Đày đọa cây xanh

Hàng cây xanh trên đường Phạm Văn Đồng đang bị đốn hạ, di dời từ sáng 18/10. Ảnh:Hoàng Minh

Vốn dân miền gió cát, hai mươi năm trước, bạn tôi mê Hà Nội bởi sướng nhất ở đây là được đi, ngồi và phóng xe dưới những tán cây xanh. Những phố rợp bóng cây và các hồ nước chính là “vẻ đẹp” hớp hồn của Hà Nội. Nhưng giờ đây, Hà Nội đã đổi thay nhiều mặt. Tức mắt nhất là các cao ốc trong phố cây và quanh hồ (Gươm, Tây, Bảy Mẫu, Ba Mẫu...).

Được tiếng là thành phố nhiều cây xanh, nhưng Hà Nội hiện có quá ít chỗ công cộng được thiết kế để con người đến thưởng hoa, hóng mát; quá ít loài cây, loài hoa được dành để ngắm nhìn nơi công cộng. Cùng với sự phát triển, những “sa mạc bêtông” của các khu đô thị, các “làng cao tầng” đã lấn át những mảng xanh. Những con đường rợp bóng cây chẳng thấy nhân thêm, chỉ thấy chen lấn những nhà cao tầng lô nhô nhức mắt.

Hàng cây xanh trên đường Phạm Văn Đồng đang bị đốn hạ, di dời từ sáng 18/10. Ảnh:Hoàng Minh

Tôi nhớ, 6 năm trước, khi dời chợ âm phủ, mở lại đường thông từ Lý Thường Kiệt qua Hai Bà Trưng, người dân Hà Nội đã chứng kiến cảnh truân chuyên của “cụ cây” Bồ Đề tại đây. Sau hơn hai năm, cây cổ thụ này mới được đem về trồng tại công viên Hòa Bình (năm 2011). Cũng hai năm trước, những hàng xà cừ cổ thụ trên đường Nguyễn Trãi đã bị người ta hạ gục để lấy chỗ thi công đường sắt trên cao. Một chuyên gia về đô thị khi đó đã nói với tôi rằng, đó là hành động hủy hoại cây xanh. Nếu để lại hàng cây đó, không chỉ giữ lại được mảng xanh cho tuyến phố, mà hàng xà cừ cổ thụ còn là “bức tường xanh” cách âm cho dãy phố, làm giảm nhiệt cho khu phố đày bê tông vào mùa hè.

Nói không quá lời, cây bị đày đọa trong lòng tham và sự ích kỷ của con người. Bây giờ, những cổ thụ có dáng vóc, khuôn hình đang dần được người ta tìm cách “nhấc” về những tư gia, dinh thự… Nhưng, cây cũng có hồn, có thần thái riêng của nó. Giam hãm chúng đâu thể đem lại niềm vui?!

Tôi chợt nhận ra, ở cái thành phố mà chúng tôi hằng yêu dấu này, trên không ít tuyến đường, nhiều hàng cây xanh cũng đang bị đối xử như thế!

Đời cây – đời người. Nói không qúa lời, nếu coi những mảng xanh là một phần đời sống đô thị, thì hành động triệt hạ những hàng cây kia là hành động tự cấu vào da thịt mình.

Hàng xà cừ trên đường Kim Mã. Ảnh: Hoàng Minh

Qua những ngày thăm thú, bạn bảo, Hà Nội có nhiều cây xanh, tuy nhiên, phần lớn đó mới chỉ là cây xanh ven đường phố, còn những mảng xanh trong lòng đô thị lại quá ít ỏi. Hà Nội không thể trồng cây ở Sóc Sơn hay cộng thảm rừng ở Ba Vì để tính diện tích phủ xanh cho quận Đồng Đa, Hai Bà Trưng hay Hoàng Mai… Tỷ lệ này phải được tính trên mật độ dân cư và diện tích chiếm đất trên ngay địa bàn. Với những hàng cây đang trồng, Hà Nội phải mất cả thập kỷ mới có được những hàng cây xanh rợp bóng như Trần Phú, Hoàng Diệu, Trần Hưng Đạo…

Tôi đưa bạn ra sân bay sau những ngày thưởng ngoạn Hà Nội, qua cầu Nhật Tân, bạn bảo, Thủ đô của chúng mình còn lâu mới là điểm đến của khách du lịch. Tôi giật mình mà buồn. Bạn nói chẳng sai. Hà Nội bây giờ đã giàu hơn. Bằng chứng là nhà cao tầng san sát, vươn cao; là xe máy, ô tô chăng kín mặt đường… Nhưng, Hà Nội hôm nay cũng đầy những bất trắc, những mối lo cần giải tỏa. Đó là tắc đường, là ngột ngạt khói xe, là những cung đường dang dở, những mảnh ruộng san vội chia ô, những làng ngoại thành “ngơ ngác” trong cơn lốc đô thị hóa. Những vành đai xanh trong quy hoạch đang dần trở thành “bất khả thi” trước sự xâm lấn và lòng tham của con người.

Càng ngẫm càng thấy còn đó bao điều cần làm để có một Hà Nội thực sự xanh. Hà Nội bây giờ cây đối chọi với người, với xe cộ và bê tông. Để có một cây xanh rợp bóng, ít nhất cũng phải tính bằng thập kỷ. Nhưng vì lợi ích trước mắt, người ta sẵn sàng đốn hàng loạt chỉ trong vài ngày.

Mười năm trước, nhắc đến những hàng cây xanh dẫn vào trung tâm Thủ đô, ai cũng có thể kể tên những tuyến đường rợp bóng xà cừ: Nguyễn Trãi, Phạm Văn Đồng, Kim Mã, Đường Láng, Minh Khai, Hoàng Hoa Thám… Nhưng giờ đây, đã “bớt” đi nhiều những mảng xanh quý giá. Một đường Nguyễn Trãi khô khốc với sừng sững đường trên cao xám màu bê tông; tuyến đường Kim Mã tuyệt đẹp giờ cũng đang có nguy cơ phủ trắng một màu. Và hôm nay (18/10/2017), Hà Nội ra quân đánh chuyển, chặt hạ 1.289 cây xanh để thực hiện Dự án mở rộng đường Vành đai 3 đoạn Mai Dịch – cầu Thăng Long.

Tôi đi một vòng Thủ đô, thoáng qua trong mắt là những đô thị, những công trình bề thế, lộng lẫy.

Nhưng, để mọc lên những hình ảnh chói ngợp ấy, bao hàng cây xanh đã gục ngã!

Lý Ngọc Thanh