Dấu ấn Công an nhân dân trên những con tem

Hình tượng người chiến sĩ CAND Việt Nam trở thành đề tài và là nguồn cảm hứng lớn trong sáng tác văn học nghệ thuật. Đặc biệt, hình tượng ấy đã trở thành chất liệu đặc biệt cho người họa sĩ thiết kế nên những con tem bưu chính.

Thông điệp đa chiều

Ngày 19/8/2020, đúng vào thời điểm đặc biệt kỷ niệm 75 năm ngày truyền thống CAND Việt Nam (19/8/1945 – 19/8/2020), 15 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005–19/8/2020), bộ tem bưu chính có chủ đề “CAND Việt Nam” chính thức được phát hành. Theo Thiếu tướng - NSND Nguyễn Công Bẩy, Phó Cục trưởng Cục Công tác Đảng và Công tác chính trị, Bộ Công an thì bộ tem ra đời có ý nghĩa truyền thông to lớn về truyền thống cách mạng, quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của lực lượng CAND.

Không phải đến thời điểm này hình tượng người chiến sĩ CAND mới xuất hiện trên tem bưu chính. Trước đó, đã có 5 bộ tem phát hành vào các năm 1985, 1987, 1995, 2000 và 2005 tập trung phản ánh chủ đề này. Với sự thể hiện khá đa dạng bằng ngôn ngữ của nghệ thuật hội họa, hình ảnh người chiến sĩ CAND hiện lên qua những con tem mang vẻ đẹp rắn rỏi và có tính khái quát cao.

Bộ tem đầu tiên về CAND phát hành năm 1985 nhân kỉ niệm 40 năm thành lập (1945-1985) với khẩu hiệu “Thực hiện 6 điều dạy của Bác Hồ”. Bộ tem gồm 2 mẫu tem, một mẫu khắc họa hình ảnh người chiến sĩ công an bồng súng trang nghiêm, một mẫu thể hiện sự gắn bó giữa lực lượng CAND và các ngành nghề khác trong xã hội nhằm “đoàn kết hợp đồng bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Hình tượng người chiến sĩ công an thời kỳ này được thể hiện bằng những nét vẽ giản dị, mộc mạc, nhưng càng về sau thì càng sắc nét và hàm súc.

Họa sĩ Tô Minh Trang - tác giả bộ tem phát hành năm 2020.

Khi thiết kế tem, họa sĩ chỉ có thể vẽ trên một khổ giấy cố định có kích thước gấp 4 lần mỗi chiều của con tem thật. Bởi vậy sự tối giản, cô đọng của nghệ thuật tạo hình trong không gian hẹp của tem luôn làm bật lên những tín hiệu thị giác thú vị và bất ngờ. Thông qua ngôn ngữ và hiệu quả tuyên truyền của tem bưu chính, những bộ tem về CAND là một thông điệp đa chiều, góp phần khẳng định truyền thống cách mạng vẻ vang của lực lượng CAND qua 75 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành; những cống hiến, hy sinh to lớn của lực lượng trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ an ninh quốc gia, đảm bảo trật tự an toàn xã hội. Những con tem "nhỏ nhưng có võ" khi thể hiện được hình ảnh và hoạt động của lực lượng CAND một cách chắt lọc, súc tích, khắc họa sinh động, đậm nét hình ảnh cao đẹp của người chiến sĩ CAND bản lĩnh, nhân văn, vì nhân dân phục vụ. Không chỉ thế, bộ tem còn biểu dương sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị và nhân dân trong phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, trong đó lực lượng Công an là nòng cốt.

Tem bưu chính ẩn chứa sức mạnh diệu kì của sự giao thoa, sức lan tỏa, truyền thông điệp mạnh mẽ. Bởi mỗi con tem sau khi phát hành đều hòa vào đời sống tem phong phú muôn màu và không kém phần sôi động của Liên minh Bưu chính thế giới (UPU) có sự tham gia của 193 quốc gia trong đó có Việt Nam. Do vậy, việc phát hành bộ tem về CAND còn tạo cơ hội để giới thiệu với bạn bè quốc tế về lực lượng CAND Việt Nam bản lĩnh, nhân văn, vì nước quên thân, vì dân phục vụ.

Bộ tem “Kỉ niệm 60 năm Ngày thành lập CAND Việt Nam”, phát hành năm 2005.

Từ chất liệu cuộc sống lên tem

Để làm nên nét mới trong xây dựng hình ảnh người chiến sĩ CAND cho bộ tem đặc biệt lần này là một thử thách đặt ra cho họa sĩ Tô Minh Trang - Tổng công ty Bưu điện Việt Nam. Anh chia sẻ rằng, ngay từ khi còn nhỏ đã thường xuyên nghe chương trình phát thanh “Câu chuyện cảnh giác” mỗi tối thứ bảy và có ấn tượng mạnh mẽ về những chiến sĩ công an dũng cảm, mưu trí trong phòng chống tội phạm. Khi lớn lên được đọc nhiều tài liệu về CAND, biết đến nhiều chiến công phá án, nhiều tấm gương công an hy sinh trong khi làm nhiệm vụ, anh luôn có niềm tin vào lực lượng CAND, luôn đau đáu về việc sẽ xây dựng hình tượng người chiến sĩ CAND trên những con tem.

Ngay từ tháng 3-2020, khi được giao nhiệm vụ thiết kế mẫu tem Kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống CAND Việt Nam, Tô Minh Trang đã bắt tay vào tìm tư liệu và chất liệu sáng tác. Được Cục Công tác Đảng và Công tác chính trị tạo điều kiện hết mức, anh đã tiếp cận nhiều tư liệu quý và tìm hiểu thực tế cuộc sống và công việc tại một số đơn vị công an địa phương. Càng tìm hiểu, anh càng thấy công việc của những chiến sĩ CAND mang tính đặc thù, luôn thầm lặng và phải chịu nhiều hy sinh, mất mát. Con mắt người họa sĩ đã nhận diện được giá trị nghệ thuật từ những chất liệu đời sống ấy, từ đó nghiền ngẫm, chọn lựa tư liệu, sắp xếp bố cục và chuyển thể thành tranh vẽ. Ý tưởng bao trùm mà Tô Minh Trang muốn thể hiện là hình tượng người chiến sĩ CAND tựa như lá chắn giữ gìn an ninh trật tự, bình yên cho từng căn nhà, góc phố.

Bộ tem “Kỉ niệm 40 năm ngày thành lập CAND Việt Nam”, phát hành năm 1985.

Trung thành với ý tưởng ban đầu, Tô Minh Trang đã bắt tay vào thiết kế bộ tem gồm một mẫu tem và 1 block. Mẫu tem có kích thước 4.3 x 3,2cm tập trung khắc họa hình ảnh các chiến sĩ của các khối cảnh sát cơ động, an ninh, cảnh sát, cảnh sát giao thông và cảnh sát phòng cháy chữa cháy khi đang làm nhiệm vụ. 5 màu áo đặc trưng nổi bật trên nền cờ đỏ với nhiệm vụ “Bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Cạnh đó là hình ảnh tượng đài Bảo vệ an ninh Tổ quốc tại Khu di tích quốc gia Hòn Đá Bạc – nơi ghi dấu chiến công của lực lượng CAND Việt Nam trong việc thực hiện thắng lợi Kế hoạch phản gián CM12.

Block có kích thước 14.8 x 8,2cm khắc họa hình ảnh người chiến sĩ CAND nghiêm trang hướng về lá cờ Tổ quốc thực hiện nghi thức chào. Ánh mắt người chiến sĩ hướng lên bầu trời bình yên, phía sau là những khu nhà cao tầng, đàn em thơ đang vui đùa. 6 điều Bác Hồ dạy CAND cũng được tái hiện trọn vẹn trong con tem nhỏ bé cùng hình ảnh của Người với dáng ngồi đăm chiêu, ánh mắt đau đáu lo việc nước. Có thể nói, đây là lần đầu tiên tem về chủ đề CAND có hình thức hiện đại gồm một block và một con tem đã triển khai sâu và rộng về hình tượng CAND.

Bộ tem “CAND Việt Nam” gồm block và mẫu tem, phát hành năm 2020.

Lát cắt khái quát về người chiến sĩ CAND

Với ngôn ngữ biểu hiện đầy tính nghệ thuật và cô đọng, hình ảnh người chiến sĩ CAND trở nên gần gũi với mọi tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, càng về sau này thì hơi hướng cổ động trên tem càng được tiết chế để hướng tới tính biểu tượng, hàm súc, mang nhiều lớp ý nghĩa biểu trưng để làm nổi bật hình tượng chủ đề. Vẫn là gương mặt của người chiến sĩ công an, nhưng họa sĩ Tô Minh Trang đã dụng công thể hiện ánh mắt người chiến sĩ vừa cương nghị không khoan nhượng với cái xấu cái ác; vừa có cái nhìn lạc quan, đấu tranh ngăn ngừa hơn là truy bắt; vừa có nét đau đáu, sẵn sàng hy sinh để đổi lấy bình yên cho người dân.

Màu sắc của tem cũng có sự chuyển động mạnh mẽ. Nếu như những mẫu tem sáng tác về chủ đề CAND thời kỳ đầu thường mang màu sắc nhã nhặn, đơn giản thì càng về sau càng phối nhiều tông màu đậm và nổi bật, chú trọng tạo hình khối, đường nét để gây hiệu ứng không gian và ánh sáng. Từ đó thể hiện những lát cắt khái quát về người chiến sĩ công an trong cuộc sống đương đại gấp gáp, quyết liệt với trách nhiệm nặng nề hơn, đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức trong môi trường làm việc khắc nghiệt. Nhưng nhìn một cách tổng thể, mỗi mẫu tem vẫn thể hiện rõ sự kiên định của người chiến sĩ CAND vượt qua mọi trở ngại để hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.

“CAND Việt Nam” là bộ tem có bố cục và chiều sâu trong thiết kế, đạt được ý tưởng về mặt nội dung, khắc họa được hình ảnh người chiến sĩ CAND vì nước quên thân, vì dân phục vụ và thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy. Bộ tem vừa có ý nghĩa chính trị, vừa có ý nghĩa tuyên truyền”.

Ông Vũ Chí Kiên - Phó Vụ trưởng Vụ Bưu chính, Bộ Thông tin và Truyền thông.

Huyền Châm