Doanh nhân Lương Quang Thi, Chủ tịch ABA Cooltrans: Hóa thân thành phiên bản táo bạo hơn

Ông Lương Quang Thi, Chủ tịch ABA Cooltrans

1.

Gặp phóng viên khi vừa kết thúc cuộc hẹn ăn sáng với ông Chad Ovel, Tổng giám đốc Mekong Capital - công ty quản lý quỹ đầu tư đã mua 48% cổ phần ABA Cooltrans từ năm 2016, ông Lương Quang Thi chia sẻ: “Tháng nào chúng tôi cũng hẹn ăn sáng một buổi, nói về bài học đã qua và những mối quan tâm hiện tại. Điều tôi trăn trở nhất bây giờ là ai sẽ thay thế Mekong Capital để cùng ABA Cooltrans thực hiện sứ mệnh ‘an toàn thực phẩm cho Việt Nam’, chứ không chỉ đầu tư để tìm kiếm lợi nhuận”.

Bắt đầu với vai trò là một đơn vị cung ứng dịch vụ vận tải lạnh, sau 14 năm thành lập, ABA Cooltrans định vị trở thành nhà cung cấp giải pháp chuỗi cung ứng lạnh tích hợp dẫn đầu Việt Nam với cam kết “3 đúng”: đúng nhiệt độ, đúng giờ và đúng hàng. Vậy cụm từ “dẫn đầu” trong trường hợp này được định lượng như thế nào? “Sẽ tùy vào khung tham chiếu”, ông Thi trả lời.

Ông lấy ví dụ, nếu xét ở khía cạnh số lượng trong kho lạnh, ABA Cooltrans đứng vị trí thứ tư với 40.000 pallet. Còn xét về số lượng xe lạnh, ABA dẫn đầu với 300 chiếc và hơn doanh nghiệp đứng thứ hai thị trường 200 xe. Doanh nghiệp này cũng sở hữu, vận hành số lượng trung tâm phân phối lạnh (DC) nhiều nhất (với 5 DC, bao gồm 2 DC của đối tác).

“Khi xét riêng từng khía cạnh, có thể ABA Cooltrans không đứng đầu, nhưng nếu đánh giá về năng lực cung cấp giải pháp tích hợp cả kho và xe, thì chúng tôi đang ở vị thế dẫn dắt thị trường”, ông Thi nói. Ông thích dùng cụm từ “dẫn dắt” thay vì “dẫn đầu”, bởi trong vai trò dẫn dắt, ABA có khả năng tạo ra xu hướng cho cả thị trường.

Một trong 3 DC mà ABA Cooltrans đang sở hữu ra đời ở giai đoạn bước ngoặt, khi Công ty định vị lại định hướng phát triển. Đây là kho lạnh đầu tiên và lớn nhất trên toàn hệ thống của Công ty đặt tại Hà Nội (với 15.000 pallet), được mua từ nguồn vốn do Mekong Capital giải ngân chỉ sau 2 tháng thỏa thuận đầu tư được hoàn tất.

Theo kế hoạch khi mới thành lập, ông Thi dự tính, sau khoảng 10 năm tham gia thị trường, ABA Cooltrans mới cần huy động nguồn vốn từ nhà đầu tư bên ngoài. Song, kế hoạch này đã thay đổi vào năm 2016, chỉ sau 8 năm. Khi đó, Vingroup đã mua lại Ocean Retail, đổi tên thành Công ty cổ phần Siêu thị VinMart và chọn ABA Cooltrans là đối tác logistics cho VinMart ở miền Nam.

Thời điểm ấy, ABA Cooltrans chỉ có xe tải, không có bất kỳ kho lạnh nào. “Nếu đối tác chỉ tăng thêm 100-200 cửa hàng, thì tôi đủ nguồn lực tự thân để phát triển hệ thống, nhưng họ muốn nâng lên 3.000 cửa hàng trong 2 năm sau đó. Là một người thực tế, tôi quyết định phải tìm kiếm sự hỗ trợ từ các nhà đầu tư để trở thành một đơn vị cung cấp giải pháp tích hợp, thay vì dịch vụ đơn lẻ để đảm bảo cam kết ‘3 đúng’ nêu trên”, ông Thi nói.

Vị Chủ tịch ABA Cooltrans đồng thời nhắc đến slogan “Carry at the right temperature” được in đậm trên mỗi thùng xe mang thương hiệu ABA Cooltrans. Công ty này chọn cam kết luôn bảo quản và vận chuyển hàng hóa ở nhiệt độ đúng, chứ không phải là tốt, cũng không phải tốt nhất, bởi họ tin rằng, “chỉ có đúng mới là tốt”.

2.

Xét về quy mô, số lượng xe, vị trí pallet và nhân sự của ABA Cooltrans đều đã tăng gấp 10 lần sau 6 năm Mekong Capital rót vốn. Ông Thi hài lòng với sự thay đổi “hình dáng” của Công ty khi có thể định vị từ một nhà cung cấp dịch vụ vận tải lạnh dần thành một nhà cung cấp dịch vụ chuỗi cung ứng lạnh tích hợp.

Với sự thay đổi này, không chỉ bảo quản và vận chuyển, ABA Cooltrans còn có thể cùng đối tác đưa ra một giải pháp sao cho tối ưu chi phí, mà vẫn đảm bảo chất lượng bằng cách tích hợp hệ thống của đôi bên. Điều này sẽ giảm sai sót, tăng độ chính xác hiển thị dữ liệu trực tiếp để đội ngũ quản lý có thể đưa ra những quyết định vận hành và quản trị kịp thời.

Không chỉ diện mạo ABA Cooltrans, mà cả nhà sáng lập doanh nghiệp này cũng đã thay đổi. Từ khi có sự tham gia của Mekong Capital, cũng như làm việc với các cố vấn do công ty quản lý quỹ này mời về, ông Thi dần chuyển đổi phong cách lãnh đạo theo hướng táo bạo và đột phá hơn. “Tôi đã tốn rất nhiều thời gian để thay đổi, như thể con kén đã vật vã để lột xác thành con bướm”, ông Thi nói.

Quê ở Quảng Nam, sau khi tốt nghiệp đại học chuyên ngành tiếng Pháp, ông Thi có hơn 20 năm làm việc trong lĩnh vực vận chuyển và bảo quản lạnh, trong đó khoảng một thập kỷ đầu quân vào các doanh nghiệp đến từ Pháp như siêu thị Cora (sau này đổi thành Big C), Bourbon hay Lamberet Việt Nam. Ông khởi nghiệp ở tuổi 35 khi nhận thấy thu nhập của nông dân Việt có thể gia tăng từ việc giảm sản phẩm kém chất lượng bằng chuỗi cung ứng lạnh.

Ban đầu, ông Thi theo con đường truyền thống, tức là lãnh đạo doanh nghiệp đứng ở góc nhìn hiện tại để hướng đến tương lai. Sự táo bạo mà ông nhắc đến là dựa vào những mục tiêu đã đạt được trong tương lai để đưa ra những quyết sách cho hiện tại. Với cách tiếp cận mới này, nhà sáng lập ABA cảm thấy tự tin hơn, thêm sức mạnh làm việc cùng đội ngũ, tầm nhìn và quyết định sẽ không bị gò bó, hay chịu tác động từ những thách thức trong hiện tại.

3.

Tại ngày 31/12/2025, ông Thi đặt ABA Cooltrans vào vị trí của một nhà cung cấp dịch vụ chuỗi cung ứng lạnh tích hợp dẫn dắt thị trường với 200.000 đến 500.000 pallet, tương đương gấp khoảng 5 lần và 10 lần hiện tại (tùy thuộc vào việc có huy động thêm vốn từ nhà đầu tư mới hay không), chiếm 25% thị phần kho lạnh cả nước. Cùng với đó, sẽ có 1.000 xe tải lạnh do Công ty sở hữu và 1.000 xe liên kết với các đối tác, 12-20 DC.

Về quản trị, toàn bộ hệ thống sẽ được số hóa và trở thành “văn phòng không giấy”. “Trước ngày 31/12/2022, chúng tôi đặt mục tiêu đạt mức sử dụng dữ liệu 100%, đòi hỏi toàn bộ nhân viên hình thành thói quen nhập toàn bộ dữ liệu vào hệ thống. Bởi để có thể sử dụng dữ liệu cho việc đưa ra quyết định kịp thời, chính xác, thì trước hết, ta phải có dữ liệu chất lượng bằng cách nhập đúng, đủ và kịp thời”, ông Thi chia sẻ thêm.

Ông kỳ vọng, khi mục tiêu đến năm 2025 của ABA Cooltrans thành hiện thực là lúc mức thu nhập của nông dân sẽ tăng gấp đôi so với hiện tại. Nông dân sẽ yên tâm để chỉ tập trung vào sản xuất các sản phẩm chất lượng, còn việc vận chuyển, bảo quản, phân phối ra thị trường nội địa và cả xuất khẩu sẽ được ABA Cooltrans cùng các nhóm đối tác đảm nhiệm.

Khách hàng mà ABA Cooltrans phục vụ vào năm 2025 sẽ định hình vị thế của doanh nghiệp này. Đó là những chuỗi bán lẻ chuyên cung cấp các thực phẩm tươi sống, các doanh nghiệp sản xuất muốn phân phối đến tay người tiêu dùng, các đơn vị xuất khẩu, các nhà nhập khẩu và những doanh nghiệp dược phẩm.

Quy mô thị trường chuỗi cung ứng lạnh Việt Nam đến năm 2025 được ước tính tương đương Thái Lan ở thời điểm hiện nay, nghĩa là đạt khoảng 1,4 tỷ USD, gấp 3 lần năm 2019. Theo nhà sáng lập ABA Cooltrans, phí bảo quản lạnh một kg trái cây vẫn sẽ được kiểm soát trong mức 20 - 25 đồng/kg/ngày như hiện nay (chưa tính phí vận tải).

“Như vậy, để bảo quản lạnh, lưu kho một kg trái cây, chỉ cần khoảng 700 đồng/tháng. Điều này chứng tỏ, chi phí lưu kho bảo quản lạnh không cao. Nếu có nhiều kho được đầu tư, chất lượng, việc điều tiết cung cầu trên thị trường chắc chắn ổn định hơn và sẽ không còn chuyện giải cứu khiến nông dân chịu nhiều tổn thương”, ông Thi nói.

Nếu không đánh giá dựa trên giá trị mà chuỗi cung ứng lạnh mang lại, chỉ dựa trên chi phí đầu tư lớn, cũng như thời gian hoàn vốn lâu (khoảng 10 năm), thì các nhà đầu tư sẽ chùn bước rót vốn vào lĩnh vực này. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến ABA Cooltrans đến nay vẫn chưa có lãi.

Theo báo cáo của JLL Việt Nam, chi phí đầu tư kho lạnh cao gấp 2-3 lần so với nhà kho thông thường và quá trình xây dựng có thể lâu hơn đến 6 tháng. Bên cạnh đó, thời hạn thuê thường kéo dài từ 15 đến 20 năm khiến nguồn cung đã khan hiếm càng khan hiếm hơn.

Tuy nhiên, nhận thức về vai trò quan trọng của chuỗi cung ứng lạnh đang tăng lên. Nhiều doanh nghiệp có nguồn tài chính lớn đang mở rộng mối quan tâm, đầu tư và dần khiến thị trường này trở nên sôi động. Đây là điều mà 10 năm trước, thị trường chưa có được.

“2022 không chỉ là năm bản lề cho cả chuỗi cung ứng lạnh, mà còn là năm ABA Cooltrans phải có lãi, làm nền tảng thực hiện sứ mệnh an toàn thực phẩm cho Việt Nam”, đại diện nhóm cổ đông gia đình nắm 51,5% vốn ABA Cooltrans chia sẻ.

Trao đổi nhanh với ông Lương Quang Thi:

Về việc Mekong Capital thoái vốn tại ABA Cooltrans, ông mường tượng gì về đối tác mới có thể tham gia mua lượng cổ phần này?

Tôi đang suy nghĩ về 2 nhóm nhà đầu tư có thể trở thành người đồng hành kế tiếp của ABA Cooltrans. Đó là những nhà đầu tư chiến lược như các công ty logistics trong và ngoài nước, có kinh nghiệm trong quản trị và vận hành chuỗi cung ứng lạnh, logistics quy mô lớn. Nhóm thứ hai là những nhà đầu tư tài chính, không tập trung vào vận hành, nhưng có nguồn lực về tài chính lớn cùng kỳ vọng về tăng trưởng nhanh và gấp nhiều lần về quy mô.

Việc lựa chọn đối tác để bán cổ phần chủ yếu sẽ do Mekong Capital quyết định. Song ông kỳ vọng, nhóm nhà đầu tư nào sẽ trở thành bạn đồng hành cùng ABA Cooltrans?

Mekong Capital nói rằng, họ sẽ tìm nhà đầu tư phù hợp với chúng tôi, chứ không phải tìm một nhà đầu tư trả giá cao.

Như thế nào gọi là phù hợp, thưa ông?

Họ phải đồng hành cùng ABA Cooltrans hoàn thành tầm nhìn trở thành nhà cung cấp dịch vụ chuỗi cung ứng lạnh chủ đạo tốt nhất Việt Nam. Đồng thời, họ sở hữu sứ mệnh “an toàn thực phẩm cho Việt Nam”. ABA Cooltrans kinh doanh vừa sinh lợi, vừa tạo được tác động tích cực trên quy mô lớn khi có thể tham gia chuyển đổi nhận thức tiêu dùng và an toàn thực phẩm.

Hồng Phúc