Để thêm yêu Tổ quốc

Chứng tích bi hùng

Mỗi lần nghe các cựu tù yêu nước kể về những tháng năm bị địch bắt tù đày, chúng tôi đều cảm thấy bùi ngùi và tự hào về thế hệ cha ông đã có những cống hiến, hy sinh to lớn để quê hương, đất nước được hòa bình, độc lập như ngày hôm nay. Tại Quảng Ngãi, thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã xây dựng nhiều nhà lao để giam cầm, tra tấn những chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước. Nơi đây ghi dấu biết bao câu chuyện lịch sử bi hùng, là minh chứng cho lòng yêu nước nồng nàn và tinh thần bất khuất của các chiến sĩ cách mạng và nhân dân ta.

Di tích lịch sử Khu xà lim của Ty công an thời Mỹ - ngụy (TP.Quảng Ngãi).

Dẫn chúng tôi đến tham quan di tích Nhà lao Quảng Ngãi vừa được đặt bia tưởng niệm tại tổ dân phố 4, phường Trần Hưng Đạo (TP.Quảng Ngãi), Chủ tịch Hội Tù yêu nước tỉnh Lê Quang Ba cho biết: Tại đây, vào đầu thế kỷ XX, để đối phó với phong trào đấu tranh của nhân dân Quảng Ngãi, thực dân Pháp đã xây dựng một nhà lao kiên cố để giam giữ, tra tấn các chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước, trong đó có các đồng chí: Trương Quang Giao, Nguyễn Nghiêm, Nguyễn Công Phương, Nguyễn Chánh, Phạm Kiệt...

Mặc dù bị gông cùm, xiềng xích, nhưng các chiến sĩ cách mạng vẫn kiên cường đấu tranh chống lại chế độ nhà tù hà khắc và sự đàn áp dã man của thực dân Pháp và bè lũ tay sai, giữ vững khí tiết cách mạng. Nhiều đồng chí đã anh dũng hy sinh trong nhà lao này... Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, nhà lao Quảng Ngãi được giải phóng, các chiến sĩ cách mạng trở về cùng nhân dân tiếp tục chiến đấu bảo vệ nền độc lập, tự do của dân tộc. Ngoài ra, thực dân Pháp còn xây dựng các căng an trí ở Ba Tơ, Trà Bồng, Di Lăng (Sơn Hà) và nhà pha ở Lý Sơn để giam cầm những người tù yêu nước.

Nơi giáo dục lòng yêu nước

Đến giai đoạn đế quốc Mỹ xâm lược nước ta, chúng đã xây dựng trung tâm cải huấn (Nhà lao Quảng Ngãi) ngay tại địa điểm trụ sở Công an tỉnh ngày nay và xây dựng trung tâm thẩm vấn tại địa điểm trụ sở Đài PT-TH tỉnh bây giờ. Địch cũng xây dựng khu xà lim - Ty công an Mỹ - ngụy, di tích này hiện ở số 71 Hùng Vương (TP.Quảng Ngãi). Từ năm 1955 - 1959, địch đã bắt giam, tra tấn, thủ tiêu nhiều chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước tại khu xà lim này. Năm 1960, địch di dời khu xà lim xuống địa điểm tại Sở Tài chính ngày nay...

Ông Lê Quang Ba xúc động: Dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, những người tù chính trị yêu nước vẫn giữ vững khí tiết người cộng sản. Mặc cho địch tra tấn dã man, các chiến sĩ cách mạng năm xưa vẫn son sắt một niềm tin vào Đảng, tin tưởng cách mạng nhất định thắng lợi. Các đồng chí đã biến nhà tù thành trường học cách mạng. Từ thời Pháp cũng như thời Mỹ-ngụy trong nhà lao Quảng Ngãi đã xây dựng những chi bộ đảng để lãnh đạo người tù đấu tranh. Trong tù có tổ chức bí mật theo dõi, giúp đỡ anh em chống chào cờ, chống khai báo, động viên anh em giữ vững khí tiết, tin tưởng cách mạng nhất định thắng lợi. Đã có nhiều phong trào đấu tranh của các chiến sĩ cách mạng trong nhà tù khiến địch hoang mang đối phó.

Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ từ Hội Tù yêu nước tỉnh, thì có hơn 23 nghìn chiến sĩ cách mạng bị địch bắt giam, tù đày tại các nhà lao ở Quảng Ngãi từ thời Pháp đến thời Mỹ xâm lược, trong đó có hơn 320 đồng chí hy sinh trong các nhà lao. "Trong thời gian đến, di tích các nhà lao ở Quảng Ngãi cần được tỉnh tiếp tục quan tâm đầu tư để phục dựng hình ảnh, đặt bia tưởng niệm. Đây là nơi khắc ghi lịch sử bi hùng trong công cuộc đấu tranh giải phóng quê hương, đất nước, là nơi giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống cách mạng, để từ đó thêm yêu quê hương, Tổ quốc mình hơn", ông Lê Quang Ba bày tỏ.

Bài, ảnh: PHƯƠNG LÝ