Điều kiện nào giúp Việt Nam thu hút mạnh đầu tư nước ngoài vào giáo dục?

Khảo sát học phí trường quốc tế mới nhất của ExpatFinder cho thấy học phí trung bình hàng năm của các trường quốc tế tại Việt Nam là 17.940 đô la, xếp thứ 13 trên toàn thế giới và xếp thứ 5 tại châu Á, sau Trung Quốc, Singapore, Hong Kong và Australia.

Theo ông Troy Griffiths, sau hơn 1 năm Nghị định 86/2018/NĐ-CP quy định về hợp tác, đầu tư của nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục, có hiệu lực từ ngày 01/08/2018, đi vào đời sống, mối quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài vào giáo dục, cụ thể là lập các trường quốc tế, đã tăng lên đáng kể.

Trước thời điểm Nghị định 86/2018/NĐ-CP có hiệu lực, các nhà đầu tư nước ngoài đã gặp phải nhiều rào cản trong hoạt động đầu tư lĩnh vực giáo dục. Ví dụ, quy định giới hạn tỷ lệ học sinh Việt Nam 10% đối với cấp tiểu học và 20% đối với cấp trung học, khiến các trường quốc tế tại Việt Nam phụ thuộc nhiều vào tuyển sinh học sinh nước ngoài.

Từ khi Nghị định này có hiệu lực, các trường quốc tế đã tận dụng cơ hội và thúc đẩy hoạt động tuyển sinh học sinh Việt Nam. “Động thái này chắc chắn đã các tác động thu hút các nhà đầu tư nước ngoài cân nhắc cơ hội hấp dẫn của thị trường giáo dục quốc tế tại Việt Nam” – ông Troy Griffiths với nhiều kinh nghiệm đầu tư ở thị trường Việt Nam, nhận định.

Ông Troy Griffiths, Phó Tổng giám đốc Savills Việt Nam

Dù thời điểm này vẫn còn là quá sớm để hiểu hết được tác động của Nghị định 86/2018/NĐ-CP, tuy vậy có thể thấy mức độ quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài đến lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam đã tăng đáng kể. FDI vào giáo dục trong giai đoạn từ tháng 8/2019 khi Nghị định 86/2018/NĐ-CP có hiệu lực đến tháng 10/2019 đã đạt 97 triệu đô-la. Các hoạt động M&A, cụ thể là mua cổ phiếu trong lĩnh vực giáo dục, chiếm đa số - 37% trong tổng FDI giai đoạn này. Điều này cho thấy rõ rằng các nhà đầu tư nước ngoài đang quan tâm đến chiến lược hợp tác hơn để giảm thiểu rủi ro.

Tuy vậy, xét một cách tổng thể thì giáo dục chỉ chiếm chưa đến 2% tổng lượng FDI vào Việt Nam. Chi phí thuế cao, yêu cầu về nhân sự, yêu cầu số vốn tối thiếu đối với đầu tư nước ngoài, cùng với quy trình phê duyệt phức tạp là một số rào cản đáng kể đối với nhà đầu tư nước ngoài.

“Cùng với Nghị định 135/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 46/2017/NĐ-CP ngày 21/4/2017 của Chính phủ quy định về điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực giáo dục đã đơn giản hóa yêu cầu về mặt pháp lý, vận hành và rút ngắn quy trình thủ tục hành chính, Nghị định 86/2018/NĐ-CP giảm yêu cầu về nhân sự và tăng hạn mức tuyển sinh học sinh Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động đầu tư vào giáo dục” – ông Griffiths nói.

Tuy nhiên, Nghị định 86/2018/NĐ-CP vẫn yêu cầu giấy phép kinh doanh và giấy phép thành lập cơ sở giáo dục - thủ tục này khác so với các lĩnh vực đầu tư có điều kiện khác (chỉ yêu cầu giấy phép kinh doanh). Bên cạnh đó, Nghị định này cũng chưa đơn giản hóa pháp nhân. “Nhà đầu tư trong lĩnh vực giáo dục cần thành lập trường – đây là một pháp nhân. Nhưng để thành lập trường, nhà đầu tư phải thành lập doanh nghiệp và có tư cách pháp nhân. Thủ tục này tạo ra 2 pháp nhân, từ đó có thể gây chồng chéo trong cơ cấu tổ chức. Nếu những quy định này rõ ràng và đơn giản hơn, thì tôi cho rằng Việt Nam sẽ đón dòng đầu tư nước ngoài mạnh mẽ vào giáo dục” – ông Griffiths nói.

Số lượng người nước ngoài đến làm việc tại Việt nam đang tăng, mang theo gia đình của họ, từ đó tạo ra một lượng cầu đáng kể cho giáo dục quốc tế, đặc biệt là tại các thành phố thu hút nhiều FDI. Trong năm 2018, Việt Nam có hơn 320.000 lao động nước ngoài, tăng trung bình 8%/năm từ năm 2008. Một khảo sát trên các lao động nước ngoài năm 2019 của HSBC đã cho thấy Việt Nam tăng hạng từ vị trí 19 lên vị trí 10 trên bảng xếp hạng các nước có "môi trường làm việc và sống hấp dẫn" bởi chi phí sinh hoạt thấp và thu nhập đang tăng lên.

Hoàng Bách