Deschamps: Từ 'kẻ xách nước' đến HLV đại tài

Lịch sử World Cup chỉ mới chứng kiến Mario Zagallo của Brazil và "hoàng đế" Đức Frank Beckenbauer vô địch khi còn là cầu thủ rồi sau này dẫn dắt đội tuyển quê hương. Dù thích hay không ưa ông, nhưng hẳn mọi người phải nhìn nhận nhà cầm quân 49 tuổi không hề ăn may trên con đường tạo dựng tên tuổi.

Biệt danh do Cantona "tặng"

Cựu đồng đội tuyển Pháp Eric Cantona đặt cho Deschamps biệt danh "kẻ xách nước" do phong cách thu hồi bóng từ chân đối phương rồi chuyền cho các tiền vệ tấn công, tiền đạo. Biệt danh này trông có vẻ là một sự chê bai vì Cantona cho rằng vị trí tiền vệ phòng ngự là sự xúc phạm với bóng đá, không cần một người có kỹ thuật xuất sắc nhưng ai cũng phải nhìn nhận, Deschamps vẫn là một trong những tiền vệ phòng ngự giỏi nhất thời bấy giờ. Nhờ sự nhạy bén về chiến thuật, khả năng "đọc" trận đấu tốt và tầm hoạt động bền bỉ, Didier bẻ gãy các đợt lên bóng của đội bạn từ trong trứng nước.

Trong lúc Cantona chỉ mới vô địch Anh cùng M.U thì Deschamps gần như đã giành mọi vinh quang trong màu áo các CLB ông từng trải qua: 2 lần vô địch Champions League, một với Marseille và một cùng Juventus; vô địch Siêu cúp châu Âu, Cúp Liên lục địa (giờ là World Cup CLB), 3 chức vô địch Serie A; vô địch Cúp FA cùng Chelsea năm 2000 và vào chung kết Champions League cùng Valencia năm 2001. Quan trọng hơn, Deschamps đã cùng đội Pháp vô địch thế giới năm 1998 và 2 năm sau lập cú đúp - vô địch Euro 2000.

Deschamps cũng là trường hợp hiếm hoi vừa đá hay vừa cầm quân giỏi. Hai năm sau khi treo giày, ông giúp CLB cũ Monaco vô địch Liên đoàn Pháp năm 2003 rồi thua Porto của J.Mourinho ở trận chung kết Champions League một năm sau đó. HLV này có vẻ mát tay với đội bóng cần lên hạng hoặc hồi sinh: Ông đưa Juventus trở lại Serie A vào năm 2007 sau cơn bão tiêu cực của bóng đá Ý; giúp Marseille vô địch Pháp lần đầu tiên sau 18 năm chỉ trong mùa đầu nắm đội.

Ông Deschamps trước ngưỡng cửa nâng cao cúp vàng trên cương vị HLV trưởng đội Pháp. Ảnh: REUTERS

Vượt chỉ tiêu nhưng...

Được chọn dẫn dắt đội tuyển quốc gia thay cho L.Blanc sau Euro 2012, HLV Deschamps cải thiện đáng kể thành tích của Les Bleus: Vào tứ kết World Cup 2014, chung kết Euro 2016 và giờ đây cách cúp vàng thế giới lần đầu tiên sau 12 năm chỉ còn 1 trận cuối dù mục tiêu ban đầu mà LĐBĐ Pháp đặt ra chỉ là vào đến bán kết.

Bị hoài nghi ở vòng loại và trong quá trình chuẩn bị với vài quyết định sai lầm về chiến thuật và tranh cãi về con người, HLV Deschamps chứng tỏ sự lựa chọn của ông hợp lý, cả về xu thế. Việc đưa Giroud đảm nhận trung phong cắm giúp lối chơi của đội cân bằng và phát huy tốt vai trò của Griezmann lẫn Mbappe. Canh bạc dùng 2 hậu vệ biên mới 22 tuổi thành công vượt mong đợi. Trên hết, triết lý mang hơi hướm Mourinho đang giúp Pháp trở thành ứng viên số 1 cho chức vô địch: Thủ kín kẽ, không cần sở hữu bóng nhiều, trung phong làm tường, quấy rối, có tiền đạo bứt tốc giỏi và tận dụng tốt các tình huống cố định.

Thủ môn H.Lloris đã giữ sạch lưới 4/6 trận; chỉ có Argentina phá lưới họ bằng các tình huống bóng "sống" tại vòng 1/8. Sau thất bại tại trận chung kết trên sân nhà ở Euro 2016, Les Bleus của Deschamps từ đội cầm bóng trung bình 53% xuống còn 46% trong 3 trận gần nhất của vòng đấu loại trực tiếp Russia 2018, trong đó trận gặp Bỉ rạng sáng 11-7 chỉ còn 37%. Tính trung bình cả giải tính đến trước trận chung kết, Pháp có thời gian kiểm soát bóng chỉ 49%.

Tuy nhiên, chỉ cần không thủng lưới, cơ hội của Pháp sẽ đến, kể cả từ hàng thủ. 3/4 hậu vệ của Pháp đều ghi bàn, với cặp trung vệ Varane - Umtiti lần lượt đóng vai người hùng ở tứ kết và bán kết. Ba trận gần nhất ở giai đoạn loại trực tiếp, "gà Gaulois" đều mở tỉ số cùng 1 kịch bản: Tình huống cố định, trong đó trận Argentina là từ quả phạt đền, sau đường chuyền dài của Pogba cho Mbappe.

Vì thế, khi cỗ máy đang vận hành tốt, Deschamps chẳng có lý do gì phải thay đổi dù Pháp có gặp ai ở trận chung kết. Nỗi đau thua sốc Bồ Đào Nha ở Paris 2 năm trước vẫn còn hiển hiện nên ông và các học trò không chủ quan.

Trần Đoàn