Đồng bào Khmer đón Tết Chôl Chnăm Thmây tại nhà do COVID-19

Chùa Mahatup-Chùa Dơi (Sóc Trăng) vắng lặng khi bà con Khmer được khuyến cáo đón Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây tại nhà trong mùa dịch. (Ảnh: Chanh Đa/TTXVN)

Tết Chôl Chnăm Thmây năm nay sẽ vẫn đầy ý nghĩa và niềm tin vào may mắn, tốt lành nhưng sẽ lắng đọng hơn với việc đồng bào, đồng chí, các vị chư tăng cùng thực hiện yêu cầu về giãn cách xã hội.

Giữa những ngày cả nước đang cùng nhau đoàn kết, đùm bọc, yêu thương để chiến thắng dịch bệnh COVID-19, lời nhắn nhủ cảm động, chân tình này vừa được Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc gửi tới đồng bào Khmer nhân dịp đồng bào đón Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây năm 2020.

Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer được tổ chức từ ngày 14 đến 16/4 dương lịch hằng năm.

Nếu như thường lệ, chùa là ngôi nhà chung của cộng đồng người Khmer trong những ngày Tết Chôl Chnăm Thmây, thì năm 2020, thực hiện công tác phòng, chống dịch, người dân được khuyến cáo đón Tết tại nhà.

Nét đặc sắc trong ngày Tết Chôl Chnăm Thmây

Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây theo tiếng Khmer có nghĩa là “Vào Năm mới,” là lễ lớn nhất trong năm của người Khmer Nam Bộ diễn ra trong các ngày 14, 15 và 16/4 (dương lịch) hằng năm (riêng năm nhuận có thêm ngày 13/4).

Ngoài ý nghĩa đón mừng năm mới, Tết Chôl Chnăm Thmây còn có ý nghĩa chấm dứt thời kỳ nắng hạn, bước sang thời kỳ có nước trời dồi dào để chuẩn bị cho vụ làm mùa mới.

Chùa là nơi tôn nghiêm và cũng chính là ngôi nhà chung của cả cộng đồng. Vì vậy tất cả các lễ hội của người Khmer đều tập trung tại chùa.

Trong ngày Tết đầu tiên - Chôl sangkran Thmây, người Khmer sẽ chọn giờ tốt nhất trong ngày, tắm gội sạch sẽ, mặc quần áo đẹp, trang trọng và lịch sự, mang theo lễ vật nhang đèn vào chùa làm lễ rước Đại lịch “Maha Sangkran,” đồng thời diễu hành 3 vòng chung quanh chính điện để đón chào Têvêđa.

Tối đến, các trò chơi dân gian cùng các vũ điệu như hát, múa dukê, robăm, ramvông...

Ngày Tết thứ hai - Wonbơf (năm nhuận tổ chức 2 ngày), mọi người bày tỏ lòng thành tâm tín ngưỡng bằng cách mang đồ ăn thức uống đến cho các sư sãi.

Đáp lại, các nhà sư sẽ làm lễ tạ ơn những người đã làm ra hạt gạo, đã trồng trọt, chăn nuôi, tạo cho cuộc sống ấm no, đầy đủ.

Buổi chiều theo sự hướng dẫn của vị Achar người ta làm lễ “Đắp núi cát” (Puôn phnôm khsach) ngay tại khuôn viên chùa để mong gặp được điều lành. Tập tục này gắn với thuật cầu mưa của người xưa.

Ngày thứ ba - Lơm săk, còn gọi là ngày Lễ tắm Phật. Các nhà sư dùng những cành hoa, vẩy những giọt nước tinh khiết có ướp hương hoa thơm ngát lên tượng Phật.

Trong làn khói hương, người Khmer thành tâm khấn nguyện cầu mong Trời Phật gia hộ cho dân làng được dồi dào sức khỏe, ruộng rẫy tốt tươi và được mùa.

Đến trưa, mọi người về nhà làm lễ tắm tượng Phật thờ trong từng gia đình, rồi chúc mừng ông bà, cha mẹ và dâng bánh để tạ ơn.

Cũng có khi họ tổ chức lễ tắm ông bà, cha mẹ, tượng trưng cho sự báo hiếu.

Trong ba ngày Tết Chôl Chnăm Thmây, bà con còn đi thăm hỏi, mừng tuổi Năm mới cho nhau, chúc nhau sức khỏe, cuộc sống yên vui, phát đạt.

Tối đến, nhiều hoạt động như thả diều, đánh quay lửa...; các cụ già kể chuyện thần thoại, cổ tích cho con cháu; thanh niên trai, gái tham gia các cuộc hát đối đáp aday, hát dukê, diễn roban, múa ramvông, romxaravan, múa trống xàdăm...

Năm 2020, do tình hình diễn biến phức tạp của dịch COVID-19, để đảm bảo công tác phòng, chống dịch đạt hiệu quả, Ủy ban Nhân dân các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đã chỉ đạo người dân giảm thiểu các hoạt động tập trung đông người khi đón Tết.

Tỉnh Cà Mau khuyến khích các hoạt động nhân dịp Tết cổ truyền Chôl Chnam Thmây tại nhà; tỉnh Bạc Liêu không tổ chức các đoàn đi chúc Tết.

Tỉnh Kiên Giang hạn chế tổ chức các hoạt động tập trung đông người, thực hiện nghiêm công tác phòng chống dịch.

Tỉnh Sóc Trăng cũng có văn bản gửi đến các chức sắc, acha, trụ trì cùng tăng ni, phật tử vui cái Tết đầm ấm vui tươi nhưng không tổ chức quy mô, đông người...

Trong thư chúc mừng đồng bào Khmer nhân Tết Chôl Chnăm, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định Tết Chôl Chnăm Thmây năm nay sẽ vẫn đầy ý nghĩa và niềm tin vào may mắn, tốt lành nhưng sẽ lắng đọng hơn với việc đồng bào, đồng chí, các vị chư tăng cùng thực hiện yêu cầu về giãn cách xã hội.

Bánh Kàtum theo tiếng Khmer có nghĩa là “trái lựu” - loại bánh được gói bằng lá cây thốt nốt được dùng trong dịp Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây của bà con Khmer. (Ảnh: Công Mạo/TTXVN)

Thủ tướng nhắn nhủ và chúc đồng bào dân tộc Khmer đón Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây năm 2020 thật an toàn, vui tươi và hạnh phúc: "Đại dịch COVID-19 thách thức tất cả chúng ta nhưng tôi tin chúng ta sẽ chung sức, đồng lòng sớm đẩy lùi và chiến thắng dịch bệnh cũng như tin tưởng rằng đồng bào, đồng chí, các vị chư tăng và kiều bào dân tộc Khmer tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước, đoàn kết, tích cực học tập, lao động sản xuất, không ngừng phấn đấu dành được nhiều thành tích to lớn hơn nữa, cùng với cả nước thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội đề ra."

Đảng, Nhà nước luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với đồng bào các dân tộc thiểu số

Đồng bào dân tộc Khmer sống tập trung tại 9 tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long, gồm Sóc Trăng, Trà Vinh, Kiên Giang, An Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Vĩnh Long, Hậu Giang và Cần Thơ.

Một bộ phận đồng bào Khmer sống ở TP Hồ Chí Minh và các tỉnh miền Đông Nam Bộ với tổng dân số khoảng 1,3 triệu người.

Đồng bào dân tộc Khmer có truyền thống yêu nước, cần cù, sáng tạo trong lao động, có ý thức nâng cao dân trí, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, có nền văn hóa phong phú và đa dạng.

Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với đồng bào các dân tộc thiểu số, trong đó có vùng đồng bào dân tộc Khmer.

Cụ thể, đã ban hành và thực hiện đồng bộ nhiều chủ trương, chính sách như Chỉ thị số 19-CT/TW (ngày 10/1/2018) của Ban Bí thư về tăng cường công tác ở vùng đồng bào dân tộc Khmer trong tình hình mới; Kết luận số 28-KL/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm an ninh, quốc phòng vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2020.

Chính phủ cũng đã ưu tiên bố trí nguồn lực và chỉ đạo thực hiện các chương trình, đề án lớn, như Chương trình 135 thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững; Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội vùng dân tộc thiểu số, miền núi và các chính sách an sinh xã hội, chăm lo sự nghiệp phát triển văn hóa, giáo dục-đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, chăm sóc sức khỏe nhân dân; giúp đỡ chư tăng Phật giáo Nam tông Khmer tu học.

Và trước những khó khăn, thách thức do biến đổi khí hậu, nước biển dâng, xâm nhập mặn, ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống nhân dân, Chính phủ đã ban hành và triển khai Nghị quyết số 120/NQ-CP (ngày 17-11-2017) về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu.

Nhờ đó, kinh tế-xã hội và đời sống của đồng bào dân tộc Khmer đã được nâng lên một bước đáng kể. Bộ mặt nông thôn vùng đồng bào dân tộc Khmer không ngừng đổi mới và phát triển.

Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, khá bền vững, số hộ nghèo giảm từ 3-5%/năm; trên 99% hộ có phương tiện nghe nhìn, 97% hộ được sử dụng điện lưới, 80% hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh.

Công tác bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân được đẩy mạnh.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa được chú trọng; nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật được tổ chức, không chỉ có sự tham gia đông đảo người dân (như Lễ hội Ok Om Bok, đua ghe Ngo, Lễ hội đua bò) mà còn thu hút được nhiều du khách.

Giáo dục, đào tạo vùng dân tộc không ngừng được đổi mới, trình độ dân trí, chất lượng nguồn nhân lực được nâng lên.

Các tỉnh, thành phố có đông đồng bào dân tộc Khmer sinh sống đều có Trường dân tộc nội trú.

Toàn vùng có 34 Trường Phổ thông dân tộc nội trú với trên 9.000 học sinh, chiếm trên 10% tổng số học sinh dân tộc thiểu số cấp trung học...

Chất lượng giáo dục từng bước được nâng lên, số học sinh dân tộc Khmer theo học ở các trường đại học, cao đẳng và trung cấp tăng theo từng năm; chế độ cử tuyển cũng được chính quyền địa phương thực hiện, tạo điều kiện cho con em đồng bào dân tộc Khmer được đi học.

Cùng với đó, việc dạy và học tiếng Khmer nhìn chung thực hiện tốt, chất lượng dạy và học từng bước được nâng lên.

Trên địa bàn có 9/9 tỉnh, thành phố tổ chức dạy tiếng Khmer với 358 trường, trên 2.900 lớp, trên 69.000 học sinh.

Chính sách về đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho đồng bào dân tộc cũng được các cấp, ngành, địa phương quan tâm, tạo điều kiện, tạo việc làm ở trong và ngoài nước...

Những năm qua, trên 655.000 lao động trong vùng đã được đào tạo nghề, trong đó có khoảng 140.000 lao động là người dân tộc thiểu số.

Ngoài ra, các địa phương đã tạo việc làm mới cho trên 1 triệu lao động, trong đó 205.000 lao động là dân tộc thiểu số; hỗ trợ xuất khẩu trên 2.200 lao động, trong đó trên 300 lao động là dân tộc thiểu số.

Cùng với đó, hệ thống chính trị không ngừng được củng cố, kiện toàn, nâng cao hiệu quả.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ được chú trọng, đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức là người dân tộc Khmer tăng dần hằng năm cả về số lượng và chất lượng.

Tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội vùng có đông đồng bào dân tộc Khmer được giữ vững.

Các hoạt động tu học và sinh hoạt Phật giáo của chư tăng và đồng bào Khmer được tạo điều kiện đúng chính sách pháp luật.

Nhân dịp Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây năm 2020, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn đã có thư gửi các vị chư tăng cùng toàn thể đồng bào dân tộc Khmer với lời thăm hỏi ân cần và lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Nhấn mạnh Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây diễn ra trong bối cảnh đất nước và thế giới đang chống dịch COVID-19, các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long bị ảnh hưởng của hạn hán, xâm nhập mặn, tác động nhiều mặt đến đời sống của nhân dân, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam mong muốn, các vị chư tăng cùng toàn thể đồng bào dân tộc Khmer tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, khắc phục khó khăn, chăm lo sản xuất, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc; tổ chức đón Tết cổ truyền phù hợp với tình hình; thực hiện tốt các quy định của Nhà nước về phòng, chống dịch COVID-19 để góp phần đem lại cuộc sống an toàn, ấm no, hạnh phúc cho mọi người, mọi nhà./.

Minh Duyên (TTXVN/Vietnam+)