Diễn biến Nga tại Trung Đông: 'Quân cờ' tham vọng hay tiếng gọi hòa bình

Đàm phán hòa bình Trung Đông?

"Trong các nỗ lực thúc đẩy lợi ích quốc gia, Moscow liên tục trở thành người đóng vai trò chính trong các cuộc đàm phán hòa bình trong khi Trung Đông dường như vẫn tồn tại nhiều biến động trong thời gian qua", chuyên gia Isaac Kfir cho biết.

Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh:Kremlin

Chủ đề thú vị chú trọng đến tham vọng toàn cầu và khu vực của Nga. Trong các vấn đề Trung Đông, Nga liên tục trở thành người chơi năng động nhất trong đàm phán hòa bình. Điều này có thể bởi vì các ảnh hưởng gia tăng của Washington tại Trung Đông bởi các chính sách ngoại giao của Tổng thống Trump.

Thông điệp của Nga cho rằng, Moscow sẽ hỗ trợ hoàn toàn cho tính toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền. Điều đó có thể thấy trong lập trường của Nga tại Syria cùng với hỗ trợ của chính quyền Tổng thống Assad về định hướng Libya.

Moscow bày tỏ hứng thú đối với việc hợp tác chính trị và quan hệ kinh tế. Vào đầu tháng 11/2018, Nga đã mời ông Haftar – người đứng đầu Quân đội quốc gia Libya tham gia cuộc họp với Bộ trưởng Quốc phòng Nga – Sergei Shoigu và ông Valery Gerasimov, người đứng đầu Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Nga. Cuộc gặp đưa ra sáng kiến hòa bình Italy về vấn đề Libya. Cuộc gặp không có bất kỳ quan chức cấp cao Mỹ nào tham gia.

Nga hứng thú với các vấn đề này và muốn thành lập các căn cứ quân sự tại Libya thúc đẩy tầm nhìn tại Địa Trung Hải.

Moscow đã tiếp cận rộng rãi tới cảng Tartus của Syria, nơi hiện là căn cứ hải quân duy nhất của Nga ở Địa Trung Hải và thúc đẩy hiện đại hóa để 11 tàu chiến có thể sử dụng cảng bất cứ lúc nào.

Vào tháng 1/2017, người đứng đầu Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Nga, Đại tướng Valeriy Gerasimov đã có chuyến thăm Tobruk vào thời điểm lực lượng hải quân Nga đang tham gia diễn tập trên biển.

Vào ngày 9/11, Nga chủ trì hội nghị về vấn đề Afghanistan tại Moscow. Cùng tham gia là các đại diện từ Taliban, Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan. Các quốc gia mà có quan hệ trực tiếp với Afghanistan đã gửi các đại diện. Và mặc dù chính phủ Kabul không gửi bất kỳ đại diện nào nhưng một vài thành viên Hội đồng hòa bình do chính phủ bổ nhiệm đã tham dự, bao gồm cả cựu Tổng thống Hamid Karzai.

Khoảng cách theo dõi từ xa của Mỹ

Mỹ liên tục có các bình luận trong các cuộc thảo luận. Một số nghi ngờ về liệu cuộc gặp có khuyến khích người Mỹ đồng ý mở cuộc đàm phán mới với lực lượng Taliban. Vào tháng 7/2018, Tổng thống Trump đã yêu cầu có chiến lược mới, bao gồm cả các đối thoại mở với lực lượng Taliban.

Vào ngày 20/11, ông Mikhail Bogdanov, đại diện Trung Đông của Tổng thống Putin cũng là Thứ trưởng Ngoại giao đã đến thăm Baghdad. Vài ngày sau đó, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Tổng thống mới bổ nhiệm của Iraq - Barham Salih đã gặp ở Rome được xem là lộ trình mới cho lời mời chính thức của Tổng thống Putin thăm Iraq vào năm 2019.

Trong khi đó, Tổng thống Putin có ảnh hưởng nhất định tại Iraq. Nga cũng có mối quan hệ tốt với lực lượng người Kurd tại Iraq. Thương mại giữa Nga và Iraq đánh giá mức tăng 1.4 tỷ đôla so với 900 triệu đôla Mỹ trong năm 2016. Các công ty dầu của Nga, bao gồm Lukoil và Gazprom, hiện hoạt động tại phía nam Iraq thúc đẩy phát triển khí đốt tự nhiên.

Người Nga cũng đang liên quan tới xung đột Yemen. Chiến lược đạt được chiến thắng của các đồng minh giữa lực lượng Houthis và chính phủ Yemen. Tổng thống Mahdi al-Mashat đã thúc đẩy Nga hỗ trợ vai trò trung gian trong xung đột.

Vào tháng 10, ông Mikhail Bogdanov, đại diện Trung Đông của Tổng thống Putin đã gặp phái đoàn Houthi.

Điều này rõ ràng, chiến lược Nga cũng thúc đẩy phát triển không gian và hiện tại đóng vai trò lớn sau khi Israel bắn hạ máy bay không người lái của Iran. Thủ tướng Israel Netanyahu cũng lên tiếng kêu gọi Moscow trong trường hợp đối phó với các thách thức, mà không phải Mỹ. Người Nga cũng đã bán vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ và Riyadh.

Một vấn đề lớn ảnh hưởng tới Trung Đông là câu hỏi về sự ảnh hưởng gia tăng của Nga trong khu vực. Nếu đó không phải là Washington hay châu Âu thì câu trả lời là "không có ai". Ngụ ý là rằng mọi người nên từng bước chậm dãi cho các điều kiện và kế hoạch cho Trung Đông, trong đó Moscow không chỉ ảnh hưởng lớn mà còn là nhân vật chính tại khu vực này.

Trung Đông luôn thay đổi. Mọi người muốn nhìn thấy các chuyển động trong vấn đề xung đột giữa Israel và Palestine trong bối cảnh Thủ tướng Netanyahu có quan hệ thân thiết với cả Tổng thống Putin và Tổng thống Trump. Ảnh hưởng của Nga tại Ai cập gia tăng khi Tổng thống Sisi đánh giá ủng hộ Nga và công nhận giá trị du lịch Nga. Trong khi đó, Syria vẫn còn trong sự hậu thuẫn của Nga và vai trò của Nga đối với nước này ắt hẳn có thể nhìn thấy rõ, đặc biệt trong bối cảnh Tổng thống Trump đã đưa ra tuyên bố sẽ rút quân khỏi vùng đất này.

Hồng Nhung