Diễn đàn tài chính Việt Nam 2019

Diễn đàn Tài chính Việt Nam 2019 với chủ đề: “Cải cách chính sách tài chính nhằm tạo động lực đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế ở Việt Nam”.

Tham dự Diễn đàn có đại diện lãnh đạo Văn phòng chính phủ, đại diện một số các bộ, ngành; các tổ chức quốc tế (Cơ quan hợp tác kỹ thuật của Đức, Quỹ Nhi đồng Liên Hợp quốc, Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng Phát triển châu Á, Cơ quan Phụ nữ Liên Hợp quốc, Quỹ Nhi đồng trẻ em tại Việt Nam…); các cơ quan nghiên cứu, viện khoa học và trường đại học; các chuyên gia, nhà khoa học; khối doanh nghiệp; các cơ quan thông tấn báo chí và các sở, ban ngành địa phương.

Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn phát biểu khai mạc.

Phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết, diễn đàn diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều biến động. Nhiều chuyên gia trên thế giới nhận định còn nhiều khó khăn, thách thức, dự báo trong 5-10 năm tới kinh tế có dấu hiệu suy giảm, một bộ phận rơi vào khủng hoảng. Trong bối cảnh kinh tế thế giới suy giảm, yếu tố khoa học công nghệ đang là yếu tố thúc đẩy sự phục hồi phát triển. Đó là bối cảnh để hoạch định chính sách cho tương lai.

Hiện nay Việt Nam đã đạt được những kết quả bước đầu về đổi mới mô hình tăng trưởng, thay đổi cơ cấu nền kinh tế, thực hiện cơ cấu lại nền tài chính quốc gia, nhưng những thách thức, khó khăn còn rất lớn thể hiện ở chỗ, tuy tăng trưởng đạt được ở mức độ 6,35% cho giai đoạn 5 năm qua nhưng chất lượng tăng trưởng và đổi mới mô hình cơ cấu của nền kinh tế thì kết quả còn hạn chế và còn nhiều thách thức.

"Thách thức lớn nhất đó là lợi thế hiện nay của chúng ta là dân số vàng, đó là phát triển trên cơ sở nguồn vốn, tài nguyên khoáng sản. Nhưng theo dự báo, khả năng đến năm 2028-2030 Việt Nam sẽ ra khỏi cơ cấu dân số vàng và không còn điều kiện phát triển trên cơ sở diện rộng cũng như nguồn vốn cho sự phát triển”, Thứ trưởng nói.

Thứ trưởng cho rằng cần phải bàn kỹ về những thách thức này từ đó trả lời được câu hỏi: phải chăng với thách thức đó nếu không phát triển nhanh, bền vững hiệu quả, đạt được trình độ phát triển của 1 nước trình độ trung bình cao trước năm 2030 thì chúng ta không còn cơ hội nữa?

Các đại biểu tham dự Diễn đàn.

Về cơ cấu nền kinh tế, năng suất lao động quyết định hiệu quả, tăng trưởng phụ thuộc vào cơ cấu của nền kinh tế. Hiện nay lực lượng lao động trong nông thôn trên 70% nhưng chỉ tạo ra 30% GDP. Với cơ cấu kinh tế nhìn từ góc độ ngân sách mặc dù đã đưa ra mục tiêu phấn đấu nhưng 10 năm qua khu vực kinh tế tư nhân chưa thể trở thành động lực của nền kinh tế mặc dù chiếm 36% GDP (khu vực doanh nghiệp tư nhân chính thức chỉ chiếm 10%). Mặc dù vậy, khu vực này đóng góp vào thu ngân sách cao gấp 1,8 lần so với DNNN, cao hơn 1,5 lần khu vực doanh nghiệp FDI.

Về tài chính - ngân sách, thúc đẩy quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, trở thành động lực tăng tưởng nhanh và bền vững. Hiện nay tỷ lệ động viên ngân sách khoảng 23-24% GDP đạt mục tiêu đề ra, tuy nhiên cơ cấu động viên còn chưa bền vững. Nợ công đã được kiểm soát ở tầm vĩ mô toàn quốc, địa phương và ở cả nghĩa vụ nợ dự phòng của Nhà nước nhưng vẫn còn ở mức độ cao. Tính đến hết năm 2018 nợ công ở mức 57,5% GDP, trong cơ cấu chi ngân sách thì chi thường xuyên dù đã giảm từ 66% xuống còn 62% nhưng vẫn còn cao; thặng dư thu chi cho đầu tư phát triển còn thấp hơn trong khu vực.

Trong quản lý tài chính công, để thúc đẩy phát triển kinh tế, thách thức lớn nhất hiện nay đó là quản lý, quản trị tài chính công, đặc biệt là quản trị đầu tư công. Ban Kinh tế Trung ương và tổ chức IMF đã đánh giá hiệu quả quản lý sử dụng đầu tư công ở Việt Nam đã chỉ ra rằng đây là điểm nghẽn lớn trong quản lý tài chính công và điểm nghẽn này có thể làm suy giảm hiệu quả sử dụng tài chính công, đầu tư công tới 30%.

Để phát triển nhanh và bền vững, quan điểm của Bộ Tài chính đó là phát triển phải trên cơ sở hiệu quả, bền vững, bao trùm. Với quan điểm đó phát triển chính sách tài chính – ngân sách phải đảm bảo thúc đẩy các vấn đề xã hội, trọng yếu là xóa đói giảm nghèo, đảm bảo dịch vụ công cần thiết với chất lượng đạt yêu cầu của khu vực và quốc tế.

Để phát triển nhanh và bền vững thì chính sách tài chính không thể không nhắc tới đó là phát triển nhưng phải đi liền giải quyết môi trường, đảm bảo sự bền vững phát triển trong bối cảnh biến đổi khí hậu mà Việt Nam được đánh giá là 1 trong 10 quốc gia ảnh bị ảnh hưởng lớn nhất của biến đổi khí hậu.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm.

Với yêu cầu và mục tiêu phát triển trong trung hạn 2020-2020 và dài hạn 2020- 2030 nếu không phát triển được ở mức độ 7-7,5% trong 10 năm tới thì không còn cơ hội để phát triển, Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn đề nghị tại diễn đàn này các nhà khoa học, nhà nghiên cứu cùng đánh giá lại thực trạng hiện nay của chính sách tài chính của Việt Nam góp phần tăng trưởng nhanh và bền vững, từ đó chỉ ra được những thách thức tồn tại của chính sách đó, cụ thể cần tập trung những vấn đề sau:

Thứ nhất, đóng góp về chính sách động viên, nâng cao quản trị hiệu quả của tài chính công; giải pháp để chặn đứng tình trạng kém hiệu quả, lãng phí của quản lý sử dụng đầu tư công, tài chính công; đổi mới thể chế chính sách để thúc đẩy dịch vụ công quan trọng cho cộng đồng dân cư và nền kinh tế; chính sách liên quan đến phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp chính quyền, giữa người dân và doanh nghiệp.

Thứ hai, cần có những giải pháp để thực hiện mục tiêu phát triển khu vực kinh tế tư nhân, với yêu cầu khu vực này không chỉ đóng góp 10% trong GDP mà phải từ 20-25%, phấn đấu trong 10 năm tới, có 6-10 doanh nghiệp tư nhân trong top 500 của thế giới. Có như vậy mới đưa khu vực doanh nghiệp tư nhân trở thành trụ cột, đưa nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững.

Thứ ba, cần có đánh giá để sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính công, đẩy mạnh đổi mới sắp xếp lại DNNN, vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Theo số liệu, việc sắp xếp lại, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp chưa thực chất, số lượng doanh nghiệp sắp xếp lại giảm rất lớn lên đến 90%, nhưng số lượng quy mô vốn thoái mới được 10%.

Thứ tư, mục tiêu phát triển thị trường vốn, phải giải quyết các vấn đề bấp cập, như: TTCK dường như phát triển khá nhưng trái phiếu doanh nghiệp dường như quá nhỏ bé, trên 9% so với GDP, nhỏ so với dư nợ tín dụng 132%; trong đó còn nhiều tranh luận về cơ cấu của 9% này (cho sản xuất, dịch vụ, đổi mới sáng tạo…). Huy động nguồn lực của kinh tế tư nhân trong hợp tác công tư, đầu tư phát triển hạ tầng đạt nhiều kết quả nhưng vẫn còn nhiều tồn tại.

Thứ năm, chúng ta đang sống trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, vậy giải pháp về tài chính- ngân sách phải làm gì để thúc đẩy phát triển lĩnh vực này, những đòi hỏi chất lượng nguồn nhân lực, sử dụng ngân sách đầu tư cho giáo dục; sử dụng nguồn lực của xã hội để thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo...

Thứ sáu, còn nhiều quan điểm đưa ra, trong chiến lược 10 năm tới, phải chăng là phát triển đô thị; nếu thống nhất quan điểm đó, thì giải pháp về tài chính- ngân sách phải sửa đổi những nội dung gì để thúc đẩy tăng trưởng, có quy hoạch phù hợp với chiến lược để đô thị thực sự trở thành động lực trong 10 năm tới.

Thứ bảy, cơ chế chính sách tài chính – ngân sách phải thay đổi gì để góp phần thúc đẩy nâng cao năng suất lao động của nền kinh tế Việt Nam trên cơ sở thay đổi cơ cấu lại nền kinh tế.

Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn bày tỏ mong muốn các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu cùng đánh giá thực trạng, chỉ ra bất cập của chính sách tài chính – ngân sách trong yêu cầu tác động của nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững. Bộ Tài chính mong muốn nhận được các đóng góp về giải pháp không chỉ trong trung hạn mà cả trong dài hạn 10 năm tới.

Thứ trưởng tin tưởng với kinh nghiệm quý báu của các chuyên gia, các nhà quản lý, các diễn giả quốc tế và Việt Nam và hỗ trợ của Cơ quan Hợp tác Kỹ thuật Đức (GIZ), Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (Unicef) tại Diễn đàn sẽ đóng góp nhiều giải pháp trong việc tìm kiếm các động lực trong chính sách tài chính nhằm đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế Việt Nam giai đoạn tới.

"Thành công của Diễn đàn Tài chính Việt Nam năm 2019 sẽ là động lực quan trọng để tiếp tục mở rộng không gian khoa học của ngành Tài chính, tạo tiền đề cho những sáng kiến mới về các vấn đề về kinh tế - tài chính lớn của quốc gia". Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn nhấn mạnh.

ông Sebastian Paust phát biểu tại diễn đàn.

Tại Diễn đàn, Tham tán thứ nhất, Trưởng Bộ phận Hợp tác phát triển, Đại sứ quán Cộng hòa Liên bang Đức tại Việt Nam, ông Sebastian Paust đánh giá cao những vấn đề mà Bộ Tài chính Việt Nam đang hướng tới. Chiến lược này đã góp phần định hình và đóng góp cho phát triển kinh tế. Đây là diễn đàn cho thấy vai trò quan trọng của chính sách tài chính đối với phát triển kinh tế. Chính phủ Đức sẵn sàng hỗ trợ kỹ thuật cho Bộ Tài chính về những chiến lược cải cách chính sách tài chính sắp tới, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam cần dành nguồn lực tài chính như thế nào cho phát triển kinh tế.

Ông Sebastian Paust cũng cho rằng, ngân sách nhà nước cần phải được đảm bảo cân bằng, không làm tăng các khoản vay. Việt Nam có thể giải quyết vấn đề này thông qua việc đưa ra các chính sách tài chính để cân bằng. Các chính sách tài khóa cần giảm bớt các khoản nợ nhưng không làm ảnh hưởng, hoặc làm giảm các khoảnh đầu tư của Chính phủ đối với các vùng cần đầu tư cơ sở hạ tầng, từ đó đòi hỏi sự linh hoạt trong chính sách thuế. Nợ công cũng cần được xem xét ở mức nào cho phù hợp, đưa ra chính sách phù hợp, đặc biệt hướng tới mô hình tăng trưởng và phát triển bền vững trong tương lai.

Chúng tôi sẵn sàng phối hợp hỗ trợ Chính phủ, Bộ Tài chính Việt Nam trong các vấn đề: cải cách nền kinh tế, quản lý nợ công, hoạch định các chính sách tài chính trung hạn và dài hạn... Rất mong chứng kiến nhiều hoạt động hơn nữa nhiều hợp tác toàn diện trong xây dựng chính sách tài chính trong thời gian tới./.

Hà Vy (T/H)