Để người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện: Cần giải pháp 'kích cầu'

Nhân viên đại lý thu Bưu điện văn hóa xã Yên Hưng (Sông Mã) tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện cho người dân

“Đến từng nhà, gặp từng người”

2008 là năm đầu tiên áp dụng chính sách BHXH tự nguyện, cả nước chỉ có 6.000 người tham gia. Đến năm 2018, với sự hỗ trợ của Nhà nước từ 10% đến 30% mức đóng tùy từng đối tượng, số người tham gia BHXH tự nguyện tăng nhanh lên 320.000 người.

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, trong 3 quý đầu năm 2019, cả nước tiếp tục có thêm 192.326 người tham gia, nâng tổng số người tham gia chính sách này là 463.105 người. Đáng chú ý, nhiều địa phương đã vượt chỉ tiêu về tham gia BHXH tự nguyện năm 2019 như: Sơn La, Hưng Yên, Cà Mau, Hà Nam, Điện Biên.

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu cho biết, để đạt được kết quả đột phá này, BHXH Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều giải pháp, trong đó tổ chức hàng ngàn hội nghị tuyên truyền tại các địa phương, tập huấn công tác tuyên truyền BHXH cho cán bộ BHXH các cấp… Đặc biệt, BHXH các cấp đã cùng các đại lý tích cực tuyên truyền, vận động với phương châm “đến từng nhà, gặp từng người” để mở rộng phát triển đối tượng.

Bằng sự tận tâm, nhiệt huyết ấy, anh Đỗ Trọng Toàn - nhân viên Bưu điện văn hóa xã Phú Cường (huyện Ba Vì, Hà Nội) - không chỉ tư vấn giúp người dân hiểu rõ về chính sách BHXH tự nguyện mà còn thường xuyên đến tận nhà người dân thu tiền đóng để duy trì số đối tượng tham gia.

Anh Toàn cho biết, người dân xã Phú Cường chủ yếu sống bằng nghề nông nên trước đây, việc để người dân hiểu và tham gia BHXH tự nguyện gặp rất nhiều khó khăn. Nhưng những năm gần đây, do được tuyên truyền thường xuyên và đầy đủ hơn nên người dân ở xã đăng ký tham gia BHXH tự nguyện tăng nhanh so với trước. Chỉ tính 6 tháng đầu năm 2019, số người tham gia BHXH tự nguyện của xã đã tăng hơn 30 người so với năm 2018 trong khi cả năm 2018 số lượng này chỉ tăng được 3-4 người, tức tăng hơn 10 lần. Hiện cả xã đã có khoảng 70 người tham gia BHXH tự nguyện.

Làm đại lý thu BHXH tại điểm bưu điện văn hóa xã Võ Ninh (Quảng Ninh), bà Lê Thị Bích Quy thường xuyên gần gũi với người dân và tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình. Khi người dân đến nhận bưu phẩm, đóng tiền điện hàng tháng..., bà Quy đều tranh thủ giới thiệu về chính sách BHXH tự nguyện để họ biết. Vào những lúc rảnh rỗi, bà Quy còn đi đến từng gia đình tuyên truyền, giải thích cho người dân hiểu về quyền và lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện.

“Lúc đầu, nhiều người chưa quan tâm lắm vì cứ nghĩ loại hình bảo hiểm này cũng như các kiểu bảo hiểm nhân thọ khác. Nhưng khi nghe đây là chính sách an sinh có sự hỗ trợ của Nhà nước, tham gia để về già hưởng lương hưu như những người đi làm có đóng BHXH, họ lại rất quan tâm. Nhờ hiểu được mà không ít người đã đăng ký tham gia BHXH tự nguyện” - bà Quy chia sẻ.

Vẫn cần giải pháp “kích cầu”

Mặc dù đã đạt được kết quả tích cực trong thời gian qua, tuy nhiên, hết quý III năm 2019, số người tham gia BHXH tự nguyện của cả nước chiếm khoảng 0,9% so với lực lượng lao động trong độ tuổi. Ông Trần Hải Nam - Phó Vụ trưởng BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) - cho rằng, với kết quả này, việc phấn đấu có 1% lực lượng lao động tham gia BHXH tự nguyện vào năm 2021 theo Nghị quyết 28-NQ/TW đề ra hoàn toàn có thể đạt được, nhưng để đạt mục tiêu 2,5% vào năm 2025 lại là một nhiệm vụ khó khăn.

Ông Nam lý giải, thực tế cho thấy, mặc dù chính sách BHXH tự nguyện rất có lợi cho người tham gia nhưng công tác triển khai vẫn gặp phải một số bất cập. Nhóm đối tượng này thường có công việc không ổn định nên việc trích từ nguồn thu nhập để tham gia BHXH là rất khó khăn. Trong khi đó, mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện còn thấp, chưa tạo được động lực khuyến khích người tham gia; việc nắm bắt, tiếp cận các đối tượng tiềm năng để thông tin về chính sách, vận động họ còn chưa đầy đủ.

“Chưa kể, để được hưởng lương hưu, ngoài điều kiện về tuổi đời, người tham gia cần có tối thiểu 20 năm đóng BHXH - đây chính là rào cản để người dân chưa thật sự sẵn sàng tham gia chính sách BHXH tự nguyện”, ông Nam nhấn mạnh.

Theo đó, để tăng tính hấp dẫn của chính sách này, ông Nam cho rằng, thời gian tới, cần tiếp tục tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện và giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH tới các địa phương… Đồng thời, thúc đẩy chuyển dịch lao động từ khu vực phi chính thức sang khu vực chính thức tạo công việc, thu nhập ổn định giúp người dân có điều kiện tham gia BHXH. Cuối cùng, cần sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách, pháp luật theo hướng giảm dần điều kiện thời gian đóng góp hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm và tiến tới còn 10 năm để mở rộng cơ hội tiếp cận lương hưu.

M.Anh