Du lịch ở vùng lõi Vườn quốc gia Hoàng Liên

Hồ Séo Mý Tỷ ở trên độ cao 1.600m so với mực nước biển. Ảnh: Hải Ninh

Vì vậy, cuối năm 2021, quãng đường vào Séo Mý Tỷ được đầu tư sang sửa mở rộng, trải bê tông mặt đường vừa được hoàn thiện, nơi này nổi lên như một điểm đến mới mẻ, hoang dã của du lịch Tây Bắc. Kỳ nghỉ dịp Giáng sinh 2021 và đón chào năm mới 2022, Sa Pa đạt kỷ lục lượng khách du lịch lên đến hơn 20 ngàn lượt người. Một phần du khách nán lại Sa Pa để đến được Séo Mý Tỷ - để lần đầu khám phá điều bí ẩn, hồ nước lưng chừng trời, viên ngọc xanh của rừng già Hoàng Liên.

Séo Mý Tỷ có một hồ nước ngọt nhân tạo nằm trên độ cao 1.600m so với mực nước biển. Đây là hồ nước ngọt cao nhất Việt Nam và xét về địa hình độ cao thì hồ nằm trong số các hồ cao nhất nhì cả vùng Đông Nam Á. Nguồn nước xuất phát từ bên sườn của dãy Hoàng Liên Sơn, chảy dài 16km và tụ lại giữa một thung lũng bao quanh là núi thành hồ Séo Mý Tỷ. Bọc quanh hồ là 80 hộ dân người Mông của bản Séo Mý Tỷ, có một điểm trường nhỏ và không có chợ.

Vì ở trên cao nên không khí khu vực này trong trẻo, thanh sạch. Trong vùng nhiều loài thực vật đặc hữu của Vườn quốc gia Hoàng Liên, các loại chịu khí lạnh và sinh sống phù hợp với độ cao từ 1.500m trở lên. Đặc biệt là cây sa mộc được người dân trồng quanh hồ tạo nên cảnh quan vùng ôn đới khác lạ. Một vài hộ dân bắt đầu kinh doanh du lịch homestay, tuy cơ sở vật chất còn sơ sài. Họ bán cá hồi và cá tầm, cho thuê dụng cụ, lều cho những khách du lịch muốn cắm trại dã ngoại bên hồ. Đặc biệt là các khu đất quanh hồ bắt đầu manh nha vào guồng quay mua đi bán lại do nhu cầu du lịch bắt đầu xuất hiện. Và nếu địa phương buông lỏng quản lý, có thể Séo Mý Tỷ sẽ rất nhanh trở thành nơi sốt đất, mọc lên các công trình dịch vụ hỗn độn, làm mất nét hoang dã của cảnh hồ trên núi đặc sắc.

Du khách ưa thích Séo Mý Tỷ bởi vùng hồ khác biệt hẳn với sự đông đúc, đô thị và tình trạng dịch vụ du lịch chen chúc ở trung tâm thị xã Sa Pa. Hơn thế nữa, đường đi tới Séo Mý Tỷ cũng không dễ. Chưa kể trời mưa, đường trơn, một bên là vực sâu thử thách sự kiên trì và sức khỏe của du khách. So với thành thị, Séo Mý Tỷ chẳng khác nào nơi thâm sơn cùng cốc, khả năng gặp sương mù giăng và sương giá rất cao khiến đường đi rất nguy hiểm.

Rừng Hoàng Liên vốn là cái phin lọc lòng dũng cảm, chỉ thích hợp với du khách ưa khám phá, đi vào hoang dã để trải nghiệm. Xung quanh dãy Hoàng Liên kéo dài còn rất nhiều khu vực hoang vu như Séo Mý Tỷ nhưng không có đường giao thông vào tận nơi như chiếc hồ nước ngọt này. Với hiện tượng đầu cơ đất đai ở đây, khả năng xâm lấn công trình dịch vụ từ Sa Pa vào Séo Mý Tỷ là có thật.

Chủ nhân tương lai của Séo Mý Tỷ, công dân vùng lõi Vườn quốc gia Hoàng Liên. Ảnh: Hải Ninh

Rất nhiều gia đình người Mông sinh sống ven hồ Séo Mý Tỷ nuôi cá theo kỹ thuật mới là lọc nước và dẫn nguồn nước lạnh từ suối Séo Trung Hô về để đắp ao nuôi cá hồi, cá tầm. Họ bán ra ngoài cho các cơ sở dịch vụ du lịch tại Sa Pa và một phần nhỏ phục vụ du khách có nhu cầu ăn uống tại chỗ. Trước đây, du khách chỉ có thể lên Séo Mý Tỷ bằng xe máy, đường trơn trượt rất khó đi. Đến bản Séo Mý Tỷ, muốn vào rừng nguyên sinh Hoàng Liên phải có người địa phương dẫn đường. Ngày nay, tuy đường dễ đi hơn, có thể đi bằng xe ô tô chuyên dụng, nhưng quãng đường cũng không dễ dàng gì. Bù lại, một số thanh niên người Mông ở trong bản Séo Mý Tỷ học tiếng Anh và làm homestay từ khoảnh đất của gia đình mình. Họ kiêm luôn làm người dẫn đường đường bộ vào rừng và thăm bản, đi suối, câu cá, hạ trại, cung cấp nhiều dịch vụ khác và hỗ trợ khách du lịch chu đáo, từ việc cung cấp thông tin thời tiết, dịch vụ và hiện trạng khu vực này.

Một thanh niên người Mông, chủ một homestay ở Séo Mý Tỷ bày tỏ lo ngại vì thấy cảnh quan xung quanh đã bắt đầu có tác động xấu, bị thay đổi và hiện tượng làm nhà, làm quán hàng một cách cẩu thả hơn, cấp tập hơn. Anh nói, người Mông ở Séo Mý Tỷ có truyền thống làm ruộng bậc thang, làm nhà trình tường và mái lợp gỗ pơ mu. Nay phát triển du lịch đã xuất hiện nhiều nhà tạm, nhà lợp tôn, nhà bằng gỗ tạp đua ra hồ. Có thể Séo Mý Tỷ sẽ phải đánh đổi cả cuộc sống êm đềm vốn có của mình để làm du lịch.

Vùng lõi của Vườn quốc gia Hoàng Liên trải rộng trên 6 xã, trong đó có 4 xã của thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai là San Sả Hồ, Tả Van, Lao Chải và Bản Hồ, 2 xã còn lại của huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu là Mường Khoa và Thân Thuộc. 5 bản vùng lõi ngoài Séo Mý Tỷ còn có Dền Thàng, Tả Trung Hồ, Ma Quái Hồ, Séo Trung Hồ. Vùng đầu nguồn con suối Séo Trung Hồ còn đặc biệt ở chỗ trên dòng suối ngắn và nhỏ này có tới 2 công trình thủy điện được xây dựng là Séo Trung Hồ và Sử Pán. Dòng suối chảy qua thung lũng Mường Hoa thơ mộng, nơi có di tích quốc gia - thắng cảnh quần thể ruộng bậc thang lớn nhất Việt Nam trải dài qua các xã Lao Chải, Tả Van, Hầu Thào của thị xã Sa Pa. Huyền thoại về con suối Séo Trung Hồ là niềm tự hào của cộng đồng người Mông nắm giữ kỹ thuật canh tác lúa nước ruộng bậc thang nơi đây. Thiên nhiên kì diệu tồn tại song hành với đời sống con người. Cũng như những tảng đá lăn từ con suối này tạo thành bãi đá cổ Sa Pa mà trên đó những hình khắc vẫn còn bí ẩn những lời giải.

Hành trình vào Séo Mý Tỷ đến ngọn nguồn con suối Séo Trung Hồ là một điểm đến mới lạ của du lịch Tây Bắc.

Hải Ninh