'Đội đặc nhiệm núi rừng' duy nhất trên cả nước ở Nghệ An

Vườn quốc gia Pù Mát là vùng lõi của khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An. Đây là một vùng rừng đa dạng sinh học, với diện tích vùng lõi rộng 94.804ha và vùng đệm rộng 86.000 ha, trải rộng trên 3 huyện Tương Dương, Con Cuông và Anh Sơn của tỉnh Nghệ An. Vườn có hơn 1.100 loài thực vật, nhiều loài thú đặc hữu như Sao La được mệnh danh "Kỳ lân Châu Á", các loại vượn, hổ và voi, 259 loài chim quý hiếm như trĩ sao, niệng cổ hung… Để bảo vệ cái lõi đa dạng sinh học này, Vườn rừng quốc gia Pù Mát xuất hiện "Đội đặc nhiệm núi rừng" rất đặc biệt.

"Đội đặc nhiệm" đặc biệt

Nhắc đến tên "Đội đặc nhiệm núi rừng", anh Nguyễn Hữu Trung (thành viên của đội) cười vui: "Nói đặc nhiệm có vẻ to tát quá. Thực ra, Đội là sự kết hợp giữa lực lượng Kiểm lâm vườn Quốc gia Pù Mát với nhóm bảo vệ rừng chuyên trách (BVRCT) và lực lượng nhận khoán bảo vệ rừng. Nhiều người gọi tên như vậy vì chúng tôi đi luồn sâu trong mọi ngõ ngách của núi rừng, không khác gì lính đặc nhiệm để bắt đối tượng săn bắt thú, tháo gỡ hàng ngàn bẫy thú".

Các thành viên của "Đội đặc nhiệm"

Riêng nhóm BVRCT được Trung tâm bảo tồn động vật hoang dã Việt Nam thành lập tháng 5/2018. Nhóm có 15 thành viên được tuyển chọn kỹ lưỡng, "đóng quân" tại vườn Quốc gia Pù Mát.

Hầu hết các thành viên đều tốt nghiệp Đại học Lâm Nghiệp. Tiêu chuẩn "cứng" tuyển chọn các thành viên phải là người có sức khỏe, yêu rừng, yêu động vật và có kỹ năng trụ vững dài ngày trong rừng.

Giới thiệu qua hình hài "Đội đặc nhiệm", anh Trung sắp xếp lại các vật dụng để chuẩn bị cho chuyến đi rừng tiếp theo. Cầm chiếc hộp nhựa đã cũ, anh nói: "Đây là bảo bối chống nước. Vì tuần tra trong rừng phải vượt qua hàng trăm khe, suối nên chiếc hộp này dành để bỏ các vật dụng thiết yếu như các loại thuốc, bông băng, điện thoại… Ngoài ra, cần phải tính toán kỹ các đồ mang theo như nồi niêu, bát đũa…làm sao phải nhẹ nhất".

Chiếc hộp nhựa là "bảo bối" chống nước của đội.

Ngồi cạnh anh Trung, anh Vi Văn Định, một thành viên của đội đặc nhiệm góp chuyện: "Để giảm bớt cân nặng chúng tôi thay ba lô bằng chiếc bao tải. Phía trong bao lót thêm một túi ni lông cỡ lớn để bỏ quần áo, chiếc chăn mỏng, võng, bạt…Sở dĩ chọn chiếc bao tải này cũng bởi nó nhẹ, chống thấm nước rất tốt. Còn ba lô bình thường khi ngấm nước nặng lắm. Bình quân, mỗi người vác 20kg. Đi rừng mà mỗi thứ nặng thêm một tí là mệt lắm".

Thực phẩm chủ yếu của đội là lạc rang, cá khô, thịt lợn thái miếng ướp mặn. Đặc biệt, thịt lợn chỉ ngon vài bữa đầu, những ngày sau có mùi nhưng các thành viên cũng phải cố dùng vì đây là món tươi có đạm duy nhất đối lính đặc nhiệm.

Ăn mãi thịt lợn cũng chán, đội đưa ra sáng kiến "cõng" thêm con gà hoặc vịt. Tuy nhiên, lần đầu mang gà, vịt vào để ở xa chỗ nghỉ nên bị cáo, chồn ăn mất. Lúc đó, đội chỉ có cơm với lạc và pha mì tôm thay canh.

Tuần tra sâu trong rừng, đội phải vượt qua nhiều khe suối, vách núi.

Bữa cơm của đội cũng rất đơn giản. Mỗi ngày chỉ ăn bữa sáng và chiều. Buổi trưa chỉ ăn tạm lương khô hoặc nhai mì tôm sống.

Anh Trung kể: "Bữa cơm chiều thường ăn sớm. Khoảng 16h là đội phải hạ lán và chuẩn bị nấu ăn. Bởi trong rừng tối rất nhanh. Cả đội chỉ mong khoảng thời gian này đừng có mưa. Vì mưa không những đầy sên, vắt mà do cửi ướt, rất vất vả trong việc nấu nướng. Những ngày mưa, cơm bị khê, sống là chuyện thường".

Bữa cơm đơn giản của đội.

Việc ăn uống kham khổ đội có thể khắc phục được nhưng hành trình dài ngày trong rừng sâu có khi gặp rất nhiều bất trắc. Có chuyến đi, đội phải liên tục vượt qua khe suối, trèo đèo, vượt thác. Anh Lộc Văn Tạo vẫn nhớ như in sự cố ngày 6/1/2020 khi một người trong đội trượt chân, rơi từ thác cao xuống suối, bất tỉnh. Anh đã lao xuống suối để vớt đồng đội lên.

Lúc đó cả đội nghĩ bạn mình sẽ không qua khỏi vì vết thương chảy máu rất nhiều. Tuy nhiên, anh em vẫn cố gắng sơ cứu. Thậm chí cho uống nước tiểu để nôn ra. Biết đồng đội còn sống, cả nhóm thay phiên nhau cõng vượt nhiều đèo cao để đưa đến bản gần nhất.

Theo anh Tạo, việc đối mặt với việc thiếu nước khi tuần tra ở những dông rừng hay núi cao là chuyện thường. Trên núi cao, tìm được nước là điều khó khăn. Nhiều khi cả đội phải uống thứ nước như "nước đái lợn". Đó là một ít nước đọng trong hộc đá, màu như chè đậu đen. Đội đành lọc qua chiếc áo mỏng để dùng.

Thiếu nước, các thành viên phải lọc thứ nước như "nước đái lợn" để dùng.

Ông Trần Xuân Long – Đội trưởng Đội kiểm lâm cơ động vườn Quốc gia Pù Mát nói như một đúc kết: "Đội đặc nhiệm" này là đội duy nhất trên cả nước. Công việc tuy vất vả, nguy hiểm nhưng các thành viên không hề trễ nại. Một phần do hứng thú với công việc như thám hiểm núi rừng, truy bắt kẻ xấu. Phần khác do phấn kích mỗi khi được nhìn thấy loài thú lạ mà trong đời chưa từng nghe tên.

Mỗi chuyến tuần tra, đội đi sâu trong rừng từ 10-12 ngày. Mỗi chuyến được chia làm 4 tổ đi 4 hướng. Mỗi tổ gồm 6-10 người (3 thành viên của nhóm BVRCT, 3 kiểm lâm và lực lượng nhận khoán).

Liều thuốc "thần"

Luồn sâu trong rừng nên chuyện muỗi, vắt, ruồi vàng, rắn tấn công là chuyện các thành viên thường đối mặt. Việc gặp các con thú lớn như voi, lợn rừng cũng rất thường xuyên. Anh Lê Tất Thành – Đội trường Nhóm BVRCT nói: "À, hình như những con thú này biết chúng tôi là bạn nên chẳng bao giờ tấn công cả. Cái chúng tôi sợ, đau xót nhất là bắt gặp những con thú đang vật lộn trong bẫy sắt. Nhiều con đã chết khô từ lâu".

Hàng ngàn bẫy thú được đội phá dỡ.

Để không thấy những cảnh tượng này, "Đội đặc nhiệm" đã thay phiên nhau thường trực trong rừng. Đội này ra khỏi rừng thì có đội khác vào. Xoay tua tuần tra liên tục. Chỉ tính sơ bộ từ khi thành lập đến tháng 4/2020, đội đã thực hiện hiện 270 cuộc tuần tra với hàng nghìn km đi bộ, 2.169km tuần tra bằng xe máy. Gỡ bỏ 8.554 chiếc bẫy, phá hủy 645 lán trại, tịch thu 63 khẩu súng săn và lập biên bản xử lý 244 đối tượng săn bắt động vật hoang dã trái phép, giải cứu nhiều loại động vật còn sống.

Chưa kể, các thành viên cắm chốt 24/24 giờ tại các trạm quản lý, bảo vệ rừng. Ông Trần Xuân Long thông tin, Vườn Quốc gia Pù Mát có 11 trạm. Trạm ít nhất luôn thường trực 5 người. Riêng trạm Cò Phạt có 12 người quản lý hơn 23.000 ha, rộng hơn vườn Quốc gia Cúc Phương (ở Ninh Bình).

Hàng trăm lán trại, đối tượng săn bắn thú bị đội phá dỡ, xử lý.

Khi có thông tin có một số đối tượng xuất hiện ở khu rừng giáp ranh với biên giới Lào, địa hình núi cao rất hiểm trở nhưng đội "xuất kích" ngay. Bởi chậm chân chút nào là bao nhiêu bẫy được giăng ra, bao nhiêu thú rừng bị sát hại. Đến địa điểm này, đội phải quan sát kỹ những dấu hiệu của việc đặt bẫy. Phát hiện là tháo bẫy ngay. Bẫy có nhiều loại nhưng nguy hiểm nhất là bẫy đơn để bẫy các con thú lớn. Nếu giẫm chân vào bẫy này sẽ bị treo ngược ngay. Ngoài ra, tuyến bẫy cũng được sử dụng nhiều. Bẫy này bắt các loại thú nhỏ hơn, đặt thành dãy dài vài chục mét.

Anh Lê Tất Thành, Đội trưởng Nhóm BVRCT vui nói: "Giờ bẫy cũng ít rồi vì chúng tôi tuần tra liên tục. Thú rừng cũng trở lại rất nhiều. Thấy các con thú được giải cứu là chúng tôi tan biến mọi mệt mỏi. Anh em đặc nhiệm xem đây như liều thuốc "thần" để tiếp tục hành trình bảo vệ rừng, động vật hoang dã giữa mênh mông núi rừng Pù Mát".

Vũ Đồng