Di dời, hủy nhiều dự án BOT giao thông: Điều cần thiết

Trong báo cáo gửi kỳ họp Quốc hội đang diễn ra, về lĩnh vực đầu tư BOT giao thông, Bộ GTVT tiếp tục khẳng định chủ trương kêu gọi vốn tư nhân cho đầu tư hạ tầng giao thông là cần thiết, đúng đắn. Thực tế triển khai đã đạt những kết quả nhất định.

Tuy nhiên, Bộ GTVT cũng tiếp tục thừa nhận, quá trình thực hiện các dự án BOT giao thông còn những hạn chế, vướng mắc, bất cập.

Sau khi rà soát lại toàn bộ các dự án đã, đang và sắp triển khai theo hình thức BOT, Bộ GTVT đã dừng 4 dự án đã ký hợp đồng và đang triển khai; dừng 8 dự án đường bộ đã phê duyệt đề xuất, hoặc đang lập báo cáo nghiên cứu khả thi. Hiện tại, chỉ triển khai kêu gọi đầu tư BOT vào 8 đoạn cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2017 - 2020.

Ngoài ra, Bộ GTVT đã phối hợp với các bộ ngành, địa phương, nhà đầu tư điều chỉnh vị trí một số trạm thu phí có bất cập; miễn, giảm phí; chỉ đạo các nhà đầu tư công khai thông tin dự án tại trạm thu phí (tổng mức đầu tư, thời gian thu phí, thời điểm thu phí...).

Nhiều dự án BOT giao thông đang bị người dân phản ứng vì vị trí đặt trạm, mức phí và thời gian thu phí.

Bộ GTVT cũng chủ động mời Kiểm toán Nhà nước kiểm toán toàn bộ các dự án (đã kiểm toán 67 cuộc tại 60 dự án BOT, BT giao thông). Thực hiện nghiêm kết luận của Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra với các vấn đề còn tồn tại, đặc biệt là về xử lý tài chính, xử lý trách nhiệm và quyết toán chi phí đầu tư.

Nhìn nhận về vấn đề này, TS Nguyễn Văn Tùng - Đại học Xây dựng Hà Nội cho rằng, đây là một tín hiệu tốt, đáng mừng.

"Trong những năm qua, không có dự án BOT giao thông nào là không gặp phải sự phản ứng tiêu cực từ người dân. Bức xúc chủ yếu xoanh quay mức phí và vị trí đặt trạm thu phí. Điều này gây ra tình trạng bất ổn an ninh xã hội, khiến các trạm phải ngừng thu phí.

Việc ngừng thu phí cũng ảnh hưởng đến nguồn thu của các doanh nghiệp. Trong báo cáo trước Quốc hội cũng nêu ra, trong khoảng 53.000 tỷ đồng mà ngân hàng cho doanh nghiệp vay thực hiện các dự án BOT giao thông, nhiều khoản cũng đang nguy cơ trở thành nợ xấu.

Chính vì thế, việc Bộ GTVT dừng nhiều dự án, nghiên cứu di dời nhiều trạm thu phí BOT cho thấy cơ quan này đã lắng nghe ý kiến của người dân, đồng thời để chúng ta có thêm thời gian nghiên cứu, giải quyết những vấn đề tiêu cực mà BOT đem lại, ngăn không cho tình hình trở lên xấu hơn" - ông Tùng bày tỏ.

Theo vị chuyên gia này, việc dừng phát triển dự án BOT cũng sẽ có phần tạo ra khó khăn trong sự phát triển hạ tầng giao thông trên cả nước vì nguồn lực của chúng ta hiện nay chưa đủ để phát triển hạ tầng, phục vụ sự phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo việc lưu thông thuận lợi.

Thế nhưng, việc phát triển xã hội phải đảm bảo sự bền vững, an sinh xã hội. Dự án cao tốc Bắc - Nam là chủ trương lớn của Nhà nước, ưu tiên phát triển để tạo ra trục giao thông xương sống của nước nên cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Chính vì thế, đây là vấn đề cân nhắc và đưa ra lựa chọn nên thực hiện điều gì trước tiên.

Đồng quan điểm, nhưng chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy cho rằng, việc nghiên cứu di dời những trạm thu phí BOT đặt không đúng vị trí là việc làm cần thiết. Nhưng ông Thủy cũng đặt ra vấn đề di dời các trạm thu phí BOT cũng phải đảm bảo lợi ích 3 bên, người dân - doanh nghiệp - nhà nước. Bởi thực tế, có nhiều phương án di dời trạm thu phí BOT vẫn đang gặp phải xung đột lợi ích 1 trong 3 bên này.

Hơn nữa, Bộ GTVT cần sớm hoàn thiện thu phí không dừng ở tất cả các trạm BOT giao thông để đảm bảo sự công khai, minh bạch.

"Chủ trương triển khai thu phí không dừng đã có từ lâu, Bộ trưởng Bộ GTVT cũng đã từng nhiều lần hứa trước Quốc hội, toàn thể người dân về thời gian hoàn thành điều này nhưng cho đến nay vẫn chưa thể thực hiện được.

Việc này làm ảnh hưởng đến sự công khai, minh bạch, phương án và thời gian thu phí ở các trạm BOT. Nếu giải quyết được điều này thì sẽ góp phần lớn trong việc giải quyết bất ổn tại những trạm thi phí BOT đang diễn ra" - vị chuyên gia nhìn nhận.

Sơn Khương