Để giữ chân nhà đầu tư: Chủ động tháo gỡ vướng mắc

Trò chuyện với Pháp Luật TP.HCM, ông Nguyễn Văn Bé, Chủ tịch Hiệp hội Các doanh nghiệp khu công nghiệp TP.HCM (HBA), nhấn mạnh: Để thu hút các nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài (FDI) có chất lượng cao, TP.HCM cần thay đổi chiến lược trong chính sách và tạo ra môi trường đầu tư thông thoáng, thuận lợi nhất cho họ.

Không đổi mới, sáng tạo sẽ tụt hậu

. Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về sự đóng góp của các công ty FDI trong giai đoạn dịch bệnh vừa qua?

+ Ông Nguyễn Văn Bé: Sự tin cậy, đồng hành và gắn bó của các NĐT nước ngoài là một trong những nhân tố mang tính chất quyết định sự thành công giúp TP.HCM phục hồi nhanh và phát triển.

Chẳng hạn, tại Khu công nghệ cao TP.HCM, có đến 80% công ty FDI vẫn tổ chức hoạt động theo mô hình “ba tại chỗ” hay “một cung đường - hai điểm đến” trong mùa dịch dù tốn rất nhiều chi phí. Nhờ đó, tổng giá trị xuất khẩu của Khu công nghệ cao đạt đến 21 tỉ USD trong năm 2021. Bước sang năm 2022, kỳ vọng mức tăng trưởng sẽ cao hơn.

. FDI tại TP.HCM chiếm khá lớn và đóng góp tỉ trọng khá tốt. Vào năm 2020, TP.HCM vẫn đứng đầu cả nước về thu hút dòng vốn FDI nhưng đến năm 2021 lùi về vị trí thứ ba. Vậy điều gì khiến TP rớt hạng như vậy, thưa ông?

+ Điều đầu tiên có thể thấy ảnh hưởng đến thu hút FDI là do tình hình dịch bệnh tác động tiêu cực. Tuy nhiên, cần lưu ý dù TP.HCM vẫn là đầu tàu kinh tế của cả nước, chưa kể đang được định hướng là một TP thông minh và sáng tạo nhưng vẫn có thể bị tụt hậu nếu không có quyết sách mạnh mẽ đổi mới.

Tôi có thể nói thẳng thắn mức độ cạnh tranh thu hút FDI của TP.HCM so với các tỉnh như Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên hay gần hơn là Long An, Bình Dương đang có sự hụt hơi. Các tỉnh, thành này đã thu hút được các dòng vốn FDI lên đến con số hàng tỉ USD nhờ vào sự thông thoáng và chủ động của chính quyền địa phương. Họ có những quyết sách nhanh chóng để hỗ trợ, tháo gỡ ngay các vướng mắc của các NĐT.

Trong khi tại TP.HCM còn nhiều vướng mắc, điểm nghẽn đang rất cần giải quyết ngay.

TP.HCM đã chuẩn bị hơn 300 ha đất để hình thành khu công nghiệp hỗ trợ ứng dụngcông nghệ cao với cơ sở hạ tầng kỹ thuật phù hợp, quy tụ tất cả doanh nghiệp công nghệ cao. Ảnh: HOÀNG GIANG

Điểm nghẽn lớn nhất

. Theo ông, điểm nghẽn nào là lớn nhất hiện nay?

+ Tôi xin dẫn chứng cụ thể: Hiện nay, Khu công nghiệp Hiệp Phước có 300 ha đất sạch nhưng vẫn chưa được cho thuê bất kỳ mảnh đất nào do chưa định được giá thuê đất nên không thể mời gọi NĐT. Điều này đã kéo dài rất nhiều năm mà vẫn chưa thể giải quyết.

Do vấn đề này mà NĐT nước ngoài khi đến TP.HCM dù rất hào hứng do thấy một hệ sinh thái, nền tảng đầy tiềm năng cho sản xuất, kinh doanh nhưng khi đụng chuyện thực tế, một rào cản phức tạp chờ đón khiến họ phải ngậm ngùi “quay xe” sang các tỉnh, thành khác vì thủ tục dễ dàng hơn.

Thu hút FDI chất lượng cao

Thu hút các FDI chất lượng cao đang là mục tiêu hàng đầu mà TP.HCM đang hướng đến. Bà Lê Thị Huỳnh Mai, Giám đốc Sở KH&ĐT TP.HCM, cho biết đã thành lập các tổ công tác hỗ trợ cải thiện môi trường đầu tư, tham gia giải quyết từng vấn đề liên quan đến hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh… cho NĐT nước ngoài.

Đồng thời, TP đã chuẩn bị hơn 300 ha đất để hình thành khu công nghiệp hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao với cơ sở hạ tầng kỹ thuật phù hợp, quy tụ tất cả doanh nghiệp công nghệ cao. Việc quy hoạch khu, cụm công nghiệp hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao nhằm tạo chuỗi liên kết ngành cho doanh nghiệp nội tham gia. Bên cạnh đó, TP sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp có năng lực đổi mới sáng tạo và năng lực quản trị tiên tiến.

Mà họ cũng chẳng đi đâu xa, chỉ cần qua Long An đã thấy một sự đón tiếp khác rồi. Ngoài ra, khu vực phía Bắc cũng đang cạnh tranh mạnh với TP.HCM do đất đai còn nhiều, lực lượng lao động dồi dào, môi trường đầu tư thông thoáng, với khu vực địa lý sát bên công xưởng của thế giới (Trung Quốc - PV).

. Nhưng TP.HCM cũng có rất nhiều lợi thế?

+ Đúng vậy. TP.HCM có nhiều trường đại học, cao đẳng, trung cấp dạy nghề nhất và là nguồn đào tạo lớn nhất cho TP lẫn cả nước. Chất xám không đâu bằng tại TP.HCM. Thế mà chúng ta lại không có đất, nên đâu có thu hút đầu tư được.

Thêm nữa, như tôi đã đề cập, chúng ta phải hết sức nghiêm túc xem xét lại bộ máy, thủ tục hành chính, sự chuẩn bị về đất đai lẫn con người cũng như cách trải thảm đón NĐT ra sao mà để dẫn đến sự sa sút về thứ hạng thu hút đầu tư.

. Phải chăng giá đất là yếu tố đầy tiềm năng để tăng thu ngân sách trên cả hiệu quả thu hút đầu tư?

+ Không phải như vậy. Vào năm 1991, lần đầu xây dựng Khu chế xuất Tân Thuận, chúng tôi khẳng định tiền thuê đất không phải là vấn đề lớn khi thu hút nguồn vốn FDI. Kể cả sau này, khi TP.HCM xây dựng thêm nhiều khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao cũng không nhằm vào yếu tố tiền thuê đất mà là các yếu tố cốt lõi khác. Đơn cử như mở ra con đường thu hút vốn liếng nước ngoài đổ vào, tạo ra kim ngạch xuất khẩu lớn cho TP, thu hút công nghệ mới, tạo ra công ăn việc làm.

Phải chủ động tháo gỡ khi có vướng mắc

. Ông có lo ngại các FDI hiện hữu chuyển nhà máy sang các tỉnh, thành khác?

+ Ông Nguyễn Văn Bé: Thực tế, tại nhiều khu công nghiệp và khu chế xuất TP.HCM đã có hiện tượng một số công ty mở thêm nhà máy tại Đồng Nai, Long An, Bình Dương. Họ muốn mở rộng quy mô sản xuất, phát triển thêm.

Thêm nữa, vì tại TP.HCM không đủ đất để đáp ứng nhu cầu, cũng như bị vướng mắc cơ chế và thủ tục nên họ sang các tỉnh, thành khác mở thêm nhà máy.

Dù các NĐT nước ngoài vẫn giữ lại nhà máy hiện hữu tại TP.HCM nhưng cũng phải cần lưu tâm đến điều này, nếu không sẽ khó giữ chân họ.

Cụ thể là các ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất TP.HCM phải hết sức chủ động để giữ chân và thu hút đầu tư. Nếu bị vướng mắc thì phải xem lại do mình, do cơ chế hay vấn đề gì. Cái nào cần TP tháo gỡ thì phải báo cáo ngay.

. Theo ông, để giữ vững vị trí đầu tàu thu hút dòng vốn FDI thì TP.HCM cần ưu tiên làm gì?

+ Để thu hút FDI, TP.HCM cần quyết liệt phát triển và cải thiện cơ sở hạ tầng cảng biển, xây dựng hạ tầng đường bộ, mở rộng các dịch vụ khai thác kho bãi cảng, dịch vụ logistics. Áp dụng các chính sách thân thiện với NĐT bằng cách giảm bớt các rào cản để NĐT có thời gian khởi động kinh doanh nhanh chóng.

TP.HCM phải luôn xem khó khăn của doanh nghiệp là khó khăn của chính nhà lãnh đạo, quản lý. Đặc biệt phải luôn đồng hành cùng doanh nghiệp, luôn trong tâm thế sẵn sàng nỗ lực tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đáp ứng nhanh nhất các yêu cầu của họ.

Hình thành khu kinh tế giá trị gia tăng

. Nếu vấn đề sử dụng đất được tính toán hợp lý thì TP.HCM sẽ nhắm đến dòng vốn FDI trong tương lai ra sao, thưa ông?

+ Theo quy hoạch tổng thể, TP.HCM được Chính phủ duyệt đến 3.500 ha nhưng hiện nay với 18 khu công nghiệp, khu chế xuất chỉ mới chiếm hơn 2.000 ha. Trong tương lai, quỹ đất này nên hướng đến thành lập các khu công nghiệp sinh thái, khu công nghệ cao.

Ngay tại Khu chế xuất Tân Thuận, Linh Trung vẫn còn để dành hàng chục hecta cho công nghệ cao. Thậm chí những NĐT cũ hết thời hạn hoạt động cũng cần “thu gom” lại, hình thành khu mới theo hướng chỉ nhận công nghệ cao.

Chúng ta phải tính toán lại, hình thành những khu chế xuất, khu công nghiệp thành khu kinh tế giá trị gia tăng. Tức là phải có tổ chức, cơ chế cho mọi mặt đời sống xã hội ngay trong các khu, chứ không cứng nhắc khu công nghiệp chỉ là nơi sản xuất, còn tường thành bên ngoài mới là cuộc sống công nhân. Phát triển theo hướng này thì nên liên kết Khu công nghiệp Hiệp Phước, khu đô thị Hiệp Phước, cảng Hiệp Phước... lại với nhau.

Tất cả được liên kết lại tạo ra vùng sinh thái để có thể phát triển mạnh mẽ thành trung tâm đổi mới, sáng tạo. Đây là một động lực cho sự phát triển của cả TP.HCM lẫn vùng Đông Nam bộ.

. Xin cám ơn ông.

PHƯƠNG MINH - QUANG HUY