DNNN báo 'lỗ, lãi' như 'có phép thần thông biến hóa'

Toàn cảnh phiên thảo luận. Ảnh: HG

Có hiện tượng nhiều bộ không muốn rời xa DN “sân sau”

Mở đầu phiên thảo luận, ĐB Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) đề nghị, cần rà soát xử lý dứt điểm các DNNN, các dự án đầu tư kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài vì càng để lâu hậu quả càng nghiêm trọng.

“Tôi đi tiếp xúc cử tri tại huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ. Cử tri rất bức xúc, 50ha bờ xôi, ruộng mật đã di dời để làm nhà máy ethanol Phú Thọ. Chi hàng ngàn tỷ đồng nhưng dừng triển khai đã 5, 6 năm nay, nhà xưởng thiết bị, máy móc để đắp chiếu, rất xót xa. Còn làm việc với Tổng Công ty Công nghiệp Tàu thủy cho thấy vẫn tiếp tục thua lỗ lớn”, ông Hàm nói.

ĐB Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ). Ảnh: HG

Đồng quan điểm, ĐB Leo Thị Lịch (Bắc Giang) nhắc lại những nguyên nhân dẫn đến hạn chế yếu kém ở khối DNNN và cho rằng, nhiều bộ, ngành không muốn rời xa DN vốn được coi là sân sau của mình. “Phải chăng đây là biểu hiện lợi ích nhóm hay nguyên nhân dẫn đến nhóm lợi ích khi mà một số cơ quan quản lý NN vừa đá bóng, vừa thổi còi, không khách quan trong xây dựng chính sách”, bà Lịch nói.

Cũng theo nữ ĐB đoàn Bắc Giang, bảo toàn vốn DNNN hiện vẫn chỉ bảo tồn vốn, tài sản trên sổ sách còn giá trị thực tế giảm nhiều lần, có đơn vị gần như mất hết. Cho nên, chính sách khấu hao, bảo toàn vốn cần xem xét lại để “vốn lúc này là một chiếc ô tô thì 10 hay 20 năm sau, vốn đó phải đủ giá trị mua một chiếc xe có tính năng tương đương”.

ĐBQH Leo Thị Lịch (Bắc Giang). Ảnh: HG

Trong khi đó, ĐB Hoàng Văn Cường (TP Hà Nội) lưu ý, dù DN lỗ nhưng không ai phải chịu trách nhiệm, chưa có ai bị mất chức hay đi tù về chuyện quản lý yếu kém, có chăng chỉ vì có sai phạm.

“Cũng không có DN nào báo cáo đầy đủ lúc nào lỗ, lúc nào lãi. Thậm chí, có DN khi cần báo cáo để thăng chức, để tăng quỹ lương hoặc xin vốn thì lập tức có báo cáo lãi, nhưng khi báo cáo cơ quan tài chính thì lại báo cáo lỗ. Người ta nói báo cáo tài chính của các DN giống như ông thần có phép thần thông biến hóa giữa lỗ và lãi”, ĐB Cường nêu quan điểm.

ĐB Cường bày tỏ lo ngại, khi đã có tổ chức định giá độc lập, đấu giá độc lập nhưng vẫn xảy ra tình trạng “mua đắt, bán rẻ”. “Những tổ chức làm tư vấn định giá, tư vấn đấu giá khi lập những dự án sai, định giá sai, thẩm định giá sai, đấu thầu xảy ra tình trạng trên thì chưa có một tổ chức nào bị xử lý. Tệ hại hơn là khi DN thua lỗ bán tài sản máy móc thiết bị thì đây lại là một cơ hội làm ăn béo bở cho một nhóm người”.

Giải trình, Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh thừa nhận, có hiện tượng “vừa đá bóng, vừa thổi còi”. Hàng loạt chủ trương lớn được đề xuất bởi cơ quan hành chính và cũng được phê duyệt bởi các cơ quan này nên có dự án quy mô đầu tư lớn, chất lượng không cao và quá trình thực hiện mất vốn, lãng phí, sai phạm. “Sự phình to của bộ máy và quan liêu hóa của hệ thống DNNN dẫn đến quản trị của DN không đáp ứng được tiến triển rất nhanh của thị trường thế giới", ông nói.

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh. Ảnh: HG

“Đang thanh tra đất vàng trên toàn quốc”

Về cổ phần hóa DN, theo ông Nguyễn Minh Sơn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, xử lý đất đai và xác định giá trị quyền sử dụng đất trong giá trị DN là vấn đề quan tâm.

“Theo báo cáo của Kiểm toán NN, hầu hết các tập đoàn, tổng công ty NN khi thực hiện cổ phần hóa giai đoạn 2011 - 2015 đều không tính giá trị lợi thế quyền thuê đất vào giá trị DN. Thực tế, một số DN có diện tích đất lớn, vị trí đắc địa nhưng không tính giá trị lợi thế quyền thuê đất vào giá khởi điểm để đấu giá nên giá trúng cao hơn nhiều so với giá khởi điểm, như Công ty Cổ phần Khách sạn Kim Liên giá khởi điểm 30.600 tỷ đồng, giá trúng là 274.200 tỷ đồng”, ông Sơn nêu.

Ông Nguyễn Minh Sơn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế. Ảnh: HG

Giơ biển tranh luận, ông Phạm Quang Dũng, Chủ tịch Công ty Cổ phần Tasco cho rằng, việc định giá DN không thể "chính xác 100%, chỉ có thể tương đối và sát với thị trường".

"Đây là vấn đề trừu tượng và khó, không thể đúng hay sai mà chỉ là tương đối, chỉ có thể sát thị trường. Định giá DN phụ thuộc rất nhiều vào giá trị đất, mà giá trị đất là câu chuyện vị trí, vị trí và vị trí. Ở đây, nếu DN thuê tư vấn nước ngoài cũng không thể đưa ra được dữ liệu sát thực với thị trường", ông Dũng nói và nhấn mạnh, giá xác định đem ra đấu giá chỉ nên để tham khảo, là giá sàn khi đấu giá.

Theo ông Dũng, khâu then chốt ở đây là tổ chức đấu giá, do vậy, Chính phủ phải tập trung giám sát, xây dựng quy trình đấu giá cổ phần DN khi đưa lên sàn, như thế mới giảm được thất thoát.

Trước QH, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, trong thời gian cổ phần hóa DNNN trước đây, nhất là trước khi có Nghị định 01/2017, phương án rà soát quỹ đất đai, sử dụng đất của các DN chưa được xem xét.

“Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc tính giá trị của DN thì không tính được giá trị từ đất đai để đưa vào giá trị của DN. Nhưng thực tế, đây là điều không sai bởi khi giao đất cho các DNNN, chủ yếu là giao đất không thu tiền sử dụng hoặc là giao đất thu tiền sử dụng hàng năm, nên việc đưa ngay vào giá trị của DN là không thể”, ông nói.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà. Ảnh: HG

Ông cũng thừa nhận, tồn tại tình trạng khu đất vàng sử dụng lãng phí, sau khi cổ phần hóa xong các DN đề nghị chuyển đổi mục đích sử dụng không đúng tiêu chí, gây vướng mắc… Cho nên, bộ đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định 01/2017 (sửa đổi), quy định phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa DNNN và tiến hành thanh tra, kiểm tra.

“Hiện các bộ, ngành đang tiến hành thanh tra tất cả các dự án có đất vàng. Trên cơ sở đó, nếu phát hiện thiếu minh bạch, không bảo đảm về xác định giá đai đai sẽ xem xét để có những biện pháp xử lý thích hợp”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà tin tưởng, nếu làm tốt các giải pháp thì thất thoát nguồn lực đất đai từ các DNNN sẽ cải thiện được về cơ bản.

DNNN đã đầu tư ra nước ngoài trên 7 tỷ USD

Trình bày báo cáo giám sát nội dung trên, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho hay, đến hết năm 2016, cả nước còn 583 DN do NN nắm giữ 100% vốn điều lệ, 273 DN cổ phần. Bên cạnh những kết quả chuyển biến tích cực, kết quả đã đạt được, hiệu quả hoạt động của DNNN chưa tương xứng với nguồn lực đang nắm giữ.

Tại một số DNNN, còn xảy ra tình trạng tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, làm thất thoát tài sản NN. Đáng chú ý, tổng số nợ phải trả của DNNN cao, tăng 26% so với năm 2011 (từ gần 1,3 triệu tỷ đồng lên hơn 1,6 triệu tỷ đồng).

Lũy kế tính đến 31/12/2016, DNNN đã đầu tư ra nước ngoài trên 7 tỷ USD, có 25,5% dự án báo lỗ, 29% dự án lỗ lũy kế. Lợi nhuận được chia cho bên Việt Nam năm 2016 là 145 triệu USD - tương đương trung bình 2% tổng vốn đầu tư ra nước ngoài thực hiện…

Với cổ phần hóa, một số cơ quan, đơn vị chưa đáp ứng được yêu cầu, tiến độ theo kế hoạch đề ra, còn để xảy ra vi phạm. Nhất là, còn tình trạng xác định giá trị DN không đúng quy định của pháp luật để trục lợi, gây thất thoát tài sản, vốn NN.

Hương Giang