Điệp viên tình nguyện Tolkachev có giá trị nhất của CIA (Phần 3)
Tolkachev không phải là một đảng viên Đảng Cộng sản Liên Xô. Anh ta nói rằng đã mất hứng thú với chính trị. Nhưng có lẽ động lực khiến Tolkachev làm việc cho CIA là muốn trả thù lịch sử.
Bản ghi nhớ còn kết luận rằng Liên Xô có thể sẽ bị tổn hại rất lớn khi Washington sở hữu các thông tin này. Bản ghi nhớ tiếp tục khẳng định thông tin mà Tolkachev cung cấp về số liệu chi tiết các hệ thống vũ khí mới của Liên Xô có thể sẽ không bao giờ thu thập được từ các nguồn tình báo khác dù tốn nhiều năm và nó "có giá trị không thể tính toán".
Tháng 5-1979, CIA đã tổ chức một cuộc hội thảo ba ngày với sự tham gia của một nhóm nhỏ “khách hàng cao cấp” đã dùng “sản phẩm” của Tolkachev. Những người này bao gồm các chuyên gia phân tích của cả hai cơ quan tình báo dân sự và quân sự Mỹ.
David Rolph, nhân viên CIA thứ hai tiếp xúc với Tolkachev.
Sự đồng thuận của nhóm này là: những thông tin mà Tolkachev cung cấp rất ấn tượng. Đại diện quân đội Mỹ tham dự hội thảo cho rằng các dữ liệu của Tolkachev đã “giúp họ tiến xa tới 5 năm - khoảng thời gian dành cho nghiên cứu và phát triển”. Vì vậy, Tolkachev đã trở thành một trong những điệp viên có giá trị nhất và hiệu quả nhất trong lịch sử của CIA.
Tolkachev không phải là một đảng viên Đảng Cộng sản Liên Xô. Anh ta nói rằng đã mất hứng thú với chính trị. Nhưng có lẽ động lực khiến Tolkachev làm việc cho CIA là muốn trả thù lịch sử.
Lý do muốn trở thành điệp viên
Mẹ vợ của anh ta bị hành quyết và bố vợ bị đưa vào các trại lao động trong những năm 1930. Tolkachev cũng là người bất mãn với chính quyền. Khi được hỏi trong cuộc họp riêng đầu tiên với CIA về động cơ để tiếp cận tình báo Mỹ, Tolkachev nói rằng anh ta là "kẻ bất đồng chính kiến từ tận đáy lòng”.
Anh ta muốn chống lại chính quyền Xô Viết và đã làm như vậy bằng cách tiết lộ bí mật quân sự của nước nhà cho Mỹ. Một nhân viên của CIA, người làm việc trực tiếp với Tolkachev, nhận thấy rằng dường như anh ta quyết tâm gây ra những thiệt hại tối đa có thể đối với Liên Xô, bất chấp những rủi ro.
Tolkachev biết rõ hình phạt dành cho kẻ phản quốc là tử hình nhưng anh ta không muốn chết dưới bàn tay của KGB, do đó đã yêu cầu và nhận được một viên thuốc độc từ CIA để sử dụng trong trường hợp bị bắt.
Tolkachev giải thích thêm rằng đã quyết định hợp tác với CIA từ "5 - 6 năm trước”, nhưng muốn chờ cho đến khi "con trai lớn lên". Tolkachev viết: "Tôi hiểu rằng trong trường hợp bị lộ, gia đình tôi sẽ phải đối mặt với một thử thách nghiêm trọng". Lúc đầu, anh ta nghĩ sẽ cố gắng thiết lập liên lạc với CIA tại một cuộc triển lãm của Mỹ, nhưng hành động này không được an toàn. Sau đó, anh ta bắt đầu đi bộ xung quanh khu vực Đại sứ quán Mỹ. Với tấm thẻ ngoại giao, Tolkachev hy vọng có cơ hội để tiếp cận một người Mỹ.
Cuộc gặp đầu tiên giữa CIA với Tolkachev vào tháng 1-1979 là một sự kiện bước ngoặt. Những thông tin mà Tolkachev cung cấp đã thuyết phục tất cả, cả những người hoài nghi cực đoan nhất, rằng CIA đã được tiếp xúc với một “điệp viên tình nguyện” có tiềm năng to lớn. Nhưng làm thế nào để tổ chức các cuộc gặp với Tolkachev ngay tại Moscow dưới sự giám sát chặt chẽ của KGB lại là một câu hỏi lớn.
Hoạt động ngầm giữa Moscow
Trong trường hợp này, một kỹ thuật được sử dụng để qua mặt KGB là làm sao phải che giấu danh tính của viên sĩ quan được cử đi gặp Tolkachev. Kỹ thuật này lần đầu tiên được sử dụng trong các hoạt động gián điệp vào tháng 6-1980. Cụ thể, John Guilsher lái xe đến tòa nhà Đại sứ quán Mỹ vào khoảng 19.20 phút với bề ngoài có vẻ đã được mời đến ăn tối tại căn hộ của một quan chức Đại sứ quán.
Tolkachev sao chép tài liệu mật bằng một chiếc máy ảnh
Khi vào bên trong, Guilsher đã cải trang và rời khỏi tòa nhà bằng một chiếc xe khác, do đó không bị theo dõi bởi các nhân viên KGB đang phục sẵn bên ngoài. Sau khi kiểm tra để xác định mình không có “đuôi”, Guilsher, khi đó vẫn ở trong xe, cải trang thành một người lao động Nga rồi rời khỏi xe và đi bộ hoặc sử dụng phương tiện giao thông công cộng để tới một nhóm điện thoại hẹn gặp Tolkachev tại một địa điểm đã chuẩn bị từ trước. Sau cuộc gặp, Guilsher trở lại chiếc xe của mình, thay lại quần áo và lái xe về Đại sứ quán.
Giai đoạn cuối mùa hè và đầu mùa thu năm 1983 báo hiệu rằng những ngày hoạt động tốt nhất của Tolkachev đã qua. Từ đó về sau, một loạt các vấn đề đã làm giảm hiệu quả hoạt động của Tolkachev cho đến khi anh ta bị bắt vào một ngày vẫn không xác định - khoảng nửa đầu năm 1985.
Giữa tháng 9 đến tháng 10-1983, năm nỗ lực của CIA nhằm tổ chức một cuộc gặp với Tolkachev đã thất bại. Tolkachev đã ba lần báo hiệu một sự sẵn sàng gặp mặt nhưng không xuất hiện tại các điểm hẹn. Trong hai lần còn lại, Tolkachev đồng ý gặp nhưng không có nhân viên CIA nào đến điểm hẹn.
Cuối cùng, vào giữa tháng 10, nhân viên CIA và Tolkachev đã gặp nhau và trao đổi 16 trang tài liệu viết tay cùng một mảnh giấy ghi chú nhưng không có phim, ảnh - vì lý do an ninh nên Tolkachev không thể chụp ảnh tài liệu.
Nhân viên CIA đã đưa cho Tolkachev một mảnh giấy lưu ý về các vấn đề an ninh, một số yêu cầu mới, hai máy ảnh mini mới được ngụy trang cùng các hướng dẫn đi kèm, một chiếc đồng hồ, một lịch trình cuộc gặp dự kiến cho tương lai, một số miếng vàng trang sức các loại, và một số cuốn tiểu thuyết và kiến trúc mà Tolkachev yêu cầu.
(Còn tiếp)
