Đề kháng da: 'Bộ máy' có cơ chế không hề đơn giản

3 lớp hàng rào đề kháng của da chống lại vi khuẩn gây bệnh

Da là bộ phận dễ thấy nhất trên cơ thể nhưng đề kháng da - chức năng đề kháng tự nhiên của da trong hệ miễn dịch lại hoạt động vô hình. Đóng vai trò như “hàng tiền đạo” đầu tiên của hệ miễn dịch, làm việc mọi lúc mọi nơi để bảo vệ cơ thể, cơ chế của đề kháng da theo đó không hề đơn giản.

Một trong những chức năng quan trọng nhất của đề kháng da là bao phủ và hình thành nên “lá chắn” ngăn cách bên trong và bên ngoài cơ thể, còn gọi là hàng rào vật lý. Hàng rào này giúp điều hòa việc thoát hơi nước qua da, bài tiết mồ hôi, chất nhờn trên da, cũng như chống lại các tác nhân có hại từ môi trường. Chức năng này của đề kháng da hình thành từ quá trình sừng hóa (keratin hóa) ở lớp biểu bì da, giúp đề kháng của da chống chọi lại các lực tác động từ bên ngoài, tia cực tím, thay đổi nhiệt độ, sự xâm nhập của các chất hóa học và vi khuẩn gây bệnh.

Lớp hàng rào vật lý của đề kháng da

Hàng rào hóa học trong đề kháng của da đến từ các peptide và lipid kháng khuẩn (Antimicrobial peptides - AMPs và Antimicrobial lipids - AMLs). Chúng được tiết ra từ các tuyến bã nhờn, tế bào miễn dịch hay tế bào sừng tại da. AMPs và AMLs có thể hoạt động trực tiếp bằng cách gắn lên màng tế bào của vi sinh vật, tạo thành các lỗ thủng trên màng, từ đó tiêu diệt hoặc bất hoạt nhiều loại vi khuẩn gây bệnh và một số loại vi nấm trên da. Ngoài ra chúng còn có khả năng hỗ trợ và kích thích các thành phần khác của hệ miễn dịch bẩm sinh tại da hoạt động.

Cuối cùng trong đề kháng của da là hàng rào sinh học từ các vi khuẩn sống cộng sinh trên bề mặt da. Trong đó, Staphylococcus epidermidis là loại vi khuẩn cộng sinh thường gặp nhất, phân nhóm nhỏ của vi khuẩn này có biểu hiện gen Esp tham gia vào quá trình tổng hợp các AMPs, có thể ức chế sự phát triển và xâm nhập của tụ cầu vàng Staphylococcus aureus - vốn là loại vi khuẩn có thể gây ra áp xe, nhiễm trùng da, và thậm chí còn liên quan đến các bệnh da dị ứng như viêm da cơ địa, vảy nến…

3 lớp hàng rào vững chắc tạo ra khả năng đề kháng của da

Bất kỳ loại vi khuẩn xấu nào tấn công cơ thể đều phải đối mặt với 3 lớp hàng rào kiên cố nói trên của đề kháng da. Vì thế, cần hiểu rõ về chức năng đề kháng của da để có biện pháp bảo vệ cơ thể tốt hơn khỏi vi khuẩn gây bệnh.

Để “bộ máy” đề kháng của da hoạt động tối ưu

Trước những tác nhân độc hại từ môi trường, đề kháng của da rất dễ lung lay do thế cân bằng của hệ vi sinh vật trên da bị biến động, lây nhiễm vi khuẩn gây bệnh từ các sinh hoạt, tiếp xúc hằng ngày. Các lớp tế bào trong hàng rào vật lý hay các AMPs và AMLs cũng dễ bị ảnh hưởng từ các hóa chất, và các tác nhân vật lý từ môi trường… từ đó làm tổn thương khả năng đề kháng của da. Khi lớp “áo giáp” đề kháng da suy yếu, con người sẽ dễ mắc các bệnh như nhiễm trùng tiêu hóa, tiêu chảy, viêm khớp, thấp tim, viêm nhiễm, nhiễm trùng máu… do các loại vi khuẩn phổ biến trên da gây ra. Có thể thấy, đề kháng của da là một chức năng vô cùng thiết yếu của hệ miễn dịch mà nếu không có đề kháng da, cơ thể sẽ mắc phải nhiều căn bệnh nghiêm trọng.

Bảo vệ và phát huy tối đa chức năng đề kháng của da chính là bảo vệ sức khỏe của cơ thể

Vì thế, mỗi người cần phải quan tâm hơn đến đề kháng da của mình, tương tự như việc chăm sóc sức đề kháng cho cơ thể. Việc làm sạch, loại bỏ bụi bẩn, tác nhân gây hại trên bề mặt da là vẫn chưa đủ. Điều chúng ta cần làm là vệ sinh cơ thể đúng cách bằng sản phẩm phù hợp để không ảnh hưởng đến đề kháng của da. Từ đó, cả 3 lớp hàng rào của đề kháng da đều sẽ được bảo vệ và phát huy tối đa chức năng, sức khỏe của bản thân và gia đình càng thêm vững vàng.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Lowell A. Goldsmith Stephen I. Katz, Barbara A. Gilchrest et al (2012), "Fitzpatrick’s dermatology in general medicine l", The McGraw-Hill Companies, pp.

2. Belkaid, Y., & Segre, J. A. (2014). Dialogue between skin microbiota and immunity. Science, 346(6212), 954-959.

Nguồn: Lifebuoy