Doanh nghiệp cần chủ động trước tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung

Nhiều thị trường NK sản phẩm điện tử của Việt Nam giảm do tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ Trung. Ảnh: Nguyễn Huế.

Kim ngạch XK giảm

Theo Sở Công Thương TPHCM, chiến tranh thương mại Mỹ- Trung đã có tác động tới hoạt động XK của một số nhóm hàng cụ thể. Điển hình là nhóm hàng sản phẩm máy tính, linh kiện điện tử (nhóm hàng chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng kim ngạch XK của TPHCM: 30,16%) có tốc độ tăng trưởng thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm 2017, chỉ tăng 17,6% (cùng kỳ tăng 29,6%). Nhóm hàng hóa này (mã HS 84,85) là nhóm sản phẩm Hoa Kỳ áp thuế lên hàng hóa NK từ Trung Quốc nhiều nhất (chiếm tỷ trọng 24,6%). Các sản phẩm này ở Việt Nam nói chung, TPHCM nói riêng chủ yếu do DN có vốn đầu tư nước ngoài sản xuất và XK theo hình thức gia công mà nguồn đầu vào chủ yếu NK từ Trung Quốc (nếu xét theo C/O thì chủ yếu mang C/O Trung Quốc) nên cũng chịu tác động từ việc áp thuế của Hoa Kỳ.

Số liệu thống kê của Sở Công Thương TPHCM cũng cho thấy do tác động của chiến tranh thương mại, nhìn chung các thị trường NK chủ yếu sản phẩm máy móc thiết bị điện, điện tử của TPHCM đều giảm so với cùng kỳ. Cụ thể, Malaysia giảm 45,7%; Hoa Kỳ giảm 4,8%… Đây là lần đầu tiên trong vòng 10 năm trở lại đây, kim ngạch XK của thành phố vào Hoa Kỳ có tốc độ giảm.

Không chỉ ảnh hưởng đến hàng XK, các chuyên gia cho rằng, mối quan hệ căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ làm gia tăng áp lực NK hàng hóa đối với Việt Nam. Hàng Trung Quốc tràn sang Việt Nam làm gia tăng áp lực cho sản xuất do hàng Trung Quốc có lợi thế cạnh tranh về giá. Đồng thời, khi Trung Quốc không XK được hàng hóa sang Mỹ, sẽ phải thúc đẩy tiêu dùng nội địa, giảm nhu cầu NK. Những điều chỉnh trên có thể khiến nhập siêu của Việt Nam từ Trung Quốc tăng lên.

Gia tăng nguy cơ kiện phòng vệ thương mại

Một trong những tác động rõ nhất của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đối với hàng hóa XK của Việt Nam ra thị trường các nước theo các chuyên gia là hàng hóa XK của Việt Nam đang bị gia tăng kiện phòng vệ thương mại (PVTM) do Việt Nam nằm sát Trung Quốc nên dễ bị nghi ngờ tiềm ẩn nguy cơ về giả mạo nguồn gốc xuất xứ để lẩn tránh thuế khi XK vào Hoa Kỳ. Thêm vào đó, hàng hóa XK của Việt Nam vào Hoa Kỳ có xu hướng tăng để bù đắp phần thiếu hụt của hàng Trung Quốc nên nguy cơ bị điều tra PVTM từ Hoa Kỳ đối với hàng hóa Việt Nam là rất lớn. Theo nhận định của ông Diệp Thành Kiệt, Phó chủ tịch Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam, nguy cơ bị điều tra PVTM từ Hoa Kỳ do tác động của cuộc chiến Mỹ - Trung đang là một trong những thách thức của các DN trong ngành.

Đại diện Cục Phòng vệ thương mại Bộ Công Thương – ông Ngô Thắng Trung cũng cho biết, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang làm gia tăng xu thế bảo hộ trên toàn cầu do Hoa Kỳ và Trung quốc xung đột hàng hóa có xu hướng tràn sang nước thứ 3 và các nước thứ 3 cũng có thể áp dụng các biện pháp PVTM. Thực tế cho thấy sau khi Hoa Kỳ áp dụng các biện pháp trừng phạt với thép NK từ Trung Quốc theo đạo luật 232, hàng loạt các nước khác cũng áp dụng các biện pháp tự vệ đối với sản phẩm thép. Thời gian qua Việt Nam đã bị Hoa Kỳ điều tra PVTM chống bán phá giá 14 vụ trong đó13 vụ bị kiện đồng thời với kiện Trung Quốc. Ngoài ra, còn có 6/6 vụ việc điều tra chống trợ cấp của Hoa Kỳ đối với hàng hóa XK của Việt Nam được áp dụng đồng thời đối với hàng hóa của Trung Quốc.

Đặc biệt điều đáng chú ý là việc điều tra PVTM từ thị trường Hoa Kỳ không chỉ tập trung vào các sản phẩm có kim ngạch XK lớn mà còn chú ý đến cả các sản phẩm có kim ngạch XK không đáng kể. Ngoài ra, trong quá trình điều tra Hoa Kỳ luôn áp dụng các cơ chế bất lợi hoặc sử dụng nội luật của Hoa Kỳ dẫn đến nguy cơ bị áp thuế kiện PVTM đối với hàng hóa XK của Việt Nam là rất lớn.

“Dù có thể có được một số cơ hội hưởng lợi về tăng thị phần XK, thu hút đầu tư, nhưng rủi ro, thách thức từ cuộc chiến thương mại là rất lớn và khó lường. Do vậy, các DN Việt Nam luôn bám sát, theo dõi, phân tích và dự báo, đưa ra các kịch bản ứng phó khác nhau. Đặc biệt, các DN cần tìm hiểu và nắm sâu hơn các nguyên tắc về PVTM để chủ động thích ứng với nguy cơ bị điều tra có thể xảy ra bất cứ lúc nào”, các chuyên gia nhấn mạnh.

Nguyễn Huế