Điều trị đạo đức giả?

Theo nghĩa đen thì đạo là con đường, đức là tính tốt. Nói rộng ra, đạo đức là hệ thống quy tắc, chuẩn mực xã hội mà con người dựa vào đó, tự giác điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng và xã hội.

Đạo đức giả hiểu một cách đơn giản là hành vi dùng lời nói, cử chỉ, việc làm hay ho, đẹp đẽ bề ngoài để che đậy ý nghĩ đen tối và tình cảm thấp hèn bên trong của một người nhằm thỏa mản nhu cầu, mục đích cá nhân.

Người có thói đạo đức giả được hiểu là kiểu người: “Khẩu phật tâm xà/ Miệng nam mô/ bụng bồ dao găm” hay “ Nghe đồn cha mẹ anh hiền/ cắn cơm không bể cắn tiền bể hai” hoặc: “Bề ngoài thơn thớt nói cười/ mà trong nham hiểm giết người không dao”…

Người có thói đạo đức giả là người lúc nào cũng đeo một chiếc mặt nạ trên mặt

Cũng vì được che đậy kỹ lưỡng như thế nên đạo đức giả rất khó bị phát hiện cho dù nó nhan nhản ở khắp mọi nơi thậm chí nó còn chung sống hòa bình với cộng đồng. Đạo đức giả được ví như một căn bệnh nguy hiểm đang làm mất dần đi những giá trị tốt đẹp của con người và cuộc sống.

Đạo đức giả hiện diện ở khắp nơi, từ trong các mối quan hệ thân thiết: gia đình, họ hàng, bạn bè, đồng nghiệp… cho đến các mối quan hệ ngoài xã hội.

Gia đình là nơi mà biểu hiện đạo đức giả thường có mức độ nhẹ nhất. Đó là những lời bào chuốt, bóng bẩy, đẩy đưa, khen chê không đúng sự thật, cốt làm hài lòng nhau. Chẳng hạn, khi bà chị hẹn dắt con sang chơi, em vẫn làm giọng hồ hởi mời gọi, còn khen cháu ngoan ngoãn, dễ thương mặc dù trong lòng chẳng những không muốn mà còn rất bực vì cháu tăng động quá, quậy quá lung tung.

Trong cơ quan, lúc nào đồng nghiệp cũng ra vẻ lịch sự ân cần, làm như quan tâm, chiếu cố nhau, khi cần thiết không ngại buông lời từ bi bác ái, nhưng chỉ cần khuất sau lưng là sẵn sàng vì lợi ích cá nhân mà đơm đặt, ám hại lẫn nhau. Có người vì mấy đồng lương tăng, vì cái chức vụ bé con cũng có thể mắt lấp tai ngơ trước thảm họa giáng xuống bạn bè. Bên ngoài thì tỏ ra thông cảm, chia sẻ, rơi nước mắt… nhưng vào trong cuộc họp, dù biết rõ bạn bị hàm oan vẫn im thin thít.

Gương mặt thật bao giờ cũng đẹp hơn mặt nạ

Ngoài xã hội, làm từ thiện thì rêu rao hình ảnh, đánh bóng tuổi tên trong khi ở nhà bố mẹ cháo rau, anh em cơm hẩm. Mấy tay gian thương rao giảng đạo đức thương trường. Mấy “anh chị” bán hàng đa cấp, biết tỏng mình đang lừa gạt người nông dân thiệt thà, tội nghiệp vẫn “tuyên truyền” ra rả như đang làm từ thiện. Mấy vị chuyên gia tâm lý nói chuyện nghĩa nhân trong khi bản thân tha hóa, gia đạo bất hòa.

Điều trị căn bệnh đạo đức giả, tất nhiên không giống như điều trị các căn bệnh thực thể. Nó không dựa hoàn toàn vào các phương tiện y học. Công cụ tốt nhất để điều trị căn bệnh này là giáo dục. Mỗi cá nhân tự thay đổi nhận thức là chủ quan và lĩnh hội giáo dục là khách quan.

Không nói lời giả nhân giả nghĩa, xu nịnh, tâng bốc… đồng thời tẩy chay, không thích, không nghe, không hưởng ứng nó, mới loại trừ được thói đạo đức giả. Có cung ắt có cầu. Khi nào, ở đâu, người ta vẫn còn thích nghe những lời giả nhân giả nghĩa, còn tâm lý cả tin thì ở đó, thói đạo đức giả vẫn còn “chốn dung thân”.

Cần phân biệt đạo đức giả với cách giao tiếp ứng xử khéo léo trong cuộc sống. Những lời nói “dễ nghe” khiến các mối quan hệ xung quanh mình thêm lãng mạn, dễ chịu, đằng sau nó không phải là một dã tâm, một mưu cầu lợi ích cá nhân, không làm hại bản thân, bạn bè, đối tác, cộng đồng và xã hội thì không được xem là đạo đức giả.

Cuộc sống sẽ tươi đẹp hơn nếu mỗi người biết sống trung thực với chính mình

Thay đổi nhận thức và hành vi của một con người hoàn toàn không phải là một việc dễ dàng. Tuy nhiên cuộc sống là một chuỗi phấn đấu để đạt đến chân thiện mỹ của con người. Nếu biết cố gắng, chúng ta sẽ sỡ hữu một cuộc sống hạnh phúc hơn, xã hội cũng theo đó mà tốt đẹp hơn.

Chính vẻ đẹp của đạo đức tạo nên sự khác biệt giữa con người. Nhưng tuyệt đối không phải là “hàng giả”. Nếu chưa lâm bệnh, chúng ta nên cảnh giác đừng để mình bị lây bệnh.

Tóm lại, nếu hàng giả làm suy sụp nền kinh tế thì đạo đức giả sẽ làm suy yếu nền văn hóa của một đất nước.

LƯƠNG GIA