Đẩy mạnh công tác thu, chi không dùng tiền mặt qua hệ thống Kho bạc Nhà nước

Số thu NSNN bằng tiền mặt giảm đáng kể, đồng thời góp phần mở rộng thời gian, không gian thu NSNN, tạo thuận lợi cho người nộp thuế. Ảnh: Thùy Linh.

Giảm thiểu khối lượng giao dịch bằng tiền mặt

Trong công tác thu NSNN, hiện nay KBNN đã mở rộng việc mở tài khoản chuyên thu và ủy nhiệm thu NSNN cho các ngân hàng thương mại đảm nhận. Các KBNN cấp tỉnh và KBNN cấp huyện đóng trên các địa bàn tỉnh, quận, thành phố, thị xã đã thực hiện mở tài khoản chuyên thu tại 5 hệ thống ngân hàng thương mại là: Vietcombank, Agribank, BIDV, VietinBank và MBBank. Theo thống kê, hiện trên toàn quốc có 1.107 tài khoản chuyên thu của các đơn vị KBNN cấp tỉnh, KBNN cấp huyện. Số liệu thống kê cuối năm 2017 cho thấy, số thu bằng tiền mặt qua KBNN hiện chỉ còn 1,94% so với tổng thu qua KBNN. Số thu NSNN bằng tiền mặt giảm đáng kể, đồng thời góp phần mở rộng thời gian, không gian thu NSNN, tạo thuận lợi cho người nộp thuế.

Với công tác chi NSNN, KBNN đã kiểm soát thanh toán bằng tiền mặt chặt chẽ, đúng chế độ quy định; đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh thanh toán cá nhân qua tài khoản, ứng dụng các phương thức thanh toán hiện đại trong chi trả NSNN như thanh toán bằng phương thức chuyển khoản điện tử, thẻ tín dụng. Bên cạnh đó, từ ngày 1/4/2017, các khoản thanh toán bằng tiền mặt của các đơn vị giao dịch với KBNN cấp huyện có giá trị từ 1 tỷ đồng trở lên được chuyển sang thực hiện tại các ngân hàng thương mại. Nhờ đó, tỷ trọng chi bằng tiền mặt so với tổng chi qua KBNN chỉ còn 7,57%. Đến cuối năm 2017, khối lượng chi bằng tiền mặt tại KBNN đã giảm khoảng 25% so với cùng kỳ năm 2016.

Nhìn chung, thời gian qua, công tác quản lý thu, chi bằng tiền mặt qua KBNN đã đạt được những kết quả quan trọng, vừa nâng cao tốc độ xử lý, minh bạch hóa các giao dịch thanh toán của Chính phủ, vừa có tác động lan tỏa, thúc đẩy và tăng cường sự phát triển của hệ thống hạ tầng thanh toán, chất lượng dịch vụ của các ngân hàng thương mại.

Trong báo cáo đánh giá về thực trạng thanh toán của Chính phủ Việt Nam, Ngân hàng Thế giới đã có những nhận định tích cực về nỗ lực của Chính phủ Việt Nam nói chung và KBNN nói riêng trong việc tăng cường tự động hóa và minh bạch trong quy trình thu, chi; tận dụng hiệu quả các hệ thống và dịch vụ thanh toán hiện đại trong thu, chi NSNN. Từ đó, giảm thiểu chi phí cũng như sai sót trong các giao dịch, rút ngắn thời gian thanh toán, minh bạch hóa các giao dịch, đồng thời giảm thiểu khối lượng giao dịch bằng tiền mặt.

Tiến tới thanh toán qua thẻ tín dụng trong chi tiêu NSNN

Thực tế, phương thức thu, chi không dùng tiền mặt qua hệ thống KBNN được KBNN phối hợp với các ngân hàng thương mại triển khai thí điểm tại Hà Nội và TP.HCM từ năm 2015 và triển khai mở rộng tại 5 thành phố trực thuộc Trung ương trong năm 2017. Theo đại diện KBNN, mặc dù cơ sở pháp lý cho việc thanh toán bằng thẻ tín dụng đối với các khoản chi NSNN đã đảm bảo hoàn thiện; KBNN cũng như các ngân hàng thương mại đã tích cực tuyên truyền, phổ biến tới các đơn vị giao dịch hình thức thanh toán bằng thẻ tín dụng; song đến nay, hình thức thanh toán này còn chưa phổ biến, chưa tận dụng được triệt để các lợi ích do thanh toán thẻ mang lại. Nguyên nhân chủ yếu là do thói quen sử dụng của các đơn vị sử dụng ngân sách và hạn chế của mạng lưới thiết bị chấp nhận thẻ (POS/EDC) hiện nay. Đó là việc hạ tầng thanh toán tại các khu vực nông thôn, thành thị tại Việt Nam chưa đồng bộ; tại các khu vực vùng sâu, vùng xa, mức độ tiếp cận các dịch vụ ngân hàng của người dân còn khá thấp.

Bên cạnh đó, tại một số địa bàn, khối lượng giao dịch thu, chi bằng tiền mặt còn lớn do thói quen của người nộp NSNN và đơn vị giao dịch. Công tác quản lý thu, chi bằng tiền mặt chưa tương xứng với mức độ phát triển của hạ tầng thanh toán; khối lượng thu, chi bằng tiền mặt lớn dẫn đến tốn kém chi phí về nhân lực, thời gian…

Những thực tế này đang gây khó khăn cho KBNN trong việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo định hướng đơn giản hóa, rút ngắn thời gian xử lý cũng như việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy theo chủ trương của Ban chấp hành Trung ương Đảng tại Nghị quyết số 18-NQ/TƯ ngày 25/10/2017. Do vậy, thời gian tới, KBNN tiếp tục đẩy mạnh thu, chi không dùng tiền mặt qua hệ thống KBNN, cũng như triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm góp phần thực hiện chủ trương phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của Chính phủ. Để làm được điều này, KBNN sẽ tiếp tục mở rộng tài khoản chuyên thu và ủy nhiệm thu NSNN bằng tiền mặt cho các ngân hàng thương mại đảm nhận. Trong năm 2017, các kết quả mang lại từ việc mở rộng tài khoản chuyên thu của KBNN tại 5 hệ thống ngân hàng thương mại nơi KBNN mở tài khoản đã chứng minh đây là biện pháp đúng đắn.

Cùng với đó, phương thức thanh toán qua thẻ tín dụng trong chi tiêu NSNN sẽ được mở rộng, tiến tới hạn chế các trường hợp thanh toán bằng tiền mặt. Hiện nay, tỷ trọng thanh toán bằng tiền mặt so với tổng chi qua KBNN đã ở mức thấp, song hình thức chi trả bằng tiền mặt còn phổ biến, thậm chí ở các tỉnh, thành phố nơi có thể sử dụng các phương thức thanh toán điện tử (thanh toán bằng chuyển khoản, thanh toán bằng thẻ,…). Tình trạng này có thể được thay đổi thông qua việc bắt buộc chi trả qua thẻ tín dụng đối với các khoản chi nhỏ, lẻ như chi mua vé máy bay, phòng khách sạn…

Theo KBNN, về tổng thể, khối lượng giao dịch thu, chi của NSNN chiếm giữ tỷ trọng đáng kể trong tổng khối lượng giao dịch hoạt động thanh toán của nền kinh tế. Vì vậy, việc chuyển dịch từ thanh toán dùng tiền mặt sang thanh toán không dùng tiền mặt trong các giao dịch thu, chi NSNN có tác động lớn đến việc chuyển đổi thói quen thanh toán của các tổ chức, cá nhân.

Trong thời gian tiếp theo, để KBNN giữ vững vai trò là một cơ quan có đóng góp tích cực vào chuyển đổi thanh toán không dùng tiền mặt, việc thực hiện tốt các quy định của Bộ Tài chính về quản lý thu, chi bằng tiền mặt qua KBNN và hướng dẫn của KBNN, của toàn thể các đơn vị KBNN cấp tỉnh, cấp huyện là đặc biệt quan trọng.

Thùy Linh