Di dân trái phép vào Mỹ: Đừng tưởng người Mexico thích miền đất hứa

Những con đò tấp nập đưa người tị nạn vượt sông Thatiate ở biên giới Guatemala - Mexico, gần Ciudad Hidalgo, Mexico, vào ngày 31/5/2019

Mexico mạnh tay hơn

Theo Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador, khẩu hiệu “Nước Mỹ trước tiên” của ông Trump chỉ là ngụy biện, đồng thời ông cho rằng, Mỹ cần phải làm nhiều hơn để đối phó với cuộc khủng hoảng khu vực khiến người di cư tuyệt vọng phải rời bỏ nhà cửa.

Khi các nhà ngoại giao hàng đầu của cả hai nước đang chuẩn bị đàm phán, thì một số vấn đề về vấn nạn di cư - và những gì thực sự xảy ra ở phía Nam biên giới Mỹ - Mexico vẫn làm dậy lên những làn sóng dư luận đa chiều.

Trong lúc Tổng thống Mỹ cho rằng, các biện pháp của Mexico chưa đủ trước tình trạng số lượng người di cư Trung Mỹ đi qua biên giới ngày càng tăng, thì trên thực tế, các vụ trục xuất từ Mexico đang gia tăng trong những tháng gần đây và nước này đã đưa ra một số nỗ lực để đối phó với tình hình. Trước sự đe dọa của ông Trump, các quan chức Mexico đã rất nỗ lực trong những ngày gần đây để thúc đẩy nỗ lực nhằm đẩy mạnh thực thi luật pháp trong nhập cư và sử dụng dữ liệu để thiết lập hồ sơ.

Trong một tuyên bố được đưa ra đầu tuần này, chính phủ Mexico cho biết chính quyền đã trục xuất 80.537 người kể từ tháng 12 năm ngoái, tăng 33% so với giai đoạn sáu tháng trước đó (60.605 từ tháng 6 - 11/2018) và tăng 54% so với cùng kỳ năm trước (52.359 từ tháng 12/2017 đến tháng 5/2018), theo Bộ Nội vụ Mexico. Theo bà Maureen Meyer, Giám đốc Mexico và quyền di cư tại Văn phòng Washington ở Mỹ Latinh cũng cho biết chính quyền Mexico cũng đang bắt giữ nhiều người hơn.

Tổng thống Mexico Lopez Obrador, mới nhậm chức vào tháng 12 năm ngoái, nhấn mạnh quyền của người di cư trong chiến dịch của mình và nói rằng ông sẽ không làm “công việc bẩn thỉu” cho Mỹ trong lĩnh vực kiểm soát nhập cư. Christopher Wilson, Phó Giám đốc Viện Mexico tại Trung tâm Học giả quốc tế Woodrow Wilson cho biết: “Có thể thấy trong hai tháng đầu tiên của chính quyền (Mexico), thị thực nhân đạo đã được cung cấp nhiều hơn, đồng thời các vụ bị giam giữ và trục xuất ít hơn”.

Tuy nhiên, giờ đây, điều đó đã thay đổi đáng kể, ông cho biết. “Mexico bắt đầu tăng mức độ giam giữ và trục xuất. Họ đã nhanh chóng quay trở lại mức trung bình lịch sử trong vài năm qua, và trong những tháng gần đây thậm chí còn vượt xa mức đó... Trong vài tuần qua, số lượng người Trung Mỹ bị giam giữ và trục xuất khá lớn. Vì vậy, ý tưởng cho rằng Mexico không làm gì rõ ràng là giả dối”, Wilson nói.

Ngoài việc giam giữ và trục xuất, các quan chức Mexico cũng đã cố gắng giải quyết những gì họ nói là nguyên nhân gốc rễ của việc di cư và khuyến khích Mỹ hỗ trợ nhiều sáng kiến phát triển hơn ở Trung Mỹ. Tổng thống Mexico Lopez Obrador viết thư gửi ông Trump, trong đó có đoạn: “Tổng thống Trump: Các vấn đề xã hội không được giải quyết bằng thuế quan hoặc các biện pháp cưỡng chế”. Đó là một thông điệp mà có lẽ Bộ trưởng Ngoại giao Mexico Marcelo Ebrard cũng sẽ đưa ra bàn đàm phán.

Cần những hỗ trợ hiệu quả

Về vấn đề một số người cho rằng, hầu hết dân nhập cư bất hợp pháp qua biên giới Mỹ - Mexico là người Mexico, thì thực tế trong số người bị bắt giữ sau khi vượt biên trái phép ở Mỹ, các gia đình Trung Mỹ chiếm số lượng lớn nhất. Trong khi theo thống kê của Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ, phần lớn những người trưởng thành độc thân ở biên giới đến từ Mexico, vượt xa số lượng thành viên gia đình bị bắt giữ.

Và trong nhiều năm, các nhà nhân khẩu học đã chỉ ra rằng lượng người di cư từ Mexico đã thực sự chậm lại - có nghĩa là nhiều người Mexico đang rời khỏi Mỹ hơn là đến đất nước này. Ông Wilson cho rằng, đó là một quan niệm sai lầm phổ biến khi nghĩ rằng người Mexico chiếm phần lớn những người nhập cư không có giấy tờ qua biên giới, và ý tưởng này có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho các nhà hoạch định chính sách.

Về “nghi vấn” nhiều người cho rằng, tất cả người Mexico là những người ủng hộ nhập cư, thì thực tế, dư luận về nhập cư ở Mexico chia thành hai luồng ý kiến. Khi cái gọi là đoàn lữ hành của người di cư từ Trung Mỹ di chuyển qua Mexico năm ngoái, một cuộc khảo sát từ báo El Universal cho thấy nhiều người Mexico không bày tỏ sự chào đón đoàn người này. Gần 48% số người được hỏi đồng ý người nhập cư không có giấy tờ ở Trung Mỹ nên được phép vào Mexico và được tị nạn, trong khi gần 38% chống lại điều đó.

Những người khác nói rằng, họ không quyết định hoặc không quan tâm nhiều về vấn đề này. Gần một phần ba những người được khảo sát cho biết họ tin rằng cần phải trục xuất những người di cư không có giấy tờ ngay lập tức. Một cuộc khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew năm 2018 cho thấy 43% người Mexico ủng hộ việc trục xuất người nhập cư sống bất hợp pháp.

Một yếu tố khác thúc đẩy dư luận, đó là tình trạng hàng nghìn người di cư đang chờ đợi tại một nút thắt cổ chai ở biên giới Mỹ để xin tị nạn, cũng như cảnh hàng nghìn người di cư Trung Mỹ khác mà Mỹ đã gửi lại Mexico để chờ đợi trong thời gian Tòa án di trú Mỹ xem xét các trường hợp xin tị nạn.

“Các nhà tạm trú đã đầy, nhiều người di cư vật vờ trên đường phố, sống xa cách với cộng đồng và làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày của họ” - Wilson nói - “Họ đang cần những hỗ trợ mạnh mẽ hơn”.

Kiều Trinh (TH)