Doanh nghiệp Mỹ có thực sự tháo chạy khỏi Trung Quốc?

Trong cuộc trao đổi với Đài CNBC hôm 23/10, ông Tim Ryan, Chủ tịch hãng kiểm toán PwC Mỹ nói rằng, các công ty Mỹ vẫn lên kế hoạch tiếp tục đưa chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc bất kể người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới là ông Donald Trump hoặc ông Joe Biden.

Theo ông Ryan, vấn đề chuỗi cung ứng ngày càng trở nên quan trọng đối với doanh nghiệp Mỹ do tác động của cả dịch Covid-19 và cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. "Covid-19 thật sự khiến người ta chú ý đến rủi ro về chuỗi cung ứng", ông Ryan nhận định.

Tesla vẫn đang mở rộng hoạt động sản xuất tại Trung Quốc. Ảnh: Getty

Cũng theo ông này, những quốc gia có thể hưởng lợi từ làn sóng "tháo chạy" khỏi nền kinh tế thứ hai thế giới là các nước ở Đông Nam Á, Mexico và dĩ nhiên là không thể thiếu Mỹ. Cả hai ứng viên tổng thống Mỹ nói trên đều muốn tăng cường đầu tư vào sản xuất và chuỗi cung ứng nội địa, nhất là chuỗi cung ứng y tế.

Theo kết quả cuộc khảo sát được PwC công bố vào tháng rồi, khoảng 46% trong số 578 người điều hành các công ty Mỹ cho rằng Washington nên tăng cường sản xuất các sản phẩm thiết yếu trong nước để thúc đẩy kinh tế đất nước.

Đáng chú ý, đại dịch Covid-19 khiến dư luận Mỹ quan tâm nhiều đến hoạt động sản xuất thiết bị y tế và nguồn cung dược phẩm bên ngoài đất nước, nhất là khi nhiều công ty phải đóng cửa, khiến tình trạng thiếu hụt nguồn cung thêm trầm trọng.

Dù muốn giảm phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc nhưng cuộc tháo chạy khỏi thị trường hơn tỷ dân của các công ty Mỹ có thực sự diễn ra?

Một báo cáo của Goldman Sachs được công bố hồi tháng 9/2020 cho biết, bất chấp những căng thẳng leo thang cũng như xu hướng tháo chạy ra khỏi Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp đang kinh doanh tại Trung Quốc vẫn lựa chọn mở rộng hoạt động sản xuất tại thị trường này.

Cụ thể, theo báo cáo, trong khi hầu hết công ty may mặc và điện thoại thông minh đã chuyển đi, có kế hoạch chuyển đi hoặc đang xem xét di dời ít nhất một phần hoạt động khỏi Trung Quốc, có ít công ty ngành khác hành động tương tự. Phần lớn công ty trong lĩnh vực thiết bị và vật liệu bán dẫn, chăm sóc sức khỏe, đang thực sự mở rộng sản xuất. Trong lĩnh vực máy móc công nghiệp và ôtô, việc di dời và mở rộng hoạt động tại nước này đang diễn ra đồng thời.

Báo cáo cho biết: "Mặc dù thuế quan đã gây ra xu hướng định tuyến lại thương mại hàng hóa và chuyển hoạt động sản xuất điện tử tiêu dùng từ Trung Quốc sang các nước ASEAN, song chúng tôi cũng đã ghi nhận được ít bằng chứng về việc các doanh nghiệp muốn chuyển hoạt động sản xuất trở lại Mỹ".

Bất chấp sự cường điệu và áp lực chính trị xung quanh "cuộc tháo chạy ra khỏi Trung Quốc" (vốn đang gia tăng nhờ cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ và đại dịch), sự thay đổi chuỗi cung ứng vẫn còn chưa được định hình rõ ràng với sự khác nhau theo từng ngành cụ thể.

Tesla, hiện là công ty xe hơi giá trị nhất thế giới, vẫn có kế hoạch xuất khẩu xe Model 3 sản xuất ở Trung Quốc sang các thị trường khác ở châu Á và châu Âu và đương nhiên Tesla không hề đơnnhienetrong việc này.

Kết quả một cuộc khảo sát đối với các doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc do Phòng Thương mại Mỹ ở Thượng Hải công bố hồi đầu tháng 9 cho thấy, chỉ 4% trong hơn 200 công ty được hỏi muốn chuyển bớt sản xuất về Mỹ trong khi hơn 75% cho biết họ không có ý định chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc.

Ngoài ra, 14% doanh nghiệp tham gia khảo sát đã bày tỏ nguyện vọng muốn chuyển một số hoạt động trong chuỗi dây chuyền sản xuất sang các quốc gia khác, trong khi 7% doanh nghiệp Mỹ đang lưỡng lự giữa việc di dời nhà máy của họ (từ Trung Quốc) về Mỹ hoặc sang một nước khác ngoài Trung Quốc.

Theo nghiên cứu của Goldman, ngay cả đối với các công ty chuyển ra khỏi Trung Quốc, xu hướng này đã tồn tại từ lâu trước chiến tranh thương mại (chi phí lao động tăng cao thường là nguyên nhân gây ra).

Goldman Sachs nhận định rằng, mặc dù Trung Quốc không còn đủ sức cạnh tranh như nhiều nền kinh tế mới nổi khác đối với các ngành thâm dụng lao động, nhưng lợi thế tổng thể của nước này trong lĩnh vực sản xuất vẫn còn nguyên vẹn.

Báo cáo cho biết: "Thị trường nội địa khổng lồ, chuỗi cung ứng công nghiệp hoàn chỉnh và cơ sở hạ tầng tốt là những điểm hấp dẫn nhất đối với các khoản đầu tư sản xuất nước ngoài".

An Nhiên