ĐBSCL Sạt lở nghiêm trọng giữa mùa khô

10 năm, mất 500ha đất

Kiên Giang nằm sát biển Tây, với tuyến đê biển dài 200km từ Chùa Hang (huyện Kiên Lương) đến Tiểu Dừa (An Minh). Khoảng 10 năm gần đây, bãi bồi ven biển không ổn định, thay đổi theo từng năm. Hiện tượng bồi, lở bờ biển diễn ra theo mùa, tùy điều kiện thời tiết cũng như dòng chảy các kênh thoát lũ ra biển, mặc dù có những đoạn được bồi đắp nhưng không đáng kể, xói lở vẫn nhiều hơn là bồi tụ.

Sạt lở đất ven bờ sông đang diễn ra phức tạp ở ĐBSCL

Ông Nguyễn Huỳnh Trung, Phó Chi cục trưởng, phụ trách Chi cục Thủy lợi tỉnh này cho biết, tổng chiều dài bờ biển đang bị sạt lở khoảng 69,8km, trong đó có 30,7km sạt lở rất nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sản xuất người dân. Có 4 huyện ven biển có tuyến đê biển bị sạt lở, nhiều nhất là huyện Hòn Đất (25,9km), tiếp đến là An Biên (25km), An Minh (16,9km) và Kiên Lương (2km).

Nhìn chung, sự xâm thực ngày càng mạnh, mức độ sạt lở rất nghiêm trọng, do ảnh hưởng thủy triều, dòng chảy từ các cửa sông mùa mưa lũ, các tác động của biến đổi khí hậu và gió mùa Tây Nam thổi mạnh gây nên sóng lớn phá vỡ cấu trúc rừng phòng hộ, bóc dỡ các gốc cây lâu năm, làm xói lở đê biển và lấn sâu vào đất liền.

Mới đây nhất, ngày 6/4, đoạn bờ kè nằm trong dự án bờ kè chống sạt lở trên sông Ô Môn (phường Thới An, quận Ô Môn, TP Cần Thơ) đã xảy ra vụ sạt lở nghiêm trọng đe dọa 3 căn nhà, làm hư hỏng đường giao thông nông thôn. Đoạn sạt lở nằm trong công trình thi công bờ kè chống sạt lở sông Ô Môn giai đoạn 3. Vị trí sạt lở nằm gần bến đò ngang Trường THCS Nguyễn Trãi, nơi có rất nhiều học sinh đi học bằng đò qua đây.

Lãnh đạo quận Ô Môn xác nhận, tại vị trí sạt lở hiện đang thi công thuộc bờ kè sông Ô Môn. Sau khi vụ việc xảy ra, địa phương đã khống chế khu vực này không cho bà con đi lại. Nếu muốn lưu thông thì đi đò hoặc đi đường tắt. Nguyên nhân sạt lở là do nước xâm thực vào bờ cát, chứ không phải do thi công bờ kè.

Còn nhớ vụ sạt lở kinh hoàng, khi “bà thủy” đã nhấn chìm hàng chục căn nhà ở xã Mỹ Hội Đông, huyện Chợ Mới (An Giang) vào tháng 5/2017. Nếu ai có dịp tới xã này vẫn thấy dấu vết vụ sạt lở kinh hoàng 1 năm trước. Quang cảnh đìu hiu, hoang tàn với những căn nhà trơ khung, nhiều nhà cửa khóa chặt. Tấm biển báo: “Khu vực sạt lở nguy hiểm, tránh lại gần” vẫn còn đó, như một lời cảnh báo nghiêm khắc.

Mỗi năm, thiệt hại hàng trăm tỷ đồng

Tại An Giang, từ năm 2015 đến nay đã xảy ra hơn 40 vụ sạt lở đất ven bờ sông nghiêm trọng, làm 142 căn nhà rơi xuống sông và nhiều tài sản khác, ước tính mỗi năm thiệt hại do sạt lở hơn 100 tỷ đồng.

Mỗi năm ĐBSCL bị thiệt hại hàng trăm tỷ đồng do sạt lở

Tổng số các đoạn sông cảnh báo có nguy cơ sạt lở là 51 đoạn, với 162/400km đường bờ sông trên địa bàn tỉnh (chiếm 40%). Trong 162km cảnh báo sạt lở có 15 đoạn dài khoảng 30km nằm trong tình trạng nguy hiểm, khả năng sạt lở cao, uy hiếp khoảng hơn 20.000 hộ dân ở đây.

Ông Trần Đặng Đức, GĐ Sở TN-MT An Giang cho biết, nguyên nhân gây sạt lở có nhiều, như chế độ dòng chảy các sông của tỉnh An Giang chịu ảnh hưởng mạnh đối với các tác động của thủy triều trong mùa kiệt và chế độ dòng chảy từ thượng lưu về trong mùa lũ.

Hơn nữa, mưa trái mùa phức tạp, tác động của quá trình biến đổi khí hậu và ảnh hưởng của các đập thủy điện trên sông Mêkông. Chế độ thủy văn bất thường làm mực nước tăng giảm không theo quy luật, bờ sông liên tục phát triển hạ tầng giao thông xây dựng tác động lên đường bờ sông.

Còn tại Đồng Tháp, sạt lở xảy ra liên tiếp tại 45 xã, phường, thị trấn thuộc 10/12 huyện, TX, TP. Đặc biệt là từ đầu tháng 4/2017 đến nay tại ấp Bình Hòa, xã Bình Thành, huyện Thanh Bình, xảy ra 4 vụ sạt lở đặc biệt nghiêm trọng, chiều dài sạt lở 210m, diện tích sạt lở là 3.250m2, thiệt hại hàng chục tỷ đồng, rất may chưa xảy ra thương vong.

Ông Võ Văn Thanh, người dân ở ấp Bình Hòa cho biết: Trước đây, sạt lở luôn có dấu hiệu nền đất nứt nẻ nên người dân có thể chủ động ứng phó. Còn bây giờ, dòng sông cứ bình lặng nhưng rồi bất ngờ nuốt chửng hàng trăm mét đất đai, nhà cửa. Giờ người dân khu này luôn phải sống phập phồng vì không biết khi nào “hà bá” tiếp tục kéo nhà mình xuống sông.

UBND tỉnh Đồng Tháp cho biết: Đầu năm 2017 đến nay, toàn tỉnh bị sạt lở hơn 36km bờ sông, ăn sâu vào bờ từ 0,5 - 30m, tăng 8,3km so với cùng kỳ 2016. Số điểm đang sạt lở và có nguy cơ sạt lở là 66 điểm, tăng 10 điểm. Sạt lở nghiêm trọng nhất là các huyện Hồng Ngự, Thanh Bình, Châu Thành và TP Cao Lãnh… Đa phần sạt lở diễn ra ở các cù lao, nơi dòng sông phân nhánh, nhập lưu của các nhánh sông, đoạn sông có luồng lạch không ổn định.

Không những sạt lở đất ở hai bờ sông Hậu, sông Tiền mà bờ biển tiếp giáp với đê biển cũng xảy ra sạt lở nghiêm trọng

Từ đầu năm 2018 đến nay các địa phương đã di dời được 258 hộ đến nơi an toàn. Mặc dù sạt lở chưa ảnh hưởng đến tính mạng nhưng thiệt hại về vật chất, ước 30 tỷ đồng.

UBND tỉnh Đồng Tháp kiến nghị bổ sung ngân sách Trung ương năm 2018 với 54,7 tỷ đồng để hoàn trả tạm ứng ngân sách tỉnh trong việc hỗ trợ các hộ dân di dời khẩn cấp đến nơi ở an toàn. Tỉnh cũng kiến nghị Trung ương xây dựng 12 cụm, tuyến dân cư để di dời khẩn cấp trên 2.400 hộ dân đang nằm trong vành đai sạt lở đặc biệt nguy hiểm, có nguy cơ sạt lở bất cứ lúc nào. Kinh phí thực hiện khoảng 657 tỷ đồng.

LÊ HOÀNG VŨ - Đ.T. CHÁNH