Đề nghị báo cáo Bộ Chính trị dừng hẳn dự án sắt Thạch Khê

Tại buổi làm việc, đồng chí Lê Đình Sơn, Bí Thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh cho biết, sau nhiều cuộc họp, xem xét các yếu tố, lãnh đạo tỉnh và các sở, ban, ngành, địa phương cùng nhân dân trên địa bàn đều nhất quán quan điểm đề nghị Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị cho dừng hẳn dự án này, đồng thời chỉ đạo giải quyết tồn đọng, hoàn trả nguyên trạng, khôi phục sản xuất, ổn định đời sống nhân dân.

Mặc dù mới chỉ thực hiện khai thác thử nghiệm công nghệ và bóc đất tầng phủ nhưng xung quanh dự án sắt Thạch Khê đã bị sa mạc hóa.

Dự án sắt Thạch Khê do Công ty cổ phần sắt Thạch Khê (TIC) làm chủ đầu tư. TIC được thành lập ngày 17-5-2007 với vốn điều lệ 2.400 tỷ đồng. Mục tiêu của TIC là đầu tư khai thác mỏ sắt Thạch Khê, mỏ sắt lớn nhất Đông Nam Á, để cung cấp quặng sắt trước hết cho nhu cầu luyện thép trong nước và dành một phần xuất khẩu, sau đó sẽ đầu tư và vận hành nhà máy luyện phôi thép. Sau hơn 10 năm triển khai, tiêu tốn rất nhiều tiền của, thời gian của nhiều đơn vị liên quan đến nay dự án vẫn dậm chân tại chỗ và để lại nhiều hệ lụy cho Hà Tĩnh.

Từ năm 2008 đến 2011, chủ đầu tư triển khai dự án sắt Thạch Khê đã thực hiện thử nghiệm công nghệ và bóc đất tầng phủ được khoảng 12,7 triệu m3 đến độ sâu -34m so với mực nước biển, thu hồi 3 nghìn tấn quặng.

Về cơ bản, dự án đã dừng hoạt động khai thác từ năm 2011 đến nay theo yêu cầu của Chính phủ. Tổng diện tích đã giải phóng mặt bằng là 830 ha, diện tích đã ký hợp đồng thuê đất là 552 ha, nhưng chỉ mới thực hiện di dời được 113 hộ dân.

Một trong những bất cập đầu tiên trong quá trình triển khai dự án này là việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết. Sau hơn 10 năm triển khai dự án sắt Thạch Khê đến nay vẫn chưa có phương án quy hoạch được phê duyệt, mặc dù để triển khai dự án này TIC đưa ra nhiều phương án như khu vực lấn biển, diện tích, quy mô ảnh hưởng…

Theo đánh giá của các chuyên gia về địa chất, khu vực mỏ sắt Thạch Khê nằm trên địa hình có địa chất phức tạp, nằm sát biển, thân quặng phân bố sâu (cosd-550m), lớp đất chủ yếu là đất sét, cát và nhiều nước ngầm.

Theo tính toán, thử nghiệm thì lượng nước chảy vào moong khai thác lên đến 9.717m3/h vì vậy nếu triển khai khai thác mỏ sắt này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến nguồn nước ngầm không chỉ 6 xã của huyện Thạch Hà, mà còn ảnh hưởng đến các xã của huyện Cẩm Xuyên, huyện Lộc Hà và thành phố Hà Tĩnh.

Năm 2011, Công ty TIC chỉ mới tiến hành bốc đất tầng phủ, mở rộng moong mỏ và bốc đất thử nghiệm khoảng 150 ha trên địa bàn xã Thạch Khê, huyện Thạch Hà nhưng từ đó đến nay xung quanh khu vực này đều bị sa mạc hóa đất đai do mực nước ngầm bị tụt mạnh.

Bên cạnh đó, những hệ lụy liên quan đến việc khi triển khai dự án sắt Thạch Khê là môi trường, song đến nay việc đánh giá tác động môi trường cũng chưa được triển khai cụ thể. Dự án sắt Thạch Khê liên quan trực tiếp đến hàng vạn người dân sinh sống trên nhiều huyện, thành phố Hà Tĩnh. Song khi khởi công dự án, cũng như việc tái khởi động lại hiện nay, việc đánh giá tác động môi trường bị cả chủ đầu tư và các bộ, ngành liên quan làm ngơ, xem nhẹ.

Chẳng hạn, dự án sắt Thạch Khê là dự án khai thác mỏ lộ thiên với khối lượng đất, đá bóc phủ rất lớn (khoảng 651,4 triệu m3), do đó việc thiết kế các bãi thải và công tác đổ thải là rất quan trọng, theo tính toán ban đầu chiều cao hai bãi thải có dung tích chứa lần lượt là 268.210 triệu m3 và 135.428 triệu m3, hai bãi thải này lại nằm sát ven biển nên nguy cơ sạt lở sẽ rất lớn, bên cạnh đó nạn cát bay, cát chảy sẽ gây hậu quả vô cùng lớn cho các vùng lân cận.

Đồng thời, theo phê duyệt và công bố của Bộ Tài nguyên và Môi trường, vùng biển Hà Tĩnh được xác định là có nguy cơ bão, nước dâng do bão chịu cấp 15, 16, nước dâng trong bão có thể lên đến trên 4,5m, trong trường hợp, xảy ra triều cường nước biển có thể dâng lên đến 6,2m… và nếu không tính toán cụ thể thì những bãi rác ven biển của dự án sắt Thạch Khê khi triển khai sẽ gây ra những thảm họa môi trường vô cùng khủng khiếp khi gặp lũ lụt, triều cường… Vì vậy, Thường vụ Tỉnh ủy Hà Tĩnh đã họp bàn và đi đến thống nhất đề nghị Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị cho dừng hẳn dự án.

Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh, ông Lê Đình Sơn cho biết, tỉnh đang chờ Trung ương chấp thuận phương án dừng dự án sắt Thạch Khê để đẩy mạnh phát triển du lịch, đô thị, phát triển kinh tế của vùng dự án và lân cận; một số giải pháp sử dụng tài sản dự án, ổn định dân cư.

Tỉnh Hà Tĩnh coi mỏ sắt Thạch Khê là nguồn tài nguyên lớn, có tiềm năng kinh tế rất lớn cho tỉnh và cả quốc gia. Tuy nhiên, mỏ sắt chỉ nên triển khai khai thác khi hội đủ các điều kiện cần thiết.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Võ Văn Thống đánh giá cao công tác đánh giá khách quan, chi tiết của tỉnh Hà Tĩnh về dự án trong thời gian qua. Những thông tin bổ sung của địa phương tại buổi làm việc sẽ là cơ sở để đoàn công tác hoàn thiện báo cáo có sức thuyết phục hơn để tham mưu Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị về quan điểm dừng khai thác mỏ sắt lớn nhất Đông Nam Á này.

Sông Lam-Lam Hồng