa cá thu, có hàng đàn cá thu xanh mướt từ ngoài khơi lại kéo về đảo, tự chui vào lưới, mang về niềm vui rộn ràng cho cả một vùng vịnh nhỏ, người dân trên đảo đánh bắt được nhiều đem bán hoặc trao đổi nhu yếu phẩm nên đời sống cũng dễ dàng hơn. Còn bây giờ đánh bắt cá ngày càng khó khăn do các tàu công suất lớn đã xua hết cá về biển khơi, người dân trên đảo dần chuyển nghề sang khai thác rong biển, kinh doanh dịch vụ du lịch như nhà lưu trú, bán đồ lưu niệm hay hải sản cho du khách làm quà. Cái khó nhất hiện nay mà đảo còn thiếu đó là điện, có điện thì du khách mới lưu trú lại dài ngày, dịch vụ cũng tăng theo, các tàu đánh có công suất lớn có thể được đóng trở lại do có nguồn cung cấp vật tư, chế biến, lưu trữ hải sản tốt hơn. Kết hợp vừa kinh doanh dịch vụ du lịch, vừa đánh bắt hải sản phục vụ du lịch thì chắc chắn đời sống của cư dân trên đảo sẽ tốt hơn nhiều”.

Cụ Mười bên mẹt cá cơm bắt được từ biển

Thuộc diện xã đảo nghèo của Bình Định, Cù Lao Xanh từng có thời điểm được gọi là “hòn đảo của người già”, vì dân số đảo giảm theo từng năm, có thời điểm chỉ còn gần 500 hộ với 2.000 dân. Thanh niên trai tráng đều bỏ đảo về đất liền kiếm kế sinh nhai, chỉ còn lại người già bám trụ lại đây để giữ lấy quê hương. Kinh tế biển từng là mũi nhọn của Nhơn Châu, nay đang mất dần lợi thế. Theo UBND xã, sản lượng khai thác thủy sản hàng năm cao nhất cũng chưa tới 1.000 tấn, và ngày càng giảm mạnh, có năm chưa đạt 400 tấn. Đảo Nhơn Châu chỉ cách đất liền chừng 24km đường biển này vẫn thiếu thốn đủ thứ trong đó có điện. Người dân Cù Lao Xanh chủ yếu sử dụng nguồn điện từ máy phát chạy dầu diesel chạy từ 17 - 23h hàng ngày. Thiếu điện, thiếu nước khiến cuộc sống của người dân gặp khó khăn đủ bề.

Cù Lao Xanh bình yên như nàng thơ khi trời yên biển lặng, nhưng cũng cuồn cuộn sóng cồn khi giông bão ập đến, cắt đứt mọi liên lạc, giao thương với đất liền. Trong những ngày giông bão, thứ người dân cần nhất vẫn là điện để sinh hoạt. Như lời ông Hớn nói “không có điện làm việc gì cũng khó”, có điện trong lúc biển động sẽ cứu chữa cho người dân khi có cấp cứu hay ốm đau bởi không thể vận chuyển vào đất liền, cá đánh bắt được không phải đổ bỏ nữa vì được bảo quản. Biết vậy nhưng bao đời nay, điện lưới quốc gia vẫn là niềm mong mỏi của bà con nơi xã đảo nghèo này.

Đưa điện sáng vượt trùng khơi

Dự án cấp điện bằng cáp ngầm xuyên biển cho xã đảo Nhơn Châu được khởi động như là một trong những điểm sáng nhất năm 2019, dự án ghi nhận như là sự nỗ lực vượt bậc của ngành điện miền Trung trong quyết tâm phủ điện đến toàn bộ đảo xa dọc vùng duyên hải. Trước đây dự án cấp cấp điện bằng cáp ngầm xuyên biển cho huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) hay đảo Cù Lao Chàm (Quảng Nam) được đánh giá là bước ngoặt quan trọng trong sự chuyển mình làm chủ công nghệ, thì nay dự án cấp điện cho xã đảo Nhơn Châu là sự tiếp bước những thành công đó và dựa trên một nền tảng vươn mình lớn mạnh mới của những người thợ điện miền Trung.

Cù Lao Xanh nhìn vào từ biển cả (ảnh Văn Thanh)

Nhơn Châu được Chính phủ công nhận là xã đảo vào năm 2015 là niềm vui của người dân trên đảo và cũng là khởi đầu đầy gian khó của một đơn vị hành chính nằm giữa biển khơi, nơi có vị trí chiến lược trong bảo vệ chủ quyền biển đảo quốc gia. Niềm vui mang theo hy vọng về sự quan tâm hơn của thành phố, tỉnh, trung ương và ngành điện trong việc cải thiện cơ sở hạ tầng phục vụ nhu cầu sinh hoạt, việc làm của người dân. Và điện luôn đi đầu trong tiến trình ấy. Dự án cấp điện bằng cáp ngầm xuyên biển cho cho xã đảo Nhơn Châu của tỉnh Bình Định từ lưới điện Quốc gia thuộc Chương trình “Hỗ trợ chính sách phát triển năng lượng và tăng cường tiếp cận năng lượng bền vững khu vực nông thôn, miền núi và hải đảo” do Chính phủ triển khai và sử dụng nguồn vốn ODA không hoàn lại do Liên minh Châu Âu tài trợ. Tháng 9/2016, người dân Cù Lao Xanh đón tin mừng khi UBND tỉnh Bình Định đã duyệt chủ trương đầu tư dự án cấp điện cho xã đảo từ lưới điện quốc gia bằng cáp ngầm xuyên biển. Dự án với tổng vốn đầu tư gần 350 tỷ đồng. Đến ngày 12/9/2018, Thủ tướng Chính phủ có quyết định chuyển giao dự án cho ngành điện thự hiện, tháng 10/2018 dự án chính thức được giao cho EVNCPC làm chủ đầu tư và CPCCREB được giao nhiệm vụ quản lý dự án trọng điểm này. Cùng với đầu tư cơ sở hạ tầng cấp điện, tỉnh Bình Định đang đầu tư xây hồ nước ngọt trên Cù Lao Xanh có sức chứa trên 80.000m3 và sắp tới sẽ lập dự án xử lý rác thải với khái toán 5 tỷ đồng, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch.

Là xã đảo thuộc tỉnh Bình Định những Nhơn Châu lại gần với Phú Yên hơn bao giờ hết. Vừa qua, đoàn công tác của EVNCPC đã kiểm tra tiến trình thực hiện dự án thì tuyến đầu cáp trên đất liền nằm trên địa bàn xã Xuân Hòa, thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên, nơi đây cách đảo khoảng 10km, cáp ngầm trên cạn dài hơn 200m, và cáp trên không gần 5.000m để cung cấp điện cho xã đảo Nhơn Châu vào năm 2020.

Đưa điện về Cù Lao Xanh là thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng giao, đây quyết tâm chính trị của toàn Đảng bộ EVNCPC trong việc xóa “vùng trắng” điện lưới quốc gia khu vực miền Trung và Tây Nguyên, đặc biệt là biên giới hải đảo. Điều đó không chỉ là nhiệm vụ mà còn là tình yêu biển đảo, là trách nhiệm với Tổ quốc. Hiện nay, tập thể CBCNV CPCCREB đang khẩn trương hoàn tất toàn bộ thủ tục đầu tư, tích cực triển khai từng hạng mục, phấn đấu hoàn thành dự án theo đúng tiến độ, đáp ứng kỳ vọng, niềm tin của lãnh đạo EVNCPC và mong mỏi của người dân trên đảo. Điện về sẽ góp phần xây dựng liên kết mô hình khai thác các điểm đến hoang sơ từng thành công tại Bình Định được nhân rộng và áp dụng tại Cù Lao Xanh, hòn đảo ngọc này kết hợp với Eo Gió - Kỳ Co - Quy Nhơn sẽ tạo thành một chuỗi các điểm đến của tỉnh, nâng tầm thương hiệu du lịch đang lên trên vùng đất này.

Lê Ngọc Phúc (EVNCPC)