Dự án 'đắp chiếu' Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2 vốn hóa 2.155 tỷ chi phí lãi vay, nhà băng nào 'đau đầu'?

Đơn vị kiểm toán đã có ý kiến ngoại trừ về Dự án mở rộng Gang thép giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên, được triển khai từ năm 2007 đến nay chưa hoàn thành.

Theo đó, Dự án này có tổng mức đầu tư dự tính ban đầu gần 3.844 tỷ đồng và dự toán điều chỉnh được phê duyệt là hơn 8.105 tỷ. Tổng chi phí đầu tư dự án tính đến cuối năm 2019 là gần 5.362 tỷ đồng, trong đó chi phí lãi vay đã vốn hóa tới 2.155 tỷ đồng.

Hiện tại Chính phủ và các cơn quan có liên quan đang trong quá trình xử lý các sai phạm, tìm các giải pháp tháo gỡ khó khăn để hoàn thành dự án.

Do vậy, đơn vị kiểm toán không thể xác định được những tổn thất có thể liên quan đến dự án này cũng như ảnh hưởng của vấn đề này đến các chỉ tiêu trong báo cáo tài chính của Công ty.

Liên quan đến dự án này, ngày 20/4/2019, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) – Bộ Công an cho biết đang điều tra 4 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật xảy ra tại Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên.

Quá trình điều tra, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” và tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”, xảy ra tại Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Tisco.

Đồng thời, khởi tố bị can, bắt tạm giam và khám xét người, nơi ở, nơi làm việc đối với 5 đối tượng.

Trong đó, hai bị can gồm: Mai Văn Tinh - nguyên Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Thép Việt Nam; Đậu Văn Hùng - nguyên Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thép Việt Nam về tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”, quy định tại Điều 224 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Ba bị can: Trần Trọng Mừng - nguyên Tổng Giám đốc Công ty Tisco; Trần Văn Khâm - nguyên Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty Tisco và Ngô Sỹ Hán - nguyên Phó Tổng Giám đốc, Trưởng ban Quản lý Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Tisco cùng về tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”, quy định tại Điều 224 Bộ luật Hình sự năm 2015 và tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”, quy định tại Điều 219 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Dự án Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2 mở rộng

Những ngân hàng nào là chủ nợ của Tisco?

Đơn vị kiểm toán cũng nhấn mạnh, tại thời điểm cuối năm 2019, nợ ngắn hạn của Gang thép Thái Nguyên đã vượt quá tài sản ngắn hạn tới 2.885 tỷ đồng, một số khoản nợ gốc và lãi vay phải trả ngân hàng liên quan đến Dự án mở rộng Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2 đã quá hạn thanh toán.

Những vấn đề này cho thấy sự tồn tại của yếu tố không chắc chắn trọng yếu dẫn đến nghi ngờ đáng kể về khả năng hoạt động liên tục của Công ty.

Thêm vào đó, đơn vị kiểm toán cho biết chỉ đưa ý kiến về tình hình tài chính của Gang thép Thái Nguyên tại ngày 31/12/2019 cũng như kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình lưu chuyển tiền tệ chứ không đưa ý kiến về giá trị các khoản chi phí đầu tư xây dựng cơ bản dở dang.

Ngoài ra, một vấn đề nữa là CTCP Khai thác và Chế biến Khoáng sản Thái trung là công ty con của Gang thép Thái Nguyên được thành lập từ năm 2011, đang trong giai đoạn đầu tư với hoạt động kinh doanh chính là thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản. Tuy nhiên, từ năm 2014 đến nay, Công ty này đã tạm dừng hoạt động để hoàn thiện thủ tục xin giấy phép khai thác khoáng sản.

Trong cơ cấu nguồn vốn, nợ ngắn hạn của Gang thép Thái Nguyên vẫn duy trì ở mức cao tới 5.121 tỷ đồng, trong đó vay nợ tài chính ngắn hạn chiếm 2.553 tỷ đồng. Vay nợ tài chính dài hạn của công ty cũng không giảm nhiều mà ở mức 2.300 tỷ đồng. Công ty còn ghi nhận âm 154 tỷ đồng từ chênh lệch tỷ giá hối đoái.

Trong đó, Tisco vay 572 tỷ của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV, BID) với lãi suất 8%/năm; vay 439 tỷ của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank, CTG) hơn 513 tỷ đồng cũng lãi suất 8%/năm; vay gần 188 tỷ của Ngân hàng TMCP Quân đội (MBB) với lãi suất thả nổi; vay 1,5 triệu USD của Ngân hàng TNHH Indovina lãi suất cũng thả nổi. Còn công ty con là Cán thép Thái Trung vay 214,5 tỷ của BIDV là tín chấp với lãi suất 8%/năm.

Ngoài ra, Cán thép Thái Trung cũng vay 398 tỷ đồng để phục vụ sản xuất kinh doanh. Trong đó riêng của BIDV là 304 tỷ đồng; Agribank gần 42 tỷ; VietinBank 52 tỷ đều với lãi suất 10,5%/năm.

Liên quan đến khoản vay cho dự án mở rộng giai đoạn 2 thì Tisco đã vay 1.128 tỷ của Ngân hàng Phát triển VN với lãi suất từ 7,8%-9,6%/năm; và 1.821 tỷ của VietinBank cả bằng USD và VNĐ với lãi suất từ 5,5%/năm bằng USD và 9,5%/năm bằng VNĐ.

Tại thời điểm cuối năm 2019, các khoản phải thu ngắn hạn của Gang thép Thái Nguyên giảm nhẹ từ 775 tỷ xuống 635 tỷ đồng, trong đó công ty tiếp tục phải trích dự phòng phải thu ngắn hạn khó đòi tới 258 tỷ đồng.

Hàng tồn kho giảm từ 2.403 tỷ xuống 1.353 tỷ đồng. Chính những biến động này đã khiến tổng tài sản của Gang thép Thái Nguyên giảm từ 10.573 tỷ xuống 9.504 tỷ đồng.

Về tình hình kinh doanh, năm 2019, Gang thép Thái Nguyên thực hiện được 10.433 tỷ đồng, xấp xỉ cùng kỳ. Lợi nhuận sau thuế gần 40 tỷ đồng, cao hơn so mức 28 tỷ của năm 2018. Đáng nói, chi phí lãi vay cũng là vấn đề lớn của Gang thép Thái Nguyên khi ngốn 208 tỷ đồng trong năm qua.

Cổ đông lớn của Tisco chính là Tổng công ty Thép Việt Nam với 65%, tức 1.196 tỷ đồng; còn CTCP Thương mại Thái Hưng sở hữu 20%, tương ứng 368 tỷ đồng.

Minh An