Động thái lạ của Thổ Nhĩ Kỳ với việc mua S-400 của Nga nhằm trì hoãn bất đồng với Mỹ?

Theo Hurriyetdaily News, việc phân phát hệ thống phòng thủ tân tiến S-400 của Nga cho Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ bị trì hoãn đến sau tháng 7 nhưng vũ khí này sẽ được chuyển giao trong những tháng sau đó. Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar cho biết vào cuối ngày 27/5. Đây là điều bất ngờ vì mới đây Ankara còn tuyên bố sẽ nhận S-400 của Nga vào tháng 7.

Việc triển khai hệ thống phòng thủ này “có thể không kịp vào tháng 7 nhưng sẽ đến vào những tháng sau đó. Quá trình này đang diễn ra”, ông Hulusi Akar cho biết vào cuối ngày 27/5 trong một cuộc trả lời phỏng vấn với kênh HaberTurk.

“Có một số chi tiết về thỏa thuận mà chúng tôi đã đưa ra để mua S-400 dựa trên khung hợp đồng. Các tổ chức, cơ quan có liên quan tiếp tục thảo luận về vấn đề này”, Bộ trưởng Quốc phòng cho biết khi được hỏi về kế hoạch triển khai vũ khí.

Việc chuyển giao S-400 của Nga cho Thổ Nhĩ Kỳ bị lùi lại

Ông Hulusi Akar cũng tuyên bố Ankara vẫn đang cân nhắc các vị trí có thể triển khai S-400, ông Akar nói thêm.

Hồi tháng 4, ông Akar tuyên bố Ankara đang chờ đợi nhận được bệ phóng S-400 vào tháng 7. Giới chức Nga trước đó cũng khẳng định rằng Moscow sẽ bắt đầu triển khai các phần bệ phóng đầu tiên vào tháng 7.

Căng thẳng giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đã lên tới đỉnh điểm trong những tháng gần đây khi Ankara chuẩn bị nhận hệ thống phòng thủ mà Washington khẳng định sẽ gây nguy hại cho vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong chương trình máy bay F-35 của Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ. Mỹ cũng dọa sẽ trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ vì thương vụ S-400.

Ông Akar cho biết 4 máy bay F-35 đã được Mỹ bàn giao cho Thổ Nhĩ Kỳ và các hoạt động liên quan đến vũ khí này vẫn đang tiếp diễn tại một căn cứ ở Mỹ.

“Việc huấn luyện cho 4 phi công của chúng tôi vẫn đang diễn ra và hàng trăm binh sĩ vẫn đang được huấn luyện và trở về (Thổ Nhĩ Kỳ)”, ông Akar cho biết đồng thời nói thêm rằng 37 nhân sự mới đây đã được huấn luyện.

Mỹ lấp lửng về việc chuyển giao các phần và dịch vụ liên quan tới việc Thổ Nhĩ Kỳ nhận được các máy bay trị giá nhiều triệu USD. Ankara quyết định mua hệ thống S-400 của Nga vào năm 2017.

Giới chức Mỹ đã khuyên Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống tên lửa Patriot của Mỹ thay cho S-400 của Nga với lập luận rằng hệ thống vũ khí của Nga sẽ không tương đồng với hệ thống vũ khí của NATO và dọa sẽ ngừng chương trình bán F-35 cho nước này. Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ nhấn mạnh rằng S-400 sẽ không gây hại cho hệ thống vũ khí của NATO và sẽ không mang đến mối đe dọa nào cho đồng minh.

Ông Akar không nêu rõ việc lùi lại vài tháng là do lý do kỹ thuật hay hoãn lại nhằm né những bất đồng với Mỹ. Tuy nhiên, lý do hoãn lại nhằm né bất đồng với Mỹ cũng được đánh giá là điều hoàn toàn có thể.

Ông cho biết, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ hoàn tất đánh giá về đề xuất mới nhất của Mỹ về việc bán hệ thống phòng không Patriot cho nước này vào tháng 10 hoặc tháng 11.

Mesut Hakki Casin - nhà phân tích tại Đại học Istinye, Istanbul nhận định, Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm kiếm một lợi thế phòng không so với các nước láng giềng Trung Đông và đang tính tới dài hạn.

"Có thể có một số sự chậm trễ do vấn đề kỹ thuật hoặc nguyên nhân chính trị. Nhưng dù việc chuyển giao diễn ra vào tháng 6 hay tháng 7 thì những vấn đề đó có thể được điều chỉnh trong quan điểm chiến lược" - chuyên gia này nói.

Nihat Ali Ozcan - chiến lược gia tại Tổ chức nghiên cứu chính sách kinh tế ở Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, quân đội có thể cần 3 đến 4 tháng để đào tạo quân nhân về cách vận hành tên lửa ở Nga.

Mỹ lo ngại các hệ thống tên lửa của Nga ở Thổ Nhĩ Kỳ có thể thu thập thông tin tình báo về năng lực tàng hình của các máy bay chiến đấu F35 do Mỹ sản xuất và đã đe dọa đưa ra các biện pháp trừng phạt nhắm vào Ankara.

Vũ Thu Hương