Định hình hai vấn đề thương mại lớn sau bầu cử Mỹ

Khi đó, sẽ có những thay đổi đáng kể trong cách tiếp cận vì ông Joe Biden đã có một lịch sử lâu dài tham gia vào chính sách đối ngoại và quan tâm đến các kết quả hợp tác. Cả hai đặc điểm đều gợi ý những điều chỉnh đáng kể trong các phương pháp mà Mỹ sử dụng trên trường quốc tế - được củng cố bằng cách xây dựng các liên minh xung quanh các chủ đề cụ thể và tổng thể các giải pháp đa phương.

Đối với thương mại, điều này có nghĩa là Mỹ sẽ nhanh chóng thay đổi cách tiếp cận với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Việc lựa chọn Tổng giám đốc tiếp theo của WTO đã bị cản trở bởi sự phản đối của Mỹ. Quá trình này đã được kéo dài đến hiện nay, với hy vọng rằng cuộc bầu cử sẽ đưa ra sự rõ ràng hơn về lợi ích của Mỹ trong 4 năm tới. Nếu chính quyền Trump tiếp tục chặn việc bổ nhiệm tổng giám đốc mới, WTO có thể hoãn quyết định cho đến tháng 01 năm 2021. Tất cả các vị trí được bổ nhiệm về mặt chính trị ở Mỹ, bao gồm Đại diện Thương mại Mỹ và Đại sứ Mỹ tại WTO, sẽ cần được thực hiện. Việc bổ nhiệm này được thông qua bởi Thượng viện có thể là một quá trình dài và đầy khó khăn. Thành phần cuối cùng của Thượng viện hiện chưa rõ ràng. Có một cuộc bầu cử nước rút ở bang Georgia sẽ rất khốc liệt, vì kết quả sẽ quyết định đảng nào trong số hai đảng của Mỹ kiểm soát Thượng viện. Hiện tại, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Mitch McConnell vẫn là Lãnh đạo Đa số Thượng viện. McConnell có một lịch sử lâu dài trong việc ngăn chặn các hành động của một Nhà Trắng thuộc đảng Dân chủ. Nếu ông vẫn giữ chức vụ và lập trường của mình thì có thể là một quá trình lâu dài để chính quyền của ông Biden có được các vị trí trong Nhà Trắng.

Ngoài những thay đổi ở cấp cao nhất, chính quyền mà ông Biden là tổng thống sẽ phải tái thiết lại toàn bộ các bộ phận của bộ máy hành chính Mỹ, vốn đã bị bỏ trống một cách đáng báo động trong một thời gian dài. Nếu sự gián đoạn ở phía trên không đủ cản trở để thúc đẩy các chính sách mới, thì vẫn chưa rõ chính xác những gì cả hai bên sẽ muốn đạt được, đặc biệt là về các vấn đề thương mại. Theo truyền thống, các đảng viên Dân chủ tỏ ra hoài nghi hơn về thương mại. Lập trường này đã thay đổi theo quan điểm của dư luận Mỹ để dễ dàng tiếp nhận thương mại như một yếu tố tiềm năng có lợi. Nhưng vẫn chưa rõ đảng Dân chủ sẽ phản ứng như thế nào đối với các sáng kiến thương mại cụ thể. Cũng không chắc những người Cộng hòa sẽ tiếp cận thương mại như thế nào. Trong quá khứ, thương mại tự do là một nền tảng quan trọng trong nền tảng đảng. Tổng thống Donald Trump đã tranh cãi cách tiếp cận này và không rõ đảng Cộng hòa sẽ chọn cách giải quyết thương mại như thế nào trong vài năm tới. Để có được sự rõ ràng bên trong, cả hai bên sẽ mất thời gian. Nhìn chung, thương mại sẽ không phải là ưu tiên hàng đầu. Thay vào đó, chính quyền của ông Biden và Quốc hội Mỹ sắp tới có thể sẽ tập trung thời gian và sự chú ý đáng kể vào một loạt các mục chính sách trong nước bao gồm xử lý đại dịch leo thang và hậu quả kinh tế do gián đoạn từ đại dịch.

Nhưng có hai vấn đề thương mại cụ thể có thể sẽ xuất hiện đầu tiên, đó là Trung Quốc và CPTPP. Mặc dù không có nhiều sự rõ ràng về thương mại trong những ngày đầu của chính quyền Biden, nhưng có thể dự đoán chắc chắn rằng chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc sẽ không thay đổi nhiều như nhiều người có thể mong đợi. Hai bên đảng Dân chủ và Cộng hòa có thể không biết chính xác quan điểm của mình trong nhiều vấn đề khác nhau, nhưng cả hai đều thống nhất rằng Trung Quốc vẫn là một đối thủ cạnh tranh chiến lược, đòi hỏi một lập trường mạnh mẽ của Mỹ. Hình thức và cách tiếp cận để đối phó với Trung Quốc sẽ khác, tập trung nhiều hơn vào việc hợp tác với các nước khác trong hệ thống quốc tế và một cách tiếp cận có mục tiêu và sắc thái hơn để giải quyết các vấn đề cụ thể. Kỳ vọng ít phụ thuộc hơn vào các công cụ không chính thống, mặc dù những khó khăn trong việc đưa ra các chính sách thông qua Quốc hội có thể đồng nghĩa với việc tiếp tục sử dụng các Lệnh hành pháp cho các ưu tiên thương mại. Bộ Tài chính Mỹ đang kiếm được rất nhiều tiền từ việc thu nhiều loại thuế quan từ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc và các nơi khác. Một số mức thuế này có thể sẽ biến mất, đặc biệt là những mức thuế áp lên các đồng minh của Mỹ. Tuy nhiên, phần lớn thuế quan với Trung Quốc sẽ vẫn được áp dụng.

Một vấn đề quan trọng khác đối với các nhà quan sát thương mại của Mỹ là cách tiếp cận của ông Biden đối với Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Ông Biden là Phó Tổng thống Mỹ thời chính quyền Obama khi Mỹ là đối tác tích cực trong hiệp định tiền thân, TPP. Do đó, nhiều người mong đợi Mỹ sẽ nhanh chóng trở thành thành viên của CPTPP. Mặc dù có một loạt lý do hợp lý để Mỹ tham gia thỏa thuận, nhưng các vấn đề thực tế có thể sẽ ngăn cản sự tham gia của Mỹ trong một thời gian. Ngoài những khó khăn trong việc định vị các vị trí chủ chốt trong Cơ quan đại diện Thương mại, Nhà nước, Thương mại và các vấn đề khác, và những thách thức trong việc chuyển đổi các ưu tiên chính sách trong Quốc hội về thương mại, còn có một thời hạn sẽ vô cùng thách thức. Trước khi Mỹ có thể tham gia vào các cuộc đàm phán thương mại với bất kỳ bên nào, Mỹ cần phải có một thứ gọi là Quyền Xúc tiến Thương mại (TPA). TPA cung cấp các hướng dẫn của quốc hội về những ưu tiên chính sách nào cần được đưa vào thỏa thuận cuối cùng để nhận được một biểu quyết. Nếu thiếu TPA, Quốc hội có thể cắt bỏ bất kỳ thỏa thuận tiềm năng nào. Việc phê duyệt TPA hiện tại sẽ hết hạn vào ngày 1 tháng 7 năm 2021. Quốc hội chưa bao giờ chấp nhận bỏ phiếu về TPA, vì có một số ưu điểm trong việc thúc đẩy thông qua luật thương mại. Để Mỹ tham gia lại các cuộc đàm phán về CPTPP, sẽ cần phải bắt đầu trước khi kết thúc TPA hoặc đang trong quá trình phê duyệt TPA. Cả hai bước này sẽ là khó khăn trong năm tháng đầu tiên của chính quyền Biden.

Sự cởi mở thương mại không phải là một phần của chiến dịch đối với bất kỳ ứng viên tổng thống nào và không rõ liệu ông Biden có muốn sử dụng vốn chính trị của mình để thúc đẩy một chương trình nghị sự thương mại có khả năng gây tranh cãi trong chính quyền hay không. Việc đạt được những kết quả cụ thể khác nhau trên thực tế sẽ mất nhiều thời gian hơn mong đợi và cuối cùng có thể không dẫn đến sự thay đổi nhiều như một số dự đoán.

Tiến Dũng