Định hướng phát triển hệ thống đô thị, nông thôn vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Hội thảo nhằm tham vấn ý kiến của các chuyên gia, các nhà quản lý để thúc đẩy liên kết vùng và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị phát biểu tại Hội thảo.

Theo Bộ Xây dựng, vùng Đồng bằng Sông Cửu Long có 174 đô thị, 01 đô thị trực thuộc Trung ương, 02 đô thị loại I thuộc tỉnh, 12 đô thị loại II, 09 đô thị loại III, 23 đô thị loại IV và 127 đô thị loại V. Tỷ lệ đô thị hóa toàn Vùng đạt 31,16%, tăng 4,6% so với năm 2015.

Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 120/NQ-CP về phát triển bền vững Đồng bằng Sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu, Bộ Xây dựng đã xây dựng, ban hành Kế hoạch hành động của Bộ Xây dựng triển khai thực hiện Nghị quyết 120 với 9 nhóm nhiệm vụ cụ thể. Bộ Xây dựng cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh quy hoạch xây dựng vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại Quyết định số 68/QĐ-TTg (năm 2018).

Theo đó, hệ thống đô thị trong vùng sẽ từng bước được xây dựng theo cấu trúc mạng lưới phù hợp với điều kiện địa lý, sinh thái tự nhiên, thích ứng với biến đổi khí hậu. Các đô thị trung tâm vùng được tổ chức phân bố để trở thành hạt nhân, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của từng tỉnh, trên toàn vùng và góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh tại biên giới Tây Nam tổ quốc.

Cũng theo Bộ Xây dựng, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách, triển khai nhiều giải pháp để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội vùng Đồng bằng Sông Cửu Long. Nhờ đó, khu vực đô thị có sự tăng trưởng cả về số lượng và chất lượng. Bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, hiện đại và có bản sắc. Công tác đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật đô thị được quan tâm, đẩy mạnh, đạt các kết quả cụ thể.

Cùng với đó, các chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật của Ngân hàng Thế giới, các Tổ chức Quốc tế khác về nâng cấp đô thị, cấp nước, thoát nước và xử lý nước thải được triển khai thực hiện có hiệu quả và đều phát huy những kết quả tích cực, góp phần cải thiện đời sống của người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tại các đại phương trong vùng...

Bên cạnh các kết quả tích cực đạt được, công tác triển khai Quy hoạch xây dựng vùng Đồng bằng sông Cửu Long vẫn còn chậm và gặp nhiều thách thức. Tỷ lệ đô thị hóa và tốc độ đô thị hóa của vùng vẫn thấp hơn nhiều so với trung bình toàn quốc. Hệ thống cơ tầng kỹ thuật vùng còn yếu và thiếu đồng bộ. Việc thu gom, xử lý chất thải rắn, xử lý nước thải chưa có nhiều biến chuyển, tỷ lệ xử lý thấp và hầu hết vẫn đang sử dụng các công nghệ lạc hậu…

Quang cảnh Hội thảo.

Trong khi đó, tình hình biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng phức tạp, các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán diễn ra ngày một thường xuyên, kéo theo tình trạng nhiễm mặn, sụt lún nền đất... gây ảnh hưởng ngày một lớn, tác động tiêu cực đến đến cuộc sống người dân. Công tác dự báo, đánh giá chính xác tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng theo các kịch bản và thiên tai cũng còn nhiều hạn chế.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Nghị nhận định: Để khắc phục các tồn tại, hạn chế và giải quyết các thách thức nêu trên, đồng thời để đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống Quy hoạch quốc gia, Quy hoạch vùng và Quy hoạch tỉnh sẽ được thực hiện mới theo Luật Quy hoạch năm 2018, cần thiết phải xây dựng Định hướng phát triển hệ thống đô thị, nông thôn tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, làm cơ sở và nội hàm để xây dựng mới Quy hoạch vùng Đồng bằng sông Cửu Long (do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì xây dựng) và Quy hoạch Hệ thống đô thị và nông thôn quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (do Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng).

Do vậy, Thứ trưởng đề nghị: Tại hội thảo, các chuyên gia, các nhà khoa học và các nhà quản lý tập trung thảo luận một số nội dung. Thứ nhất, là các vấn đề về chính sách trong quản lý phát triển hệ thống đô thị và nông thôn của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đảm bảo yêu cầu về kiểm soát, quản lý đô thị và nông thôn phù hợp với các định hướng, chính sách phát triển đất nước, của vùng trong thời gian tới.

Thứ hai, định hướng hình thành bộ khung, xác định mô hình phát triển, hình thái phát triển của hệ thống đô thị và nông thôn của vùng Đồng bằng sông Cửu Long; tổ chức hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị và nông thôn vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong bối cảnh mới, đảm bảo hình thành cơ sở, nền tảng để phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu; đảm bảo thúc đẩy liên kết vùng, kết nối đồng bộ, hữu cơ giữa đô thị và nông thôn trong Vùng.

Thứ ba, đề xuất giải pháp nâng cao và phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế so sánh và lợi thế cạnh tranh của hệ thống đô thị và nông thôn vùng Đồng bằng sông Cửu Long, trong đó phải xác định được mức độ ưu tiên và việc lựa chọn những vùng đô thị hóa làm động lực cho phát triển, những vùng, lãnh thổ hạn chế phát triển, khu vực cần bảo tồn, bảo vệ, các điểm kết nối đối ngoại…

Thứ tư, đề xuất vấn đề hỗ trợ tài chính cũng như việc huy động nguồn lực thực hiện quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là những dự án phát triển đô thị trọng điểm, các khu vực nông thôn trọng điểm, hạ tầng trọng yếu như đường cao tốc, cảng biển…

Thứ trưởng nhấn mạnh: Các ý kiến trao đổi, thảo luận, tham luận tại Hội thảo sẽ góp phần quan trọng để Bộ Xây dựng và các Bộ ngành có liên quan nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện hệ thống quy hoạch của quốc gia và các cơ chế chính sách trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị trong thời gian tới.

Thành phố Cần Thơ - Đô thị hạt nhân vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Tại Hội thảo, đại diện các tổ chức quốc tế, Cục, Vụ, Viện thuộc Bộ Xây dựng và các chuyên gia tập trung đề cập đến các giải pháp nhằm khắc phục các tồn tại, hạn chế và giải quyết các thách thức trong quy hoạch phát triển hệ thống đô thị và nông thôn vùng Đồng bằng Sông Cửu Long.

Đại diện Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng: Vùng Đồng bằng Sông Cửu Long nên phát triển theo tuyến hành lang phát triển trọng điểm của vùng và tập trung theo cực tăng trưởng trọng điểm dọc các tuyến hành lang tăng trưởng. Phát triển các đô thị trung tâm vùng, trung tâm các tiểu vùng, trung tâm ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao 6 tiểu vùng sinh thái nông nghiệp, trung tâm các vùng tỉnh. Hạn chế tối đa việc mở rộng và phát triển đô thị về phía vùng ngập mặn. Phát triển thích nghi ở các khu vực dễ bị ngập lụt và bị nhiễm mặn. Tăng cường mạng lưới đường bộ cao tốc và mạng lưới đường sắt vùng nhằm khuyến khích tăng trưởng theo cụm đô thị…

Còn theo đơn vị tư vấn Royal Haskoning DHV, định hướng phát triển đô thị vùng Đồng bằng sông Cửu Long theo hướng vành đai động lực đô thị vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong mối quan hệ tổng thể với vùng thành phố Hồ Chí Minh và miền Đông Nam bộ. Vành đai đô thị động lực, một đầu kết nối với vùng thành phố Hồ Chí Minh, một đầu kết nối với Campuchia. Chức năng chủ yếu công nghiệp, thương mại dịch vụ, bao gồm cả những lĩnh vực liên quan tới khối ngành nông nghiệp và những lĩnh vực mới, hiện đại.

Vùng lõi sinh thái Đồng Tháp Mười, có thể tiếp cận từ mọi điểm ở vành đai. Những đô thị chính bên ngoài vành đai, kết hợp trung tâm đầu mối nông nghiệp, kết nối nhanh vào vành đai. Từ năm 2050, định hướng vành đai đô thị sẽ có trên 60% dân số và tập trung trên 60% thu nhập kinh tế của cả vùng…

Huỳnh Biển