Đề xuất 75 nghìn tỷ đồng thực hiện giảm nghèo bền vững 5 năm tới

Bộ trưởng Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trình bày Tờ trình trước Quốc hội chiều 23/7.

Cần thiết xây dựng Chương trình trong điều kiện mới

Chiều 23/7, tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV, Chính phủ báo cáo Tờ trình đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Trình bày Tờ trình tóm tắt trước Quốc hội, Bộ trưởng Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, để tiếp tục phát huy các thành tựu và khắc phục tồn tại, hạn chế trong công tác giảm nghèo thời gian qua, việc xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 trong điều kiện mới là rất cần thiết, cấp bách trong giai đoạn hiện nay.

Chương trình sẽ tiếp tục giải quyết các vấn đề mà giai đoạn 2016-2020 chưa thực hiện xong, cụ thể: Số huyện nghèo, xã vùng bãi ngang ven biển và hải đảo chưa thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn còn nhiều; Kết quả giảm nghèo chưa thực sự bền vững, tỷ lệ tái nghèo, tỷ lệ hộ nghèo phát sinh còn cao; Phần lớn hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo sinh sống ở vùng nông thôn, có sinh kế, thu nhập không bền vững, thiếu đất ở, đất sản xuất, thiếu kỹ năng nghề nghiệp, chất lượng nguồn nhân lực thấp; Nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn.

Chương trình cũng sẽ giải quyết một số nội dung cấp bách, cần đầu tư công của quốc gia. Theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2022-2025, ước tính tại thời điểm tháng 1/2022, có khoảng 4,473 triệu hộ, tương ứng với khoảng 17,447 triệu người; trong đó, tỷ lệ hộ nghèo là 10,83%, tỷ lệ hộ cận nghèo là 5,77%. Do vậy, để thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo, đòi hỏi phải có nguồn lực lớn để tập trung giải quyết.

Bên cạnh đó, các lý do cần thiết xây dựng Chương trình trong giai đoạn mới: Đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu, xu thế đô thị hóa, xu hướng già hóa dân số, chênh lệch về thu nhập và mức sống, tình trạng di cư lao động, di dân tự do đặt ra những thách thức rất lớn đối với công tác giảm nghèo. Chuẩn nghèo được nâng lên sẽ làm tăng tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo đầu kỳ, đồng thời, cần thực hiện cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế về mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030.

Chỉ tiêu chủ yếu cần đạt đến năm 2025

Chương trình thực hiện trên phạm vi cả nước, tập trung đầu tư cho các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo trong giai đoạn 2021-2025.

Mục tiêu tổng quát là thực hiện mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo; hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên mức sống tối thiểu, tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản, nâng cao chất lượng cuộc sống; hỗ trợ các địa bàn nghèo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, chỉ tiêu đặt ra đến năm 2025 giảm 1/2 số hộ nghèo, hộ cận nghèo so với đầu kỳ theo tiêu chí nghèo đa chiều của quốc gia; 30% số huyện nghèo, 30% số xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn.

Hỗ trợ thí điểm, phát triển trên 1.000 mô hình giảm nghèo tạo sinh kế, việc làm bền vững; Tỷ lệ người lao động thuộc vùng nghèo, vùng khó khăn qua đào tạo đạt 60%, trong đó có bằng cấp chứng chỉ là 25%; Phấn đấu hỗ trợ hộ nghèo, hộ cận nghèo có ít nhất một thành viên trong độ tuổi lao động có việc làm bền vững; 90% hộ nghèo, hộ cận nghèo có nhu cầu được tiếp cận sử dụng các dịch vụ viễn thông, internet.

Chương trình gồm 6 dự án và 11 tiểu dự án. Chính phủ đề xuất tổng nguồn vốn thực hiện Chương trình giai đoạn 2021-2025 là 75.000 tỷ đồng, trong đó, từ ngân sách Trung ương 48.000 tỷ đồng; Ngân sách địa phương 12.690 tỷ đồng; Huy động hợp pháp khác: 14.310 tỷ đồng.

Cần rà soát để tránh trùng lặp hoặc bỏ sót

Tại Báo cáo thẩm tra về đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho biết, một số dự án, tiểu dự án của 3 Chương trình mục tiêu quốc gia có sự trùng lặp về nội dung thực hiện tại cùng địa bàn nông thôn do chưa làm rõ chính xác đối tượng, địa bàn, chưa cụ thể hóa nội dung hỗ trợ, đầu tư…

Do đó, Ủy ban đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chủ trì 3 Chương trình phối hợp rà soát, phân tích, đánh giá, làm rõ các nội dung, hoạt động trùng lặp hoặc bỏ sót để đề xuất cơ chế lồng ghép chính sách, tích hợp nguồn lực giữa các Chương trình, bảo đảm hiệu quả nguồn lực đầu tư.

Bên cạnh đó, cơ quan thẩm tra cho rằng, hiện chưa có số liệu cụ thể về tình trạng nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều nên khó xác định chính xác mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể. Ủy ban đề nghị, sau khi Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, Chính phủ trước khi quyết định Chương trình cần khẩn trương tổ chức tổng điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo làm cơ sở xây dựng các mục tiêu, chỉ tiêu, đồng thời tiếp tục rà soát, điều chỉnh theo hướng: Các mục tiêu cụ thể cần định lượng được kết quả thực hiện (vì 7/8 mục tiêu cụ thể chưa định lượng được), bổ sung các chỉ tiêu để đo lường được hết các mục tiêu cụ thể; bảo đảm không có sự trùng lặp giữa các chỉ tiêu; Bảo đảm tính khả thi của các chỉ tiêu, trong đó có chỉ tiêu “Phấn đấu giảm 1/2 số hộ cận nghèo so với đầu kỳ theo tiêu chí nghèo đa chiều của quốc gia”…

Về dự kiến nguồn lực thực hiện Chương trình, Ủy ban thống nhất với dự kiến bố trí 20.000 tỷ đồng vốn đầu tư từ ngân sách Trung uơng, đồng thời đề nghị Chính phủ đối với nguồn vốn sự nghiệp từ ngân sách Trung ương, cần khẩn trương rà soát không sử dụng vốn của Chương trình để chi các hoạt động có tính chất chi thường xuyên thuộc nhiệm vụ quản lý nhà nước hoặc chế độ, chính sách cho đối tượng đã được quy định tại pháp luật có liên quan.

Bảo đảm đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, không phân tán, dàn trải, manh mún; phải đúng, phải trúng các mục tiêu, định hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đề ra cũng như bảo đảm tính khả thi của việc bố trí vốn ngân sách Trung ương trong năm 2021 cho Chương trình là 7.000 tỷ đồng để tránh gián đoạn, giảm hiệu quả thực hiện Chương trình; cũng như cân nhắc việc bố trí tỷ trọng vốn lớn vào năm 2025 là năm cuối cùng của giai đoạn.

LÊ HÀ - TRỊNH DŨNG