Đề xuất cải tiến tiếng Việt và những phản đối mạnh mẽ

PGS.TS Bùi Hiền, Nguyên Hiệu phó trường ĐHSP Ngoại ngữ Hà Nội đã đề xuất cải tiến bảng chữ cái tiếng Việt giúp thuận tiện trong giáo dục, giải quyết các bất cập hiện tại của chữ quốc ngữ.

Tiếng Việt được cải tiến.

Theo bài viết của PGS.TS. Bùi Hiền (nguyên Hiệu phó trường ĐHSP Ngoại ngữ Hà Nội, nguyên phó Viện trưởng Viện Nội dung & Phương pháp dạy - học phổ thông) được lưu trong kỷ yếu hội thảo khoa học "Ngôn ngữ ở Việt Nam - Hội nhập và phát triển" (tập 1), chữ quốc ngữ mà chúng ta đang sử dụng bộc lộ nhiều bất hợp lý khiến vướng mắc trong sử dụng nên cần phải cải tiến để giản tiện, dễ nhớ, dễ sử dụng.

Những bất hợp lý mà PGS.TS. Bùi Hiền đưa ra gồm: phải dùng 2,3 chữ cái để biểu đạt âm vị phụ đứng đầu và đứng sau.

Ví dụ: C – Q – K (cuốc, quốc, ca, kali), Tr – Ch (tra, cha), S – X (sa, xa) hay Ch Ng, Nh (mách, ông, tanh…).

Điều này khiến các trẻ em học khó khăn, nhiều người hiểu nhầm hoặc không hiểu chính xác, người nước ngoài học theo cũng rất khó khăn.

Ông Hiền đề xuất thay đổi chữ quốc ngữ này bằng cách mỗi chữ cái sẽ biểu đạt 1 âm vị chứ không có sự trùng lặp như trên nữa.

Chữ Đ sẽ bị bỏ ra khỏi bảng chữ cái, bổ sung thêm một số chữ cái tiếng Latin như F, J, W, Z.

Cụ thể: C = Ch, Tr; D = Đ; G = G, Gh; F = Ph; K = C, Q, K; Q = Ng, Ngh; R = R; S = S; X = Kh; W =Th; Z = d, gi, r; n'= nh.

"Thử hình dung, âm (ngờ) có ngh – ng… Ta quen rồi thì tưởng dễ và không chú ý nhưng học sinh lớp 1, lớp 2 bắt đầu học thì rất khổ. Nếu chúng ta hợp lý hóa lại nguyên tắc dùng thống nhất bộ chữ Latinh để biểu hiện hơn 30 âm trên nguyên tắc mỗi âm được biểu hiện bằng 1 kí tự thì rất giản tiện. Bộ chữ cái từ 38 chữ cái chỉ còn 31, dễ nắm được quy tắc, dễ nhớ" - ông Hiền nói.

PGS.TS. Bùi Hiền cho biết, ông đã tính toán, nếu viết theo kiểu mới tiết kiệm thời gian, sức lực, vật tư 8%.

Như vậy, nếu một Nhà xuất bản 1 năm dùng 100 tấn giấy thì với phương án viết chữ cải tiến này, một năm rút giảm được 8 tấn giấy. Nếu tính tất cả nhà máy, công xưởng, cơ quan thì cứ rút lại 8% vật liệu giấy, rút lại thời gian viết 8%, thời gian đánh máy 8%.

"Đề xuất vẫn có nhiều nhà ngôn ngữ thấy hợp lý vì chữ viết mới có một nguyên tắc thống nhất. Để thay đổi sẽ không mất thời gian. Chỉ 1- 2 năm là quen dần” - PGS.TS. Bùi Hiền nói.

Vị PGS cũng cho rằng, cách làm mới sẽ không gây ra sai chính tả hay mất công tra từ điển như nhiều trường hợp hiện nay.

Tinh hoa tiếng Việt có quan trọng hơn tiện lợi?

Thay vì sự tiện lợi PGS.TS. Bùi Hiền nêu ra, PGS.TS. Nguyễn Hữu Hoành, Phó Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học Việt Nam cho biết, vấn đề này đã được các nhà ngôn ngữ học trao đổi, đề cập rất nhiều trong những năm qua nhưng không thể và không nên thay đổi, vì chữ viết liên quan đến văn hóa, lịch sử và rất nhiều vấn đề khác.

GS.TS. Bùi Khánh Thế (chuyên ngành ngôn ngữ học, Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học và đào tạo Trường ĐH Ngoại ngữ-Tin học TP.HCM ) mổ xẻ nhiều bất hợp lý: ký tự q lại thay thế cho chữ ng; z thay gi; c thay tr, ch…

Chưa kể làm vậy sẽ mất đi sự tinh tế trong cách viết, đọc và phát âm của tiếng Việt.

"Từ lúc hình thành cho đến nay, tiếng Việt có nhiều âm thay đổi nhưng chữ viết vẫn giữ nguyên. Đó chính là sự bền vững cần có, chỉ những gì bất hợp lý mới mất đi. Đối với chữ quốc ngữ, nên tìm cách chú ý khắc phục những cái khó, hơn là cải tiến” - ông Thế nhận xét.

Ngay cả các giáo viên dạy môn Văn cũng bác bỏ

Tinh hoa trong tiếng Việt.

Ông Trương Minh Đức, giáo viên ngữ văn Trường THPT Lê Quý Đôn, TP.HCM cho rằng, tiếng Việt được hình thành từ lâu và có quy tắc.

Bên cạnh đó, sự phát triển ngôn ngữ trong tiếng Việt nó còn do yếu tố từ yêu cầu của ngôn ngữ địa phương, vùng miền. Mặc dù điều này khó mang đến sự thống nhất nhưng nó lại làm phong phú vốn từ và thể hiện được bản sắc riêng từng địa phương.

Sự thay đổi cách viết như trên sẽ làm thay đổi tới cả cách viết họ tên, xáo trộn hệ thống bảng biểu, luật định, văn bản...

Thầy Đỗ Đức Anh, giáo viên văn Trường THPT Bùi Thị Xuân (quận 1) cho hay, nếu theo cách viết đó, chẳng khác nào cổ xúy cho ngôn ngữ của tuổi teen mà ta từng lên án.

Nước ngoài có cải tiến chữ viết?

Huỳnh Văn Thông, Tiến sĩ Ngôn ngữ đồng thời là Trưởng khoa Báo chí Truyền thông, trường ĐHKHXH&NV TP.HCM cho biết, đây là câu chuyện chuyên môn, chuyên gia trong ngành nào cũng nghĩ ra, ai cũng từng thử nhưng họ biết chấp nhận điều đó không hợp lý.

Theo TS. Thông, ở bất cứ ngôn ngữ nào, cũng sẽ có chuyện chữ viết, phát âm có những điểm không thống nhất hoặc là "vênh" như tác giả Bùi Hiền nói. Trong tiếng Anh, nếu để ý, chúng ta cũng có thể tìm được những điều tương tự.

Nhưng phản ứng chung là bỏ qua điều đó vì "không để làm gì cả". Chuyện thay đổi này không mang được lại cái lợi lộc gì. Vài cái phức tạp về chính tả ấy, không là gì so với trình độ, nhận thức và năng lực học hỏi của con người.

Viện Ngôn ngữ học ở Pháp đã từng có giai đoạn ghi hẳn một tấm bảng dán ngoài cổng với thông báo rằng: "Chúng tôi không nhận bất cứ đề tài hay đề xuất khoa học nào về việc thay đổi chữ viết".

Rõ ràng, Tiếng Việt có rất nhiều điều bất hợp lý cả trăm năm nay. Nhưng, phương án do PGS Bùi Hiền đề xuất nhằm tránh lỗi chính tả thì có quá nhiều sự thay đổi chưa thuyết phục được người sử dụng tiếng Việt.

Cúc Phương (Tổng hợp)