'Điên' với Thái Phiên

Hỏi tại sao không làm rầm rộ để quảng bá sách, Thái Phiên cười: “Nếu sách tôi có sức hút với bạn đọc thì hữu xạ tự nhiên hương, đâu cần phải PR. Vả lại là sách ảnh khỏa thân, chả lẽ lại kêu mấy cô người mẫu bận áo dài ra giới thiệu sách thì kỳ lắm”.

Bắt đầu chụp ảnh khỏa thân cách đây 26 năm, lúc đó Thái Phiên hoàn toàn chưa có chút kinh nghiệm gì với thể loại này. Thái Phiên nhớ lại ngày đó chụp ảnh khỏa thân bị nhiều người coi như là phạm tội. “Ngày đó toàn phải chụp lén lút, giấu giếm. Nhưng người ngoài nhìn vào bảo tôi chụp ảnh đồi trụy. Thậm chí gia đình, bạn bè rồi cả cô giáo của con mình cũng nói như thế. Áp lực nhiều lắm!”- Thái Phiên kể. Chụp ảnh lén lút, khoe thì cũng phải lén lút luôn. Chỉ vài người bạn được xem. “Như thế cũng là vui lắm rồi bởi bạn bè cũng có nhiều người am hiểu về nghệ thuật, họ khen chê, bình phẩm giúp cho tôi có thêm chút kinh nghiệm để làm tiếp”- Thái Phiên nói.

Đàn nguyệt cầm.

“Của để dành”

Đầu năm 2008, Thái Phiên định tổ chức triển lãm ảnh khỏa thân và xuất bản sách. Bộ sưu tập với hàng ngàn bức ảnh khỏa thân của 16 năm miệt mài đã được chọn lọc kỹ để lựa ra hơn 80 bức ảnh cho triển lãm Xuân thì và cuốn sách ảnh cùng tên. Cuốn Xuân thì được phép phát hành, triển lãm cũng đã có giấy phép được tổ chức tại Hà Nội. Nhưng đùng một cái, đúng vào thời điểm triển lãm thì đột nhiên chủ phòng tranh mà Thái Phiên thuê lại xin hoãn lại vì... “mặt bằng đang kẹt”. Thái Phiên lại chạy đi xin lùi thời hạn triển lãm nhưng lần này thì cơ quan chức năng lắc đầu. Chạy vô Huế xin triển lãm nhưng lại bị từ chối.

Ba lần chạy giấy phép triển lãm, ngược xuôi riết khiến Thái Phiên nản. “Tôi thề sẽ không bao giờ đi xin phép triển lãm nữa. Mình mong muốn được đưa cái đẹp đến cho công chúng thưởng ngoạn nhưng mỗi lần đi xin giấy phép đều là sự hành xác. Thà rằng tôi biết được lý do sao không cấp. Ảnh của tôi vi phạm những gì, ở chỗ nào? Chẳng ai chịu đứng ra trả lời mà cứ né tránh, chỉ chỗ nọ chỗ kia để tôi phải chạy tới chạy lui. Sau lần xin phép triển lãm với bộ ảnh Xuân thì không xong, tôi rất sợ hai từ triển lãm. Giờ nếu có tổ chức nào đứng ra triển lãm ảnh khỏa thân thì tôi tham gia. Còn lại thì... tôi để nhà tự ngắm vậy”.

Thái Phiên nói cuốn Xuân thì ra mắt được cũng do may mắn bởi sau đó một thời gian, việc quản lý ảnh khỏa thân đã chặt chẽ hơn, nhiều cô người mẫu cũng bị phạt, bị dư luận lên án vì chụp ảnh khỏa thân. Thậm chí trang facebook của Thái Phiên cũng bị đóng cửa mấy lần khi đưa ảnh khỏa thân lên. Nhưng trong cái rủi lại có cái may khi cuốn sách ảnh Xuân thì ra mắt đã được không chỉ công chúng mà cả chuyên môn cũng đón nhận. Thái Phiên đã được Cúp đồng do Hội Nghệ sỹ nhiếp ảnh Việt Nam trao tặng cho cuốn Xuân thì (năm đó không có giải vàng và giải bạc). Rồi năm 2014, Thái Phiên lại được Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Đặc biệt Xuất sắc (E.VAPA/G- Gold Excellence Artist of Vietnam Association of Photographic Artist) với bộ ảnh Bước thời gian.

Giai điệu.

Dù được giải nhưng Thái Phiên vẫn chưa dám nghĩ đến việc ra mắt cuốn sách ảnh. Dù năm 2013 Thái Phiên đã hoàn tất bản thảo cho cuốn Miền cổ tích nhưng anh vẫn cất kỹ trong ngăn kéo. Mãi tới khi biết tin nhiếp ảnh gia Hạo Nhiên ra mắt triển lãm và cuốn sách ảnh khỏa thân mang tên Tạo tác, Thái Phiên mới cho đây là cơ hội để Miền cổ tích có thể ra mắt được. Lần này để chắc ăn, Thái Phiên đã tìm đến NXB đã cấp phép cho Tạo tác để đặt vấn đề. Sau khi được nhận lời, Thái Phiên lại nhờ Hội Nhiếp ảnh TPHCM đánh giá, thẩm định kỹ từng bức ảnh trong Miền cổ tích. Chưa đủ, Thái Phiên còn nhờ hẳn nhà nhiếp ảnh Lý Hoàng Long - Chủ tịch Hội nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam viết lời mở đầu cho cuốn Miền cổ tích. Anh kể: “Nhưng cũng không dễ dàng gì. Phải mất hơn 4 tháng xét duyệt, bỏ đi một số ảnh bị coi là nhạy cảm tôi mới được cấp phép. Cũng hơi buồn, nhưng thôi. Tôi coi những tấm ảnh bị loại đó như của để dành cho những cuốn sách sau vậy. Nghệ thuật vốn không có thời gian nên tôi tin những tấm ảnh đó sẽ còn cơ hội xuất hiện”.

“Không đam mê, đừng theo ảnh khỏa thân”

26 năm cầm máy với hơn 50 giải thưởng trong và ngoài nước, Thái Phiên vẫn nói chụp ảnh khỏa thân chỉ là một thú chơi. “Tôi lấy minh chứng từ chính tôi, cuốn Xuân thì của tôi tái bản 3 lần nhưng chi phí tôi bỏ ra vẫn nhiều hơn so với tiền bán sách. Ngay như với cuốn Miền cổ tích này, tôi đã bỏ ra hơn 300 triệu cho việc in sách, chưa kể chi cho các chuyến đi chụp ảnh, đầu tư máy móc. Để duy trì được đam mê chụp ảnh khỏa thân, tôi phải làm rất nhiều việc khác như chụp ảnh PR cho các doanh nghiệp địa ốc, chụp ảnh quảng cáo, chụp sự kiện, đi dạy”. Theo Thái Phiên, đã là nghệ thuật thì người nghệ sỹ phải đi theo sự đam mê. Có sự can thiệp của tiền bạc thì tính nghệ thuật sẽ mất đi ngay. “Như tôi ví dụ thế này, cô người mẫu thuê tôi chụp ảnh thì cô ấy sẽ có quyền trong việc quyết định tấm ảnh nào đẹp, cách tạo dáng thế nào cho đẹp. Như thế thì cô ấy chụp chớ đâu phải tôi chụp. Nên muốn ảnh thực sự dành cho nghệ thuật thì đừng dính tới tiền bạc”.

Thái Phiên đang hướng dẫn người mẫu tạo dáng.

Thái Phiên bảo rằng có những lúc ngồi ngẫm nghĩ thấy “hình như mình điên thì phải”. Như có một lần Thái Phiên cùng vài người bạn thích câu cá thuê một con tàu đi ra biển tại Phú Quốc. Anh cùng người mẫu lên một đảo hoang để chụp ảnh khỏa thân, mấy người bạn thì giong tàu ra giữa biển câu cá. Ngồi trên đảo hoang nhìn mấy người bạn chịu nắng, chịu sóng để ra giữa biển câu cá, Thái Phiên đã nghĩ: “Sao họ điên thế nhỉ? Giữa trưa nắng mà mò ra giữa biển làm gì cho cực? Với số tiền thuê tàu mà ra chợ mua cá thì có khi được cả tạ, lại không vất vả!”. Nhưng rồi nghĩ lại, Thái Phiên lại giật mình: “Có khi ở ngoài biển họ lại nghĩ là sao Thái Phiên điên thế nhỉ. Dưng không mò lên tận hoang đảo chỉ vì mấy tấm ảnh vớ vẩn”.

Thái Phiên khẳng định không hề kiếm được tiền được từ ảnh khỏa thân nhưng vài người bạn không tin. Họ dẫn link cho Thái Phiên xem, khi thì quảng cáo nghệ sỹ Thái Phiên đặt mua nhà tại Hà Nội, khi thì thông tin địa ốc nói Thái Phiên đã đầu tư vào dự án chung cư tại Sài Gòn. Xem quảng cáo, Thái Phiên mới ngớ người, ngơ ngác vì chả biết sao tên mình lại bị gắn vào mấy dự án mà Thái Phiên chưa hề nghe bao giờ: “Khổ thế đấy! Mỗi chung cư giá trị cả vài tỷ bạc, tôi lấy đâu ra tiền mà mua. Mấy chủ dự án không hề hỏi tôi, không cho tôi đồng nào nhưng cứ gắn tên tôi vào bán hàng. Chẳng lẽ lại đi kiện? Lại mất thời gian rồi thiên hạ lại bảo tôi tìm cách đánh bóng tên tuổi. Thôi thì kệ. Ai muốn nói gì thì nói!”.

Trọng Thịnh