Dấu tích người tiền sử trong hang động núi lửa ở Krông Nô (Đắk Nông)

Kết quả của cuộc khai quật đã được các nhà khoa học thông báo tại Hội nghị “Khai quật sơ bộ, bước đầu trong hang động núi lửa Krông Nô, tỉnh Đắk Nông" diễn ra vào sáng 18-9, tại Hà Nội, do Bảo tàng Thiên nhiên phối hợp với Chương trình Tây Nguyên 2016-2020 tổ chức.

Tìm thấy di cốt người tiền sử có niên đại cách ngày nay khoảng 7 nghìn năm

Từ năm 2015 về trước, các nhà khảo cổ học đã phát hiện một số di chỉ, di vật khảo cổ ở Tây Nguyên nhưng chưa có di chỉ, di vật khảo cổ nào được phát hiện trong các hang động núi lửa. Từ năm 2007, trong khuôn khổ thực hiện nhiệm vụ đột xuất của Giám đốc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam và Dự án “Xây dựng Bộ sưu tập mẫu vật quốc gia về thiên nhân Việt Nam” Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam chủ trì, các nhà nghiên cứu đã phát hiện được nhiều di tích và di vật khảo cổ với mật độ khá dày trong các hang động núi lửa Krông Nô.

Phiên bản di cốt người tiền sử (em bé 4 tuổi).

Bộ răng của di cốt người tiền sử.

Theo PGS,TS Nguyễn Trung Minh, Tổng giám đốc Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam, trong đợt khai quật khảo cổ năm 2018 tại hang động núi lửa Krông Nô đã bước đầu thu được những kết quả: Các di vật được phát hiện rất nhiều và đa dạng. Đặc biệt đã phát hiện hàng nghìn hiện vật gồm: Đồ đá, gốm và xương răng động vật, trong đó có di cốt người tiền sử, có niên đại cách ngày nay khoảng 7 nghìn năm.

“Việc phát hiện này có ý nghĩa rất quan trọng bởi đây là những phát hiện khảo cổ học người tiền sử đầu tiên trong hang động núi lửa ở Tây Nguyên. Hơn thế nữa, đối với giới khoa học, đây là một phát hiện gây “chấn động” bởi hệ thống hang động núi lửa Krông Nô là một trong những hang động núi lửa lớn nhất và duy nhất phát hiện dấu tích sự sống của con người thời tiền sử ở Đông Nam Á và rất hiếm gặp trong hang động núi lửa trên thế giới. Phát hiện khảo cổ học trên là một chứng cứ khoa học có giá trị để bổ sung đầy đủ, chi tiết hơn vào hồ sơ trình UNESCO xem xét công nhận danh hiệu “toàn cầu” đối với Công viên địa chất Đăk Nông”, PGS,TS Nguyễn Trung Minh cho biết..

Các hiện vật khai quật tại hang động núi lửa ở Krông Nô.

Theo TS La Thế Phúc, chủ nhiệm đề tài “Điều tra nghiên cứu di sản địa chất để xây dựng công viên địa chất và bảo vệ môi trường khu vực thác Trinh Nữ, huyện Cư Jut, tỉnh Đắk Nông, Việt Nam (TN17/T06)”, năm 2007, ông và cộng sự trong quá trình thực hiện đề tài đã phát hiện ra hệ thống hang động có quy mô, độ dài và tính độc đáo bậc nhất Đông Nam Á có dấu tích người tiền sử.

Năm 2017, dựa trên cơ sở những dấu hiệu khả quan về tiềm năng di chỉ khảo cổ của khu vực nghiên cứu, Tổng giám đốc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam đã giao cho TS La Thế Phúc chủ trì thực hiện đề tài đột xuất cấp cơ sở “Điều tra tìm kiếm di chỉ khảo cổ học trong Công viên địa chất núi lửa Krông Nô, Đắk Nông”. Tiến sĩ La Thế Phúc và các cộng sự đã khảo sát, tìm kiếm và phát hiện mới hàng loạt địa điểm chứa di tích khảo cổ tiền sử như: Rìu đá, cố đá, mảnh gốm…

PGS,TS Nguyễn Lân Cường giới thiệu về di cốt người tiền sử.

Theo PGS,TS Nguyễn Lân Cường, việc phát hiện ra di cốt người cổ trong các hang động núi lửa ở Tây nguyên là một bước ngoặt của ngành cổ nhân học nước ta, một thành tựu lớn của các nhà khoa học Việt Nam. “Chúng tôi đã liên hệ để tham khảo ý kiến một số nhà khoa học nước ngoài như: Mỹ, Nhật, Trung Quốc…họ đều phát biểu rằng chưa hề phát hiện được di cốt người cổ trong những hang động. Chúng ta hy vọng rằng việc tiếp tục khai quật hang động này vào năm 2019 sẽ tìm được hộp sọ của người trưởng thành. Đó là bằng chứng chính xác để tìm hiểu về người cổ sống ở Tây Nguyên”, PGS,TS Nguyễn Lân Cường cho biết.

Cần có hành lang pháp lý bảo tồn và phát huy di sản

Đó là ý kiến của PGS,TS Nguyễn Khắc Sử, chủ trì khai quật sơ bộ di tích này. Các di sản khảo cổ học ở đây là di sản độc đáo, duy nhất ở Việt Nam và Đông Nam Á nên cần có những hành lang pháp lý bảo tồn và phát huy di sản. Trước mắt cần lập hồ sơ xếp hạng cấp tỉnh, quốc gia, tiến tới cấp quốc gia đặc biệt. Những kết quả khai quật, nghiên cứu khảo cổ hang động núi lửa ở Krông Nô chỉ là bước đầu, cần tiếp tục mở rộng diện tích khai quật, phân tích ADN giám định thành phần chủng tộc người, làm rõ chủ nhân các nền văn hóa cổ nơi đây…phác dựng quá khứ xa xưa của cư dân tiền sử trên đất Đắk Nông.

Đồng quan điểm với PGS,TS Nguyễn Khắc Sử, TS La Thế Phúc cũng kiến nghị cần sớm lập hồ sơ xếp hạng di tích. Đợt khảo cổ trên mới chỉ là sơ bộ bước đầu, sau này cần mở rộng diện tích khai quật, làm rõ chủ nhân các nền văn hóa cổ nơi đây. Hiện vật khai quật cần được bảo quản, lưu giữ cẩn thận để sử dụng lâu dài; phải chế tác nhiều phiên bản đối với hiện vật quý hiếm, độc bản như di cốt người để phục vụ công tác tuyên truyền, giáo dục và trưng bày bảo tàng ngoài trời, bảo tàng tại chỗ. Hơn nữa, phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền để bảo tồn, quản lý và khai thác giá trị của di sản, đặc biệt là di chỉ khảo cổ trong hang động núi lửa.

Bài, ảnh: KHÁNH HUYỀN