Điện đàm Putin-Zelenskiy vô hiệu luật tái hòa nhập Donbass

Nga-Ukraine quyết tâm đảm bảo việc thực hiện ngừng bắn tại Donbass

Theo TASS, ngày 26/7, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy về tình hình xung đột ở miền đông Ukraine, một ngày trước khi lệnh ngừng bắn tại Donbass có hiệu lực vào ngày 27/7.

Thông cáo báo chí của Văn phòng Tổng thống Ukraine cho biết, cả hai nhà lãnh đạo đều ủng hộ lệnh ngừng bắn toàn diện ở khu vực Donbass cùng việc xây dựng những cơ chế thực thi và giám sát.

"Tổng thống hai nhà nước đã thảo luận chi tiết về việc hợp tác trong rà phá mìn, rút các lực lượng và vũ khí, đồng thời mở các trạm kiểm soát mới dọc theo đường giới tuyến”, thông cáo ghi rõ.

Thông cáo của Văn phòng Tổng thống Nga thì cho biết, hai nhà lãnh đạo nhấn mạnh các bên liên quan phải chấp hành nghiêm chỉnh các điều khoản ghi trong Thỏa thuận Minsk II và cần bổ sung một số cơ chế giám sát việc tuân thủ lệnh ngừng bắn.

Dù còn nhiều bất đồng, nhưng chính quyền Ukraine thứ 2 thời hậu Yanukovych đã bớt cực đoan hơn trong chính sách bài Nga

Theo Điện Kremlin cho hay, Tổng thống Putin đã nhấn mạnh rằng chính phủ Ukraine cần hỗ trợ Thỏa thuận Minsk bằng các hành động cụ thể, không chỉ là các hoạt động quân sự, mà cả vấn đề chính trị.

Nhà lãnh đạo Nga cho rằng các nghị quyết mới được Quốc hội Ukraine thông qua về bầu cử địa phương nhưng lại bỏ qua khu vực miền đông là mâu thuẫn với Thỏa thuận Minsk về tiến trình chính trị cho Donbass.

“Tổng thống Putin mô tả nghị quyết của Quốc hội Ukraine, thông qua ngày 15/7, về việc tiến hành các cuộc bầu cử địa phương năm 2020 là mâu thuẫn với các Thỏa thuận Minsk và đe dọa triển vọng giải quyết xung đột”, thông cáo ghi rõ.

Người đứng đầu Điện Kremlin bày tỏ lo ngại trước những tuyên bố gần đây của giới chức Ukraine về không chấp nhận một số điều khoản của “Gói Các biện pháp và sự cần thiết phải sửa đổi nó” và yêu cầu Kiev tuân thủ vô điều kiện các thỏa thuận này.

Để tạo hiệu ứng tích cực cho lệnh ngừng bắn, hai nhà lãnh đạo cũng đồng ý tổ chức thêm một đợt trao trả tù nhân giữa Ukraine với phe ly khai ở Donbass như một cách thể hiện thiện chí hòa bình. Lần cuối hai bên trao trả tù nhân là vào tháng 12/2019.

Nga và Ukraine đã nhiều lần thiết lập lệnh ngừng bắn ở Donabss nhưng luôn bị phá vỡ ngay sau đó, vì vậy, nếu lệnh ngừng bắn từ ngày 27/7 được tuân thủ theo đúng thỏa thuận, thì cuộc xung đột tại Donabass hy vọng sẽ thoát khỏi bế tắc.

Luật tái hòa nhập Donbass đã bị vô hiệu hóa

Việc Moscow và Kiev quyết tâm đảm bảo việc tuân thủ lệnh ngừng bắn ở miền đông Ukraine sẽ tạo hiệu ứng tích cực cho giải quyết cuộc xung đột tại Donbass, nhưng lại là nỗi đau cho nhiều thế lực "cầm đèn chạy trước ô tô" trong vấn đề Donbass.

Nói chính xác hơn, cuộc điện đàm của bộ đôi Putin-Zelensky về ngừng bắn tại khu vực ly khai miền đông Ukraine chính thức vô hiệu Luật tái hòa nhập Donbass - hành động được xem là Washington giúp giới chính trị Maidan "cầm đèn chạy trước ô tô".

Còn nhớ, ngày 18/1/2018, Quốc hội Ukraine thông qua luật "Về các khía cạnh đặc biệt của chính sách nhà nước đảm bảo chủ quyền của Ukraine trong vùng lãnh thổ bị tạm chiếm tại khu vực Donetsk và Luhansk ", gọi tắt là Luật tái hòa nhập Donbass.

Đạo luật mang số 7163 này đã xác nhận sự chiếm đóng tạm thời của Liên bang Nga đối với một phần lãnh thổ của Ukraine. Vì vậy, nó đã được xem là một chuyển động quan trọng đặc biệt trong đời sống chính trị tại Ukraine.

Mục đích của Kiev khi thông qua Luật tái hòa nhập Donbass được nhận diện là ngăn chặn Nga mở rộng tầm ảnh hưởng với khu vực ly khai miền đông Ukraine, mà có thể dẫn đến nguy cơ biến Donbass trở thành một "Crimea thứ hai".

Tuy nhiên, theo giới phân tích, hành động "cầm đèn chạy trước ô tô" của giới chính trị Maidan được sự giúp sức của các "quan thầy Mỹ" không thể tạo hiệu ứng tích cực cho Ukraine tại Donbass, mà là ngược lại.

Giới chính trị Maidan và Washington đã quá nóng vội trong việc muốn tái kiểm soát Donbass

Bởi Luật tái hòa nhập Donbass không phù hợp với nội dung Thỏa thuận Minsk, khi luật hóa khái niệm "nước Nga xâm lược," từ đó xóa bỏ vai trò của cơ chế Normandy - cơ chế quốc tế quan trọng nhất giải quyết xung đột tại miền đông Ukraine.

Đáng chú ý khi luật hóa khái niệm "nước Nga xâm lược", Luật tái hòa nhập Donbass đã mang tính chất văn bản hành chính hơn là văn bản luật, vì hoàn toàn phụ thuộc vào lập trường chính trị của giới cầm quyền, nên có thể bị vô hiệu bất cứ lúc nào.

Có thể thấy rằng, sau khi không thể chiến thắng lực lượng ly khai bằng vũ lực, chính quyền Kiev thực hiện phong tỏa khu vực miền đông Ukraine nhằm đưa lực lượng ly khai vào thế bất lợi, song với hành động này, Kiev đã "tự bắn vào chân mình".

Hành động đó của chính quyền Ukraine đầu tiên thời hậu Yanukovych khiến "những người anh em xa" thất vọng. Sau khi Crimea tái sáp nhập vào nước Nga, nếu Kiev để mất tiếp Donbass thì coi như ván cờ Ukraine kết thúc với Mỹ-phương Tây.

Vì vậy, để giúp Kiev sửa sai, qua đó đảm bảo vị thế cho "vùng đệm chiến lược" của mình trong đối trọng với Moscow, Washington đã tư vấn cho Kiev thực hiện luật pháp hóa chính trị đối với vấn đề ly khai tại vùng Donbass.

Phải thấy rằng, việc thực hiện công cụ pháp lý - cụ thể là Luật tái hòa nhập Donbass - là nước đi rất công hiệu mà Washington đã chỉ cho Kiev. Bởi Donbass vẫn thuộc Ukraine, dù lực lượng ly khai tự tuyên bố độc lập.

Khi một thực thể muốn ly khai, muốn phá vỡ tính thống nhất của một nhà nước có thể bị đáp trả bằng vũ lực của thực thể đại diện chủ quyền quốc gia, từ đó có thể hình thành nên cuộc nội chiến và tình hình tại miền đông Ukraine đã diễn ra như vậy.

Tuy nhiên, khi vấn đề chia tách, sáp nhập, tái hòa nhập được luật hóa thì các thực thể muốn ly khai, muốn độc lập phải tiến hành theo luật định. Khi đó vấn đề độc lập tại khu vực miền đông sẽ khó khăn và phức tạp hơn nhiều.

Điều quan trọng là vũ lực sẽ không được chấp nhận khi vấn đề được luật hóa, trong khi đây đang là ưu thế của lực lượng ly khai. Mọi hành động sử dụng vũ lực của lực lượng muốn ly khai trong trường hợp này đều bị xem là hành động phản loạn.

Rõ ràng, nước đi của Kiev rất hiểm đối với lực lượng ly khai miền đông Ukraine. Nó không những khiến Donbass không thể tách ra khỏi Ukraine trong bất cứ trường hợp nào, mà nó còn tước bỏ công lực của lực lượng chính trị đại diện tại Donbass.

Bên cạnh đó, việc luật hóa khái niệm "nước Nga xâm lược" giúp Mỹ-phương Tây dễ dàng hơn trong can thiệp vào tình hình Ukraine, khi chính quyền Kiev hoàn toàn có thể nhân nhà nước Ukraine kêu gọi sự can thiệp từ nước ngoài để chống lại Nga.

Song khi ngôn ngữ luật bị thay thế bằng ngôn từ chính trị, khiến giới chính trị Maidan - và cả quan thầy Mỹ - đã bị chỉ trích là "chú trọng vào kẻ thù của nhân dân để tung hỏa mù , từ đó lợi dụng luật tái hòa nhập để làm lợi từ khu vực ly khai", theo Vesti.

Lực lượng ly miền đông Ukraine khai được hưởng lợi rất nhiều sau khi Tổng thống Putin có nước đi vô hiệu Luật tái hòa nhập Donbass

Khi Tổng thống Putin - và cả người đồng cấp Ukraine Zelenskiy - khẳng định Thỏa thuận Minsk là cơ sở cho mọi chuyển động tại Donbass, thì cũng đồng nghĩa Luật tái hòa nhập Donbass đã bị vô hiệu hóa hoàn toàn.

Có thể thấy, chính quyền của giới chính trị Maidan và người bảo trợ Mỹ đã quá nóng vội trong việc muốn tái kiểm soát Donbass và xóa bỏ ảnh hưởng của "yếu tố Nga với khu vực ly khai miền đông Ukraine, nên đã tự vô hiệu ngay công công cụ của mình.

Việc Kiev-Washington nóng vội khiến Luật tái hòa nhập Donbass bị vô hiệu đã giúp gia cố nền tảng cơ sở cho những thực thể chính trị ly khai, từ đó nâng cao vị thế cho họ trong tiến trình chính trị và bàn cờ chính trị Ukraine trong tương lai.

Rõ ràng, Tổng thống Putin rất tỉnh táo trước những cú ra đòn của đối phương, khi Kiev-Washington thúc đẩy luật hóa tái hòa nhập Donbass, Moscow không có động thái rõ ràng, nhưng chỉ cần một đòn hồi mã thương là khiến đối phương lãnh hậu quả.

Ngọc Việt