Doanh nghiệp là trung tâm trong phát triển kinh tế số

Các đại biểu tham gia phiên hiến kế về phát triển kinh tế số. Ảnh: Thành Nam

Trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2019, sáng ngày 2/5 diễn ra Hội thảo chuyên đề 2 với chủ đề: “Hoàn thiện thể chế và các nền tảng phát triển kinh tế số tại Việt Nam”. Hội thảo chuyên đề do Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA) tổ chức. Đồng chủ trì Hội thảo có ông chí Vũ Đại Thắng, Ủy viên Dự khuyết BCH Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư; ông Nguyễn Thành Hưng, Thứ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông; ông Bùi Thế Duy, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ.

Tham dự Hội thảo còn có gần 300 đại biểu, đại diện các ban, bộ, ngành, các hiệp hội, đại diện các ngân hàng thương mại, các doanh nghiệp, chuyên gia trong nước và ngoài nước trong lĩnh vực công nghệ số số.

Chuyển đổi số thành công, GDP Việt Nam tăng thêm khoảng 162 tỷ USD trong 20 năm tới

Kinh tế số được định nghĩa là một phần của nền kinh tế, trong đó có các dịch vụ và sản phẩm dựa trên công nghệ số, công nghệ thông tin và truyền thông. Khái niệm này phủ rộng trên nhiều lĩnh vực từ giao dịch điện tử, nhà máy thông minh, xây dựng hạ tầng số, phát triển nguồn dữ liệu mở...

Theo ông Vũ Đại Thắng - Thứ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư, kinh tế số đang diễn ra nhanh chóng và có tác động to lớn, sâu rộng tới mọi mặt đời sống kinh tế – xã hội của tất cả các quốc gia; thúc đẩy quá trình chuyển đổi toàn diện trên tất cả các mặt của cuộc sống xã hội, từ tổ chức sản xuất, cung ứng dịch vụ, phương thức kinh doanh, đến cách thức tiêu dùng, cách thức giao tiếp...

Kinh tế số của Việt Nam đạt 3 tỷ USD năm 2015, tăng lên 9 tỷ USD năm 2018 và dự báo đạt 30 tỷ USD vào năm 2025. Trong khi đó một nghiên cứu khác của Tổ chức Data 61 (Australia), GDP Việt Nam có thể tăng thêm khoảng 162 tỷ USD trong 20 năm nếu Việt Nam chuyển đổi số thành công.

Doanh nghiệp là trung tâm trong phát triển kinh tế số. Các doanh nghiệp chủ động tìm ra giải pháp ứng dụng công nghệ số, thực hiện chuyển đổi số và tham gia xây dựng các yếu tố nền tảng cho kinh tế số.

Về phía Chính phủ, chủ động nghiên cứu và xây dựng các chính sách để Việt Nam có thể nhanh chóng khai thác các lợi ích tiềm năng này. Bộ Kế hoạch & Đầu tư đang thực hiện nhiệm vụ xây dựng chiến lược quốc gia về cách mạng công nghiệp 4.0, trong đó có các chính sách phát triển kinh tế số.

Xây dựng chính sách và triển khai công nghệ

Để xây dựng chính sách phát triển kinh tế số, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư Vũ Đại Thắng nhấn mạnh tới 4 chính sách. Một là, xây dựng nền tảng thể chế cho các mô hình kinh doanh kinh tế số, trong đó sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật cho các ngành đang có nhiều mô hình kinh doanh mới như thương mại điện tử, tài chính số, ngân hàng số...

Cải cách thể chế để thu hút đầu tư cho các công nghệ số trong các lĩnh vực đầu tư mạo hiểm, đầu tư thiên thần theo hướng tạo thuận lợi tối đa cho các hoạt động góp vốn, mua cổ phần, mua bán sáp nhập doanh nghiệp công nghệ số.

Hai là, phát triển hạ tầng kết nối; theo đó, Chính phủ khuyến khích doanh nghiệp nhanh chóng phát triển dịch vụ internet di động 5G, đầu tư mở rộng mạng lưới cáp quang tốc độ cao và tăng băng thông internet quốc tế. Xây dựng xa lộ internet cho các dịch vụ nhiều người dùng, ví dụ dịch vụ hành chính công, dịch vụ y tế, giáo dục và các dịch vụ khác.

Ba là, xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia và các cơ sở dữ liệu khác. Xây dựng chính sách, thể chế cho hoạt động thu thập, quản lý, kết nối, chia sẻ và thương mại hóa các cơ sở dữ liệu quốc gia trên cơ sở bảo đảm an toàn dữ liệu, bảo vệ dữ liệu cá nhân...

Bốn là, đào tạo nguồn nhân lực các chuyên ngành an ninh mạng, công nghệ thông tin, truyền thông, giải trí... để chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi sản xuất và việc làm.

Để thúc đẩy sự phát triển kinh tế số tại Việt Nam, cơ quan chủ quan Thông tin và Truyền thông cho biết đang xây dựng Đề án quốc gia về Chuyển đổi số, trong đó đề xuất các nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu để chuyển đổi số nền kinh tế, xã hội, chuyển đổi số cơ quan nhà nước và một số ngành trọng điểm.

Trong lĩnh vực viễn thông, Bộ Thông tin và Truyền thông xây dựng chiến lược mới để nâng cao tính cạnh tranh, hướng dẫn các doanh nghiệp viễn thông sớm triển khai thử nghiệm công nghệ 5G. Hỗ trợ các doanh nghiệp viễn thông xây dựng, hoàn thiện hồ sơ xin cấp phép dịch vụ Mobile Money.

Bộ Thông tin và Truyền thông cũng xây dựng các Nghị định để thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin, trong đó có Nghị định về định danh và xác thực điện tử, Nghị định về quản lý, kết nối và chia sẻ dữ liệu số.

Bên cạnh đó cần chú trọng vào những giải pháp đảm bảo an toàn, an ninh không gian mạng, tăng cường các giải pháp để chống mã độc, giảm các cuộc tấn công mạng từ nước ngoài vào Việt Nam.

Phát triển kinh tế số - Những việc cần làm ngay

Đóng góp cho sự phát triển kinh tế số, TS Brian Hull, Tổng giám đốc ABB Việt Nam chỉ ra bốn việc cần thực hiện.

Một là, cần thúc đẩy kinh tế số ở mọi thành phần. Việt Nam nên tổ chức những cuộc thi hàng năm để tìm ra những nhà sản xuất tốt nhất, công nghệ, nhân lực giỏi nhất. Đây là cách để mọi người hiểu rằng công nghệ số đang hiện diện, những kỹ sư trẻ có cơ hội tốt để nâng cao kinh nghiệm trong sản xuất.

Hai là, tìm ra giải pháp thúc đẩy việc áp dụng công nghệ ở cả bộ phận doanh nghiệp vừa và nhỏ. Khi công nghệ mới xuất hiện, những doanh nghiệp này sẽ khó có đủ tiềm lực để tìm hiểu và triển khai. Nếu Chính phủ hay những doanh nghiệp lớn có thể xây dựng những cơ chế tư vấn, hỗ trợ để giúp các doanh nghiệp nhỏ tìm hiểu, đưa ra những lời khuyên miễn phí để công nghệ đi vào sản xuất.

Ba là, việc đảm bảo an toàn an ninh mạng. Có nhiều ưu điểm khi thực hiện chuyển đổi sang hạ tầng thông minh, nhưng điều này cũng tiềm ẩn thách thức đến từ việc đảm bảo sự an toàn trong hoạt động. Nhiều nhà sản xuất toàn cầu đã phải dừng hoạt động vì những cuộc tấn công mạng. Do đó, theo Tổng giám đốc ABB Việt Nam, nếu có hạ tầng thông minh thì song song với điều này là việc xây dựng những giải pháp đảm bảo an toàn an ninh hệ thống. Những công ty Việt Nam đảm bảo được điều này thì có thể đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế.

Bên cạnh đó, nhân lực cũng là vấn đề được TS Brian Hull nhắc đến như một tiền đề cho sự phát triển. "Những nhà máy thông minh cũng không thể tự vận hành, chúng ta cần những kỹ sư. Vậy nguồn lực này đến từ đâu? Tôi nghĩ việc phát triển cơ sở nhân lực cũng là điều quan trọng. Nguồn nhân lực đảm bảo sẽ thúc đẩy sự phát triển kinh tế số", Tổng giám đốc ABB Việt Nam nhận xét.

Điểm cuối cùng theo ông là sự đóng góp của Chính phủ trong sự phát triển của kinh tế số. Chính phủ có thể dẫn dắt, làm gương trong hoạt động này. Những sáng kiến, dự án lớn được đưa ra cần đảm bảo Chính phủ sử dụng những công nghệ, những hạ tầng hiện đại nhất.

Ông Nguyễn Việt Dũng, Trưởng ban Chiến lược Tập đoàn Viettel đề xuất miễn phí chữ ký cho người dân. Theo ông Dũng nên chăng xây dựng pháp lý theo nguyên tắc cơ bản để tạo nên nhiều tự do, sáng tạo rồi bổ sung, không nên ngồi tưởng tượng các vấn đề để xây dựng pháp lý. Ngoài ra, một vấn đề quan trọng trong chuyển đổi số là xây dựng hạ tầng văn hóa.

Bà Trần Thị Lan Hương – Chuyên gia quản trị công cao cấp World Bank tại Việt Nam cho rằng, hợp tác công tư trong vận dụng nền tảng dữ liệu vào hạ tầng kết nối sẽ thúc đẩy kinh tế số.

Theo bà Hương, hợp tác công tư trong lĩnh vực này không mới, song cần dựa trên nguyên tắc cơ bản là minh bạch, bình đẳng sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân.

Còn ông Đặng Tùng Sơn - CEO CMC Telecom đề xuất, cần phải xây dựng những trung tâm dữ liệu lớn (datacenter), nơi lưu trữ, chuyển đổi dữ liệu, cung cấp không chỉ cho Việt Nam mà cả khu vực tiểu vùng sông Mê Kông. Ngoài ra, Chính phủ cũng cần cho phép doanh nghiệp tư nhân xây dựng trạm chung chuyển Internet.

GS Hồ Tú Bảo, Viện Nghiên cứu cao cấp về toán cho rằng, việc xây dựng và sử dụng dữ liệu mở sẽ là chìa khóa cho nhiều vấn đề của khu vực kinh tế tư nhân.

Đảm bảo an toàn thông tin cá nhân cho người dân trong kinh tế số.Việc phát triển kinh tế số cũng đi kèm với những thách thức, đặc biệt là về an toàn thông tin cá nhân.

Minh Nam