Điều gì sau tuyên bố của Thổ với vùng đất thuộc Nga?

Mới đây, kênh truyền hình TRT-1 của Thổ Nhĩ Kỳ thậm chí còn công bố một bản đồ cho thấy Bắc Caucasus của Nga, vùng Volga và một phần Siberia - nơi sinh sống của các dân tộc nói tiếng Thổ nằm trong vùng ảnh hưởng của Ankara.

Trước tình hình trên, giới phân tích tại Nga cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ chỉ là một cường quốc khu vực với nền kinh tế có vấn đề, không đủ khả năng cho tham vọng như vậy. Dù sao họ cũng là “chư hầu” của Hoa Kỳ, nhưng liệu có đáng xem nhẹ tham vọng tân Ottoman của Ankara?

Đánh giá cho rằng thảm họa địa chính trị năm 1991 đã mở ra một cơ hội lớn cho Thổ Nhĩ Kỳ và họ đã nắm bắt thành công. Ankara - quốc gia không bao giờ được phép gia nhập Liên minh châu Âu, đã liên tục xây dựng dự án của riêng mình trong ba thập kỷ, có thể cạnh tranh với Liên minh Á - Âu. Nhưng họ làm điều đó theo những cách hơi khác.

EU bắt đầu với một liên minh kinh tế cùng có lợi, và sau đó chuyển sang hội nhập chính trị. Ban đầu, Thổ Nhĩ Kỳ không có cơ hội như vậy nên đã chọn con đường “quyền lực mềm”, lấy bản sắc làm nền tảng. Có thể chỉ ra một cách điều kiện 4 "vòng tròn" mà trong đó sự mở rộng về văn hóa, giáo dục, kinh tế và chính trị liên tục diễn ra.

Đầu tiên bao gồm nước láng giềng Azerbaijan, các quốc gia Nam và Bắc Caucasus. Thứ hai bao gồm Trung Á. Vùng thứ ba là các khu vực của Nga, nơi sinh sống chủ yếu của nhiều dân tộc nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ.

Ý định này thoạt nghe có vẻ khó tin, khi nó bao gồm cường quốc hàng đầu của EU là Đức, nơi cộng đồng người Thổ Nhĩ Kỳ lớn nhất sinh sống. Có thể thấy Nga đang ở vị trí thứ ba và các đồng minh trong CSTO đứng thứ hai. Vậy "Quyền lực mềm" của Ankara hoạt động như thế nào?

Thổ Nhĩ Kỳ đang mở rộng ảnh hưởng của mình tới các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ

Ảnh hưởng của Thổ Nhĩ Kỳ đến thông qua sự phát triển của một mạng lưới rộng khắp các tổ chức, hiệp hội và cộng đồng, các chương trình giáo dục và những dự án chung, hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp trung thành.

Do đó, một nhóm vận động hành lang ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ có ảnh hưởng và giới tinh hoa "tư duy Thổ Nhĩ Kỳ" địa phương được hình thành. Đặc biệt, Cơ quan Hợp tác và Phát triển của người Thổ Nhĩ Kỳ hoạt động trên lãnh thổ Nga, đặt ra mục tiêu “phát triển các nhà lãnh đạo chính trị xứng đáng”.

Bên cạnh đó là TÜRKSOY - Viện quốc tế nghiên cứu về Văn hóa Thổ Nhĩ Kỳ với ngôn ngữ giao tiếp chính thức là tiếng Thổ, các trung tâm văn hóa của Viện đã phát triển rộng khắp.

Ngoài ra còn giáo phái Nurcular, thúc đẩy hệ tư tưởng của người theo chủ nghĩa Pan - Turkist và tự đặt mục tiêu giới thiệu những người ủng hộ mình vào cơ quan nhà nước, quân đội và cơ cấu thực thi pháp luật, cũng như nhiều cơ quan khác.

Khu vực hoạt động chính của họ là tại Transcaucasia, Trung Á, Altai của Nga, Tatarstan, Bashkortostan, Khakassia, Sakha và Tuva. Không có gì ngạc nhiên khi an ninh Nga bắt đầu chống lại hoạt động như vậy. Nurcular bị cấm ở Nga vì có tư tưởng cực đoan. Tuy nhiên, hoạt động tuyên truyền thân Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang được thực hiện thông qua mạng xã hội.

Tham vọng tân Đế chế Ottoman của Thổ Nhĩ Kỳ là rất lớn

Tại sao tất cả những điều này được thực hiện? Ankara có thực sự hy vọng rằng một ngày nào đó Tatarstan hoặc Bashkortostan sẽ quyết định ly khai khỏi Liên bang Nga và gia nhập Thổ Nhĩ Kỳ?

Trên thực tế, mọi thứ phức tạp hơn nhiều. Chính trị được quyết định bởi cơ sở kinh tế, nhưng ở đây mọi thứ không đơn giản như vậy. Tổng thống Erdogan đã đặt nền tảng kinh tế cho dự án hội nhập “Turan vĩ đại”.

Chiến thắng chung của Baku và Ankara tại Nagorno-Karabakh cho phép Thổ Nhĩ Kỳ mở một hành lang vận tải trên bộ tới các nước đồng minh láng giềng Azerbaijan và thông ra biển Caspian.

Điều đó thay đổi rất nhiều. Giờ đây, Thổ Nhĩ Kỳ không chỉ nhận được quyền tiếp cận trực tiếp các nguồn tài nguyên của thềm lục địa Biển Caspian, mà còn có cơ hội ngăn chặn các luồng hàng hóa quá cảnh từ châu Á sang châu Âu từ Nga, biến thành một "siêu cường hậu cần". Điều này có nghĩa là các nước Trung Á đang tham gia vào dự án kinh tế chung, cạnh tranh với "Bắc - Nam" của Nga.

Đó không phải tất cả, đã có một đường ống thay thế đưa khí đốt Azerbaijan đến Nam Âu qua Thổ Nhĩ Kỳ. Việc tiếp cận Biển Caspian có thể mang lại sức sống thứ hai cho dự án đường ống xuyên biển, sẽ đưa khí đốt của Turkmen và Kazakhstan qua TANAP, bỏ qua "Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ" của Nga.

Dầu khí là nền tảng của toàn bộ sức mạnh Nga. Điều này có nghĩa là một cuộc xung đột gần như sắp xảy ra giữa Điện Kremlin và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, Kazakhstan có nguy cơ trở thành người đầu tiên.

Ví dụ, lý do của sự leo thang có thể là vấn đề "lãnh thổ phía bắc", nơi sẽ xảy ra một số hành động khiêu khích chống Nga đối với người dân địa phương, kéo theo hành động trả đũa của Moskva.

Sau đó "vị cứu tinh" Thổ Nhĩ Kỳ, vốn đã giúp Azerbaijan, có thể can thiệp. Một cuộc cãi vã với "láng giềng phương Bắc" sẽ đẩy Nur-Sultan vào vòng tay Ankara và thuyết phục các nước cộng hòa Trung Á khác về nhu cầu hội nhập kinh tế, quân sự và chính trị chặt chẽ hơn xung quanh Ankara, quốc gia tự cho mình là trung tâm của vĩ mô - thống nhất khu vực thay thế cho Nga, trái ngược với Moscow.

Nếu điều gì đó tương tự như sự kiện ở Donbass bắt đầu tại Bắc Kazakhstan, thì một điểm nóng bất ổn thường trực sẽ xuất hiện ở biên giới Nam Urals, gây ra mối đe dọa cho các vùng công nghiệp trọng điểm của Nga.

Vì vậy, Moskva đang tiếp cận một cách suôn sẻ "vòng tròn" ảnh hưởng thứ ba của Thổ Nhĩ Kỳ. Ankara đang thúc đẩy mạnh mẽ và hiệu quả dự án hội nhập, thay thế cho Liên minh Á - Âu, vốn đang nhấn chìm nhiều nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ.

Ông Erdogan càng làm điều đó tốt hơn thì càng có nhiều nghi ngờ nảy sinh trong tâm trí của giới tinh hoa địa phương “phát triển đúng cách” ở các vùng Nga nói tiếng Thổ.

Và đây là những điều kiện tiên quyết cho chủ nghĩa ly khai, có nguy cơ quay trở lại chương trình nghị sự như năm 1991, nếu một cuộc đảo chính và xung đột dân sự tiếp theo xảy ra ở Nga.

Chí Linh